Sankcja pragmatyczna

Sankcja pragmatyczna - dekret monarchy, mający moc równą mocy ustanowionego prawa. W historii miały miejsce dwie istotne sankcje pragmatyczne.

Sankcja pragmatyczna (1438)

We Francji, uchwała Kościoła na synodzie w Bourges, przyjęta przez parlament i króla Karol VII jako obowiązujące prawo.
Ustalenia:

• król miał prawo mianować urzędników kościelnych;
• znosiła prawo apelacji dostojników kościelnych do Rzymu.

W efekcie sankcji pragmatycznej król został praktycznym zwierzchnikiem kościoła katolickiego we Francji

Sankcja pragmatyczna (1713)

Edykt cesarza Karola VI z 19 kwietnia 1713 r., w którym ogłoszono, że posiadłości Habsburgów będą niepodzielne oraz mogą być dziedziczone przez kobiety. Sankcja pragmatyczna nie dotyczyła tytułu cesarza (był to tytuł obieralny i żaden edykt nie miał tu mocy), a jedynie tytułu króla Austrii.

Wprowadzenie

Pod koniec XVII wieku głową rodu Habsburgów był bezdzietny król Hiszpanii, Karol II. O sukcesję po jego śmierci kłóciło się wielu kandydatów.
W 1701 r. wybuchła wojna o sukcesję hiszpańską, która zakończyła się dopiero w 1713 r. 12 września 1703 r. cesarz Leopold podpisał pakt o sukcesji, w którym ogłosił, że kobiety mogą dziedziczyć tron tylko wtedy, gdy wygasną wszystkie męskie linie Habsburgów. Była to próba uporządkowania spraw rodu i uniknięcia podobnych konfliktów w przyszłości.
Po śmierci Leopolda (1705), tron objął jego syn, Józef I, który jednak zostawił dwie córki (zmarł w 1711 r.). Cesarzem został jego brat, Karol VI.
19 września 1713 r. wydał on akt, sankcję pragmatyczną, w którym anulował akt ojca z 1703 r. i ustalił, że jego córki będą miały pierwszeństwo przed córkami brata.
Sankcja pragmatyczna została przyjęta przez stany całej Austrii oraz uznana przez większość państw Europejskich:

• Hiszpania (1725);
• Rosja (1726);
• Prusy (1728);
• Wielka Brytania i Holandia (1731);
• Hanower (1732);
• Państwa Rzeszy Niemieckiej (1732);
• Francja (1738).

Uznania odmówiła Bawaria.

Skutki

Po śmierci Karola VI (1740 r.), zgodnie z ustaleniami sankcji pragmatycznej tron mogła objąć jego córka, Maria Teresa. Jednak odmowa Bawarii doprowadziła do kryzysu. Elektor Karol Albert zażądał tronu dla siebie, poparty przez Francję, Prusy i Saksonię. Cesarzem został monarcha bawarski, jako Karol VII. Wybuchła wojna o sukcesję austriacką.
Austria została wsparta przez Wielką Brytanię, Holandię i Sardynię, zdołała zawrzeć separatystyczny pokój z Prusami, a następnie zająć Bawarię.
W 1745 r. umarł Karol VII, Bawaria zrzekła się roszczeń i zawarto pokój. Franciszek I został wybrany na cesarza w tym samym roku.