Wojny śląskie

Wojny śląskie - (1740-1763) 3 wojny między Austrią Habsburgów i Prusami Hohenzollernów o panowanie nad Śląskiem, w ich wyniku większość Śląska wraz z Ziemią Kłodzką znalazła się w granicach tych ostatnich, a wraz z nimi od 1871 w zjednoczonych przez Hohenzollernów Niemczech.
Fryderyk II Wielki Hohenzollern zdecydował się zaatakować Śląsk licząc m. in. na narastającą wrogość pomiędzy prześladującymi protestantów Habsburgami a w większości luterańską ludnością bogatej prowincji. Już wcześniej uciskana ludność cesarskiej części Śląska (w księstwach brzesko-legnickim i oleśnickim obowiązywała swoboda wyznania i kultu) zwracała się o protekcję do przechodzących przez jego teryrytorium wojsk szwedzkich (1706), które uznano za gwarantów warunków podpisanego po wojnie trzydziestoletniej pokoju westfalskiego.
Fryderyk swe działania wspierał dodatkowo roszczeniami dynastycznymi wynikającymi z podpisanego w 1537 roku układu o przeżycie pomiędzy Joachimem Hohenzollernem a Fryderykiem II z dynastii Piastów, księciem legnicko-brzeskim (układ nie został zrealizowany ani w 1648 po śmierci Fryderyka II, ani w 1675 roku po wygaśnięciu dynastii Piastów, księstwo przejęli Habsburgowie).
Jednocześnie jednak Prusy związane były potwierdzoną przez ojca Fryderyka Wielkiego w 1731 sankcją pragmatyczną, zobowiązująca je do zachowania jedności wszystkich ziem Habsburgów oraz wspierania jako następczyni i dziedziczki korony Marii Teresy, córki zmarłego cesarza Karola VI.

I wojna śląska 1740-1742

Korzystając z zamieszania wywołanego sporami o sukcesję austriacką Fryderyk II zawarł sojusz z Saksonią i 16 grudnia wkroczył na Śląsk, który udało mu się zająć wraz z Kłodzkiem w ciągu zaledwie dwóch miesięcy.
Walcząca na dwa fronty i stojąca w obliczu utraty Wiednia (vide: wojna o sukcesję austriacką) Maria Teresa zmuszona była w 1742 zawrzeć przedwcześnie taktyczny pokój we Wrocławiu, który przekazywał Prusom niemal całe terytorium Śląska wraz z Ziemią Kłodzką. Przy Austrii pozostał jedynie Śląsk karniowski i opawski oraz księstwo cieszyńskie. Jednak Maria Teresa nigdy nie pogodziła się ze stratą bogatej prowincji, co miało doprowadzić do drugiej wojny.
Kalendarium

• 1740
• 16 grudnia - wkroczenie Fryderyka na Ślask
• 28 grudnia - oblężenie Głogowa (niem. Glogau)
• 14 grudnia - antyaustriacki bunt we Wrocławiu (niem. Breslau)
• 1741
• 3 stycznia - uroczysty wjazd Fryderyka do Wrocławia
• 10 kwietnia - bitwa pod Małujowicami (niem. Mollwitz) k/Brzegu, mimo ucieczki Fryderyka Prusacy zwyciężają
• 10 sierpnia - wkroczenie wojsk pruskich do Wrocławia
• 1742
• maj - walki na terenie Czech, klęski wojsk cesarskich
• 11 czerwca - podpisanie pokoju we Wrocławiu

II wojna śląska 1744-1745

Wobec odparcia ataku Bawarczyków i Francuzów na Wiedeń Fryderyk - nie chcąc pozwolić na zbytnie umocnienie się Habsburgów - znowu zaatakował, Austria liczyła na odwrócenie karty i odzyskanie utraconych ziem. Jej sojusznikami były Rosja oraz, lawirująca między nią a Prusami, Saksonia Fryderyka Augusta (w Polsce jako August III Sas).
Wojska cesarskie zostały jednak pobite pod Dobromierzem (niem. Hohenfriedburg) i Kotliskami (niem. Kesseldorf), zaś cesarzowa zmuszona została przełknąć gorzki pokój drezdeński z 1745, który jedynie potwierdzał ciężkie warunki pokoju wrocławskiego.
Kalendarium

• 1744
• wkroczenie Fryderyka do Czech
• 16 września - zajęcie Pragi
• 1745
• 4 czerwca - bitwa pod Dobromierzem,
• 30 września - bitwa pod Soor
• 15 grudnia - bitwa pod Kotliskami
• 25 grudnia - podpisanie pokoju w Dreźnie

III wojna śląska 1756-1763

Wybuchła w momencie wtargnięcia przez Prusy do Saksonii. De facto był to europejski epizod wielkie wojny siedmioletniej. Walki toczyły się o Saksonię, Śląsk oraz posiadłości kolonialne między wielkimi koalicjami:

• Austrii (walczącej o Śląsk) wraz z Rosją, Francją, Hiszpanią, Saksonią i państwami Rzeszy niemieckiej
• Prus w aliansie z Wlk. Brytanią, Hanowerem i kilkoma innymi państwami Rzeszy.

Zakończyła się pokojem w Hubertsburgu w 1763 roku. Więcej: wojna siedmioletnia
Kalendarium

• 1756
• wyprzedzające uderzenie Fryderyka na Saksonię
• wkroczenie do Czech
• 1757
• czerwiec - bitwa pod Kotlinem, zwycięstwo wojsk cesarskich
• wrzesień - bitwa pod Moys, zwycięstwo Austriaków
• 22 listopada - bitwa pod Wrocławiem,
• 24 listopada - zdobycie miasta przez Austriaków
• 5 grudnia - bitwa pod Lutynią (niem. Leuthen), zwycięstwo Fryderyka nad 2-krotnie silniejszym przeciwnikiem (33 tys. vs 82 tys.), 10 tys. zabitych, 13 tys. jeńców
• 21 grudnia - poddanie się austriackiego garnizonu we Wrocławiu, 17 tys. jeńców, w tym 17 generałów
• 1759
• 12 sierpnia - bitwa pod Kunowicami (niem. Kunersdorf), zwycięstwo Austrii, Prusacy tracą 19 tys. ludzi i 172 armaty
• 1760
• zdobycie przez Austriaków szturmem twierdzy w Kłodzku
• lato - oblężenie Wrocławia przez gen. von Loudona
• 15 sierpnia - bitwa pod Pątnowem (niem. Panten) k/Legnicy; zwycięstwo Prusaków nad 3-krotnymi siłami austriackimi
• październik - zajęcie Berlina przez koalicję antypruską
• 1761
• bitwa pod Burkatowem
• 1762
• styczeń - śmierć carycy Elżbiety
• rozpad koalicji antypruskiej
• 15 lutego - pokój w Hubertsburgu, potwierdzenie status quo ante

Zakończenie

Prusy wyszły z tych wojen ogromnie wyczerpane. Gdyby nie rozpad koalicji antypruskiej w obliczu śmierci carycy - wszystkie dotychczasowe zdobycze Fryderyka Wielkiego zostałyby pogrzebane. Jego przeciwnicy posiadali nad nim miażdżącą przewagę wojskową, zaś jego blisko 100 tys. w 1740 roku armia była w rozsypce.
Ostateczny wynik był jednak większy niż Fryderyk spodziewał się osiągnąć. Nie zamierzał zagarnąć całego Śląska. Chciał jedynie jego dolnej części, część górną uważał za mało wartościową i nierozwiniętą gospodarczo. Tymczasem za wyjątkiem Księstwa Cieszyńskiego i Ziemi Opawskiej otrzymał praktycznie cały Śląsk, wraz z Ziemią Kłodzką. A w jego górnej części rozwinęło się potem wielkie zagłębie przemysłowe.