Stopień wojskowy

Stopnie wojskowe - są tytułami żołnierzy oznaczającymi miejsce danego żołnierza w hierarchii wojskowej oraz warunkują zajmowanie stanowiska służbowego o określonym stopniu etatowym. Stopnie wojskowe mają swoje oznaki składające się najczęściej z gwiazdek, tzw. diamentów, belek i krokiewek. Oznaki stopni umieszcza się na mundurze. W Wojsku Polskim oznaki stopni nosi się na naramiennikach, nakryciu głowy (czapce garnizonowej, berecie czy furażerce), rękawach mundurów (w Marynarce Wojennej) lub na lewej piersi kurtki mundurowej. Hierarchia stopni w wojsku często bywa powielana w innych służbach mundurowych danego kraju (policji, służbach granicznych, straży pożarnej itp.).

Stopnie wojskowe w Wojsku Polskim

W Wojsku Polskim żołnierze noszący określone stopnie wojskowe wchodzą w skład Korpusów Kadry Sił Zbrojnych RP. Korpusami tymi są korpusy: szeregowych, podoficerów i oficerów. Stopniami wojskowymi są następujące stopnie:

Korpus szeregowych:

oznaka stopnia wojskowego na kurtce mundurowej
nazwa stopnia skrót kod NATO	szeregowy szer. OR-01	starszy szeregowy st. szer. OR-02

Korpus podoficerów:

oznaka stopnia wojskowego na kurtce mundurowej
nazwa stopnia skrót kod NATO	kapral kpr. OR-03	starszy kapral st. kpr. OR-04	plutonowy plut. OR-05	sierżant sierż. OR-06	starszy sierżant st. sierż. OR-07
'zniesiono 1 lipca 2004
	starszy plutonowy st. plut.

oznaka stopnia wojskowego na kurtce mundurowej
nazwa stopnia skrót kod NATO	młodszy chorąży mł. chor. .	chorąży chor. .	starszy chorąży st. chor. OR-08	starszy chorąży sztabowy st. chor. szt. OR-09
zniesiono 1 lipca 2004'
	młodszy chorąży sztabowy mł. chor. szt.	chorąży sztabowy chor. szt.

Uwaga - reformą pragmatyczną z 1 lipca 2004 zniesiono następujące stopnie wojskowe: starszy plutonowy, sierżant sztabowy, starszy sierżant sztabowy, młodszy chorąży sztabowy, chorąży sztabowy. Żołnierze zawodowi i rezerwy posiadający jeden z ww. stopni zachowują go dożywotnio. Żołnierze rezerwy mający jeden z ww. stopni są powoływani do służby czynnej w stopniu bezpośrednio niższym, nie zniesionym (np. st. sierż. sztab - st. sierż., chor. sztab. - st. chor.). Dodatkowo zniesiono korpus chorążych i przeniosiono żołnierzy z tego korpusu do korpusu podoficerów.

Korpus oficerów:

• oficerowie młodsi:

oznaka stopnia wojskowego na kurtce mundurowej
nazwa stopnia skrót kod NATO	podporucznik ppor. OF-01 jak por.	porucznik por. OF-01 jak ppor.	kapitan kpt. OF-02

Uwaga - oficerowie młodsi na pagonach nie noszą belek.

• oficerowie starsi:

oznaka stopnia wojskowego na kurtce mundurowej
nazwa stopnia skrót kod NATO	major mjr OF-03	podpułkownik ppłk OF-04	pułkownik płk OF-05

• generałowie:

align="left", border="3" |-bgcolor=#efefef | oznaka
stopnia wojskowego
na kurtce
mundurowej || || || || |-bgcolor=#efefef | nazwa stopnia

skrót
kod NATO || generał
brygady
gen. bryg.
OF-06 || generał
dywizji
gen. dyw.
OF-07 || generał
broni
gen. broni
OF-08 || generał¹

gen.
OF-09
¹ zgodnie z aktualnie obowiązującym tekstem jednolitym ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, po ostatniej reformie z 2004, jest to najwyższy stopień generalski (generał, a nie występujący wcześniej generał armii)

Marynarka Wojenna RP:

Pełne zestawienie wszystkich oznak w Marynarce Wojennej od roku 1920 - patrz stopnie wojskowe w Polskiej Marynarce Wojennej.

Korpus szeregowych:

oznaka stopnia wojskowego na kurtce mundurowej
nazwa stopnia skrót kod NATO	marynarz mar. OR-01	starszy marynarz st. mar. OR-02

Korpus podoficerów:

oznaka stopnia wojskowego na kurtce mundurowej
nazwa stopnia skrót kod NATO	mat mat OR-03	starszy mat st. mat OR-04	bosmanmat bsmt OR-05	bosman bsm. OR-06	starszy bosman st. bsm. OR-07
'zniesiono 1 lipca 2004
	starszy bosmanmat st. bsmt.	bosman sztabowy bsm. szt.	starszy bosman sztabowy st. bsm. szt.

oznaka stopnia wojskowego' na kurtce mundurowej
nazwa stopnia skrót kod NATO	młodszy chorąży marynarki mł. chor. mar. .	chorąży marynarki chor. mar. .	starszy chorąży marynarki st. chor. mar. OR-08	starszy chorąży sztabowy marynarki st. chor. szt. mar. OR-09
'zniesiono 1 lipca 2004
	młodszy chorąży sztabowy marynarki mł. chor. szt. mar.	chorąży sztabowy marynarki chor. szt. mar.

Uwaga - reformą pragmatyczną z 1 lipca 2004 zniesiono następujące stopnie wojskowe: starszy bosmanmat, bosman sztabowy, starszy bosman sztabowy, młodszy chorąży sztabowy marynarki, chorąży sztabowy marynarki. Żołnierze zawodowi i rezerwy posiadający jeden z ww. stopni zachowują go dożywotnio. Żołnierze rezerwy mający jeden z ww. stopni powoływani są do służby czynnej w stopniu bezpośrednio niższym, nie zniesionym (np. st. bosm. sztab. - st. bosm., chor. sztab. mar. - st. chor. mar.). Dodatkowo zniesiono korpus chorążych i przeniosiono żołnierzy z tego korpusu do korpusu podoficerów.

Korpus oficerów:

• Oficerowie młodsi

oznaka stopnia wojskowego na kurtce mundurowej
nazwa stopnia skrót kod NATO	podporucznik marynarki ppor. mar. OF-01 jak por.	porucznik marynarki por. mar. OF-01 jak ppor.	kapitan marynarki kpt. mar. OF-02

• Oficerowie starsi

oznaka stopnia wojskowego na kurtce mundurowej
nazwa stopnia skrót kod NATO	komandor podporucznik kmdr ppor. OF-03	komandor porucznik kmdr por. OF-04	komandor kmdr OF-05

• Admirałowie

oznaka stopnia wojskowego na kurtce mundurowej
nazwa stopnia skrót kod NATO	kontradmirał kadm. OF-06	wiceadmirał wadm. OF-07	adm. fl. adm. floty OF-08	admirał adm. OF-09

Marszałek Polski

• Najwyższy stopień wojskowy dla całości Sił Zbrojnych RP. Na stopień ten mianuje Prezydent RP na wniosek Ministra Obrony Narodowej generała albo admirała za szczególne zasługi dla Sił Zbrojnych. Ostatnim Marszałkiem Polski był Marian Spychalski; obecnie żaden żołnierz nie nosi stopnia marszałka. Zwyczajowo powołuje się marszałków jedynie podczas wojny lub w obliczu zagrożenia wojną.

oznaka stopnia wojskowego na kurtce mundurowej
nazwa stopnia skrót kod NATO	marszałek Polski marsz. OF-10

Czy wiesz że:

• Żołnierze mogą być dla siebie ze względu na posiadany stopień przełożonymi, podwładnymi, starszymi lub młodszymi, a także równymi stopniem. W zasadzie tylko bezpośredni przełożeni mogą podwładnym wydawać wiążące polecenia, czyli rozkazy. W sprawach nadzwyczajnych oraz w wypadku naruszania przez żołnierzy młodszych dyscypliny żołnierz starszy stopniem może wydać rozkaz żołnierzowi młodszemu stopniem.

• Stopnie wojskowe są dożywotnie, ale żołnierz może stopień wojskowy stracić w wyniku zastosowania przez sąd środka karnego degradacji albo przez przełożonego kary dyscyplinarnej obniżenia stopnia wojskowego. (W związku z wprowadzeniem w życie z dniem 01 lipca 2004 roku ustawy o zawodowej służbie wojskowej kara dyscyplinarna obniżenia stopnia wojskowego przestała obowiązywać).

• Tradycyjnie, w niektórych rodzajach wojsk używano innych nazw dla niektórych stopni wojskowych:

• w artylerii:
• kanonier (kan.) - szeregowy
• bombardier (bomb.) - starszy szeregowy
• ogniomistrz (ogniom.) (także w Państwowej Straży Pożarnej) - sierżant
• starszy ogniomistrz (st. ogniom.) - (także w Państwowej Straży Pożarnej) - starszy sierżant

• W kawalerii (a także w wojskach pancernych w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie, w dużej części sformowanych z byłych kawalerzystów):
• ułan (uł.) - szeregowy,
• starszy ułan (st. uł.) - starszy szeregowy,
• wachmistrz (wachm.) - sierżant,
• starszy wachmistrz (st. wachm.) - starszy sierżant,
• rotmistrz (rotm.) - kapitan.

• legiony:
• legionista (leg.) - szeregowy
• starszy legionista (st. leg.) - starszy szeregowy

• W okresie PRL-u stopnie nadane przez Narodowe Siły Zbrojne były podawane oddzielnie i różnie traktowane, ale przez społeczeństwo uznawane. Sprawa formalnie została uregulowana w 1988. Od tego czasu wg przepisów są uznawane za stopnie nadane przez Polskie Siły Zbrojne.