Wątroba

Wątroba (łac. hepar) - wielofunkcyjny gruczoł, część układu pokarmowego położony wewnątrzotrzewnowo. Jej masa (u dorosłego człowieka) wynosi ok. 1500 - 1700 g u mężczyzny i 1300 - 1500 g (masa przyżyciowo jest o 500 - 800 g wyższa, ze względu na zawartą w niej krew)

Względem powierzchni ciała

U ludzi znajduje się pod przeponą. Jej większa część znajduje sie w prawym podżebrzu. Zajmuje również górną część nadbrzusza i część górną lewego podżebrza, sięgając aż do linii sutkowej. Ku tyłowi od wątroby U osoby dorosłej niepowiększona wątroba jest w całości przykryta lewym łukiem żebrowym, jednak u dzieci może wystawać, a u noworodków zajmuje dużą część jamy brzusznej.

Względem innych narządów

Ku górze i przodowi graniczy z przeponą, ku dołowi i tyłowi z jelitami i żołądkiem

Budowa makroskopowa

W budowie anatomicznej wątroby wyróżnia się dwie powierzchnie:

• przeponową (facies diaphragmatica), która dzieli się na:
• część przednią
• część prawą
• część górną
• część tylną (pole nagie, area nuda) - jedyna z części powierzchni przeponowej, o wyrażnych granicach. Jedyna część wątroby nie pokryta otrzewną.

Płaty

• prawy (lobus hepatis dexter) - ograniczony na powierzchni przeponowej przyczepem więzadła sierpowatego (ligamentum falciforme hepatis), a na powierzchni trzewnej bruzdą żyły głównej i dołem pęcherzyka żółciowego
• lewy (lobus hepatis sinister) - ograniczony na powierzchni przeponowej przez przyczep więzadła sierpowatego, a na powierzchni trzewnej
• czworoboczny (lobus quadratus)
• ogoniasty (lobus caudatus)

Unaczynienie

Krew do wątroby doprowadzana jest na dwa sposoby: Pierwszy - żyłą wrotną (układ wrotny). Płynie nią odtlenowana krew ze śledziony, żołądka i jelit. Jest ona bogata w składniki odżywcze i sole mineralne, które wątroba przechwytuje i przetwarza. Drugi - tętnica wątrobowa doprowadzająca krew bogatą w tlen.

Budowa mikroskopowa

które z kolei zbudowane są ze zrazików. Wątroba ma duże zdolności regeneracyjne. Obecnie przeprowadza się zabiegi poelgające na usunięciu jednego z płatów wątroby (jako materiału do przeszczepu, bądź z przyczyn leczniczych), który jest następnie regenerowany. Zbyt duże uszkodzenia, oraz powtarzające się uszkodzenia (zazwyczaj przyczyną są substancje hepatotoksyczne) prowadzą do zaburzonej regeneracji podczas której zoztaje zniszczona architektura narządu, a co za tym idzie dochodzi do utraty funkcji.

Funkcja

Głównym zadaniem wątroby jest filtracja krwi:

• węglowodany przekształca w łatwo przyswajalną dla organizmu glukozę, a jej nadmiar w glikogen lub w tłuszcze (które magazynuje)
• aminokwasy zamienia w tłuszcze
• magazynuje żelazo i witaminy:A, D, B12, które uwalnia w razie potrzeby
• wytwarza żółć i powtórnie wykorzystuje zużytą sól żółciową
• produkuje i magazynuje niektóre białka surowicy krwi (np. albuminę)
• wytwarza i magazynuje enzymy (np. heparynę)
• neutralizuje toksyny (np. alkohol i inne używki),
• toksyczny amoniak przekształca w mocznik
• produkuje ciepło, termoregulacja (krew wypływa cieplejsza o 1*C)

Substancje nadające się do ponownego wykorzystania zostają zachowane, zbędne - wydalone.

Choroby

Wątroba ze względu na pełnioną w organizmie rolę jest stale narażona na różnego typu uszkodzenia:

• zatrucia
• pasożyty(np.motylica wątrobowa)
• infekcje wirusowe (np. WZW typu A, B, C lub D , cytomegalia) i bakteryjne
  

Istnieją też zaburzenia wrodzone (zespół Gilberta, niedrożności wewnątrzwątrobowe, hemochromatoza). Te i inne problemy z wątrobą prowadzą do różnych rodzajów komplikacji: niewydolności wątroby, marskości wątroby, raka, pourazowych ropni i żółtaczki.