1243 - pierwsza wzmianka o Biskupicach, osadzie na terenie dzisiejszego Zabrza
25 marca - księżna kaliska Viola wystawia dokument, w którym na rzecz biskupa wrocławskiego zrzeka się prawa poboru daniny i innych opłat ville [1] Biscupici dicitur cirka Bitom
1260 - przywileje, nadane biskupowi wrocławskiemu w 1243 roku, rozszerzone zostały przez Władysława, księcia opolskiego i przyczyniły do zagęszczenia sieci osadniczej w rejonie Biskupic
1295 - 1305 - pierwsza wzmianka o Zabrzu (Sadbre czyli miejsce za debrami - zarośniętymi dołami z płynącym wśród wzgórz strumieniem); w dokumencie Rejestr Ujazdu części Liber fundationis episcopatus Wratislawiensis (Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego), dokument wymienia wśród innych osad: Biskupice, Zaborze, Grzybowice
sołtys tworzy osadę, chłopi wolni od podatków, tereny przydzielone osadnikom - po 60 łanów
1570 - właścicielem Zabrza został czeski szlachcic Szambor Dluhomil, który po zagarnięciu części ziemi chłopskiej założył alodium z zamkiem. Następcy Dluhomila rozbudowali zamek w piętrową budowlę murowaną
1675 - kanclerz księstwa opolsko-raciborskiego, baron Jerzy Welczek (Wilczek) nabył dobra zabrzańskie. Działalność Welczka i jego następców (m.in. Bernharda III hrabiego von Praschma) przyczyniła się do rozwoju gospodarczego tych terenów. W Zabrzu powstał browar, młyny wodne, tartaki
1731 przy obecnej ul. Kondratowicza, istniała kolonia nazywana Zabrzer Hammer (Kuźnica)
1743 w ramach wprowadzania nowego podziału administracyjnego Śląska, został utworzony powiat bytomski W jego skład weszły: Biskupice, Grzybowice, Makoszowy, Mikulczyce, Rokitnica, Zaborze i Zabrze wraz z istniejącymi w tym czasie koloniami i przysiółkami
1775 - w okresie panowania Fryderyka Wielkiego i z jego inspiracji Mathias Wilczek tworzy nowe osady wokół Zabrza: Maciejów, Dorota i Małe Zabrze; w pobliżu zabrzańskiego dworu powstała kolejna kolonia, nazywana początkowo Sand Kolonie (Kolonia Piaskowa) Schloss Kolonie (Kolonia Zamkowa). Z czasem uzyskała urzędową nazwę Klein Zabrze czyli Małe Zabrze
1790 - na pograniczu dzielnic Zaborze i Pawłów Salomon Izaak z Brabantu odkrył łatwe w eksploatacji złoża węgla grubości 1 metra
1792-1822 - Kanał Kłodnicki
1793 - powstanie chłopskie;
według spisu z tego roku w Zabrzu istniały majątek ziemski, kościół, szkoła, 34 chłopów, 6 ogrodników, 2 młyny, 32 pracowników najemnych - 305 mieszkańców; w Małym Zabrzu kolonia 12 zagród z 31 mieszkańcami w Zaborzu majątek ziemski, 15 chłopów, 7 ogrodników, 14 pracowników najemnych
1796 - pierwsza zabrzańska kopalnia państwowa Królowa Luiza, początek budowy 1790; na przełomie XIX i XX w. obszar pola górniczego kopalni wynosił 19 km², wydobywano 3 mln ton węgla rocznie, a zatrudnionych było ok. 8 tys. robotników
1797 - kopalnia Amalia, zlikwidowana na rzecz Concordii
1819-1830 budowa Kronprinzstrasse (Drogi Następcy Tronu) łączącej Królewską Hutę z Gliwicami. Na odcinku od Poremby do Maciejowa dała ona początek dzisiejszej ul. Wolności (najdłuższej ulicy w Europie - ponad 9 kilometrów)
1843 - kopalnia Concordia
1845
1 października uruchomiono odcinek linii kolejowej z Opola do Świętochłowic przez Gliwice i Zabrze - przedłużenie kolei mającej swój początek we Wrocławiu, jej ostatni odcinek kończący się w Mysłowicach, oddano do użytku rok później. Równocześnie oddano do użytku dworzec kolejowy wybudowany w polach Małego Zabrza, obecnie już nieistniejący.
1851 - ekspedycja poczty na trasie kolei górnośląskiej, ustanowienie urzędu listonosza, budowa huty Donnersmarka
1852 - fabryka kotłów Koetza
17 stycznia władze rejencji opolskiej wydały pozwolenie na organizowanie w czwartki targów na terenie Starego Zabrza. W 1875 r. przeniesiono je w rejon placu Warszawskiego (dlatego nosił on nazwę Donnerstagmarktplatz - Plac Targów Czwartkowych)
1861 - Albert Borsig rozpoczął budowę wielkich pieców, stalowni i walcowni w Biskupicach.
1862 - wydobycie węgla w kopalni Hedwigswunsch
1864 - budowa fabryki szkła
1868 - Uruchomienie walcowni i kuźni w zakładach Borsiga.
Budowa kopalni "Ludwigsglück" późniejszej kopalni Ludwik.
1871 - spis mieszkańców (Zabrze liczy 18 250) - Stare Zabrze 6228 mieszkańców, Małe Zabrze 4723 mieszkańców, Dorota 851 mieszkańców, Zaborze 6448 mieszkańców
1872 - Huta Donnersmarcków przekształca się w spółkę akcyjną.
Uruchomienie stalowni w zakładach Borsig.
1873 - okręg Zabrze liczy 2,21 mil kwadratowych z 38481 mieszkańcami, w Zabrzu jest 1117 domów
1874 - od stycznia ukazuje się tygodnik "Zabrzer Kreiss Blatt", którego roczna opłata wynosi jednego talara
1875 - Próba uzyskania praw miejskich nie powiodła się.
1880 - Uruchomienie trzech pieców martenowskich o pojemności 18 t. każdy.
1884 - Uruchomiono koksownię "Jadwiga" w Biskupicach
1895
25 sierpnia przekazanie do użytku tramwaju parowego
1896 - powstanie Miejskiej Straży Pożarnej.
1897 - uruchomiono elektrownię.
1900 - Gimnazjum im. Królowej Luizy w Zaborzu
1900 - 1906 budowa drugiej państwowej kopalni Dolbruck, obecnie KWK Makoszowy
1905 - połączenie gmin Stare Zabrze, Małe Zabrze, Dorota w jedną gminę Zabrze liczącą 54 228 mieszkańców,
1922 - 1939 - teren miasta podzielony między na mocy plebiscytu - Kończyce, Pawłów i Makoszowy znajdowały się w Polsce, a inne gminy w Republice Weimarskiej
1924 - Budowa stadionu sportowego przy ul. Zamkowej w Biskupicach (obecnie Gwarek Zabrze)
10 marca - spalił się zabytkowy budynek młyna przy skrzyżowaniu ul. Wolności i Brysza.
Dzielnice Zabrza
Biskupice
(Biskupitz)
Powierzchnia 10,24 km²; Ludność 12 530
Mają najstarszy rodowód spośród wszystkich zabrzańskich dzielnic. Ślady osadnictwa prehistorycznego odnalezione w łachach piasku nad Bytomką sięgają epoki kamiennej (ok. 10.000 lat p.n.e.). Okolica Biskupic wzmiankowana w bullipapieża z 1155 roku oraz w dokumencie Kazimierza I, księcia opolskiego, z 1222 roku zezwalającym na osadnictwo na terenach należących do dóbr Ujazdu. Istnienie parafii potwierdzone zostało w wykazie świętopietrza z 1326 roku, (mimo, iż pleban od św. Jana nic nie zapłacił). Biskupice zostały spalone w 1241 r. przez Mongołów. W 1354 roku dobra biskupickie prawdopodobnie użytkował biskup wrocławski Przecław z Pogorzeli. Wiek XVII to okres panowania w Biskupicach rodów: von Praschma (Prażma), Konieckich, Biały Bielskich, Zwolskich, Welczków, von Rauthen. W 1742 roku, w efekcie pierwszej wojny śląskiej, Biskupice znalazły się pod panowaniem królów pruskich, a w 1743 r. w powiecie bytomskim. W 1748 roku dobra biskupickie zostały sprzedane przez Jana hr. Dunin Franciszkowi Wolfgangowi von Stechow, którego spadkobierczyni Elżbieta wniosła Biskupice w wianie J. A. Ballestremowi, założycielowi jednej z największych potęg przemysłowych na Górnym Śląsku. Wiek XIX, szczególnie jego druga połowa, to w Biskupicach okres gwałtownej industrializacji. W owym czasie August Borsig stworzył podwaliny pod jeden z największych kombinatów przemysłowych. Rozwój przemysłu przyciągnął rzesze ludności szukającej pracy, a to z kolei wymusiło potrzebę budowy zaplecza socjalnego.
Na terenie dawnego folwarku Donnersmarcków (położonego między Stolarzowicami a Rokitnicą), w roku 1929 powstało osiedle Helenenhof. Do projektu powrócono w 1954 r. Helenka stała się częścią Zabrza. Helenka w 2004 roku obchodziła podwójny jubileusz - 75 lat od chwili powstania i 50 lat przynależności do Zabrza.
Kończyce
(Kunzendorf, Kunatów)
Powierzchnia 1,82 km²; Ludność 2 180
W 1776 r. na zachód od Pawłowa powstały jako ostatnia kolonia założona przez Mathiasa Wilczka.
Maciejów
(Mathesdorf)
Powierzchnia 4,02 km²; Ludność 3 660
Osiedle Tadeusza Kotarbińskiego (daw. Kuźnica)Powierzchnia 1,57 km²; Ludność 9 440
Makoszowy
(Makoschau)
Powierzchnia 8,99 km²; Ludność 2 150
Pierwsza wzmianka 1498 r. w Rejestrze wolnych chłopów ziemi bytomskiej wymieniono Makoszowy, w których znajdowały się karczma i młyn.
Badania archeologiczne na grodzisku mikulczyckim wykazują, że na tym terenie istniała osada rycerska ok. XII wieku, pierwszy raz pełna nazwa dzisiejszych Mikulczyc pojawiła się po roku 1300; najstarszy zapis dotyczący kościoła w Mikulczycach pochodzi z 1326 roku; w sprawozdaniu z poboru świętopietrza po raz pierwszy wymieniony został mikulczycki pleban Mikołaj.
Osiedle KopernikaPowierzchnia 4,87 km²; Ludność 5 640
Osiedle Młodego GórnikaPowierzchnia 1,84 km²; Ludność 1 390
W roku 1774 Mathias von Wilczek założył pierwszą kolonię nazwaną na cześć jego syna Pawła (Paulsdorf), z czasem zmieniła nazwę na Pawłów Dolny (Nieder Paulsdorf). W roku 1776 w pobliżu Pawłowa Dolnego powstała kolonia Pawłów Górny (Ober Paulsdorf). Ostatecznie połączone w jedną gminę.
Image:Zabrze---teatr-nowy.jpg|Teatr Nowy
Image:Zabrze---jagielonska.jpg|ul. Jagiellońska
Grafika:Zabrze-lapidarium.jpg|Lapidarium na cmentarzu żydowskim w Zabrzu.
Image:Zabrze---concordia-zach.jpg|Maciejów. Zachodni szyb kopalni Concordia.
Image:Zabrze---dom-kawalera.jpg|Biskupice. Dom Kawalera.
Publikacja wraz ze zdjęciami jest udostępniona w Encyklopedii "Zgapedia" części portalu zgapa.pl. Treść objęta jest licencją GNU FDL Wolnej Dokumentacji w wersji 1.3 lub dowolnej pózniejszej opublikowanej przez Free Software Foundation i została ona opracowana na podstawie Wikipedii, tutaj możesz znaleźć artykuł źródłowy oraz
autorów.
Warunki użytkowania Encyklopedii znajdziesz na tej stronie.
Prezentowane filmy poczhodzą z serwisu YouTube, portal zgapa.pl nie jest ich autorem i nie ponosi odpowiedzialności za ich treści.