Samodzielna Grupa Operacyjna Polesie

Samodzielna Grupa Operacyjna Polesie

Geneza

W wyniku rozkazu ze Sztabu naczelnego Wodza z 11 września dowódca Okręgu Korpusu Nr IX Brześć gen. bryg. Franciszek Kleeberg rozpoczął organizowanie obrony Polesia na linii rzek Muchawiec-Prypeć, od Brześcia po wschodnią granicę państwa, ze stanowiskiem dowodzenia w Pińsku.
Zadaniem "Dowództwa Obrony Polesia" było ubezpieczenie "Frontu Północnego" (odcinek Bugu od Brześcia do Hrubieszowa) przed głębokim obejściem od wschodu. Pierwsze boje oddziały obrony Polesia stoczyła załoga twierdzy Brześć (14-16 września) i dywizja piechoty "Kobryń" (obrona Kobrynia - 16-18 września).

Przebieg działań

Wskutek agresji sowieckiej z 17 września dowództwo SGO "Polesie" zostało odizolowane od wyższego dowództwa. W tym czasie oddziały zgrupowania znajdowały się w rejonie Kowla. 22 września gen. Kleeberg podjął decyzję o marszu z odsieczą dla okrążanej Warszawy. 27 września oddziały SGO "Polesie" przeprawiły się przez Bug w rejonie Włodawy. Na Lubelszczyźnie została przeprowadzona reorganizacja zgrupowania.
Wobec niedostatecznej ilości amunicji, jaką rozporządza SGO "Polesie", gen. Kleeberg postawił, jako zadanie wstępne, marsz na Dęblin w celu opanowania Głównej Składnicy Uzbrojenia Nr 2 w Stawkach k. Dęblina.
Wiadomość o kapitulacji Warszawy (28 września) dotarła do zgrupowania dopiero 1 października. W związku z upadkiem stolicy dowódca SGO "Polesie" zdecydował się dalej przebijać na zachód i w oparciu o duże kompleksy leśne prowadzić działania partyzanckie. Od 2 października zgrupowanie toczyło walki w rejonie Kock - Radzyń - Łuków zarówno z oddziałami niemieckimi (13 Dywizja Zmotoryzowana i 29 Dywizja Zmotoryzowana) jak i rosyjskimi. Ostatni bój stoczony został 5 października pod Wolą Gułowską. Mimo taktycznego zwycięstwa oddziały polskie poddały się do niewoli wskutek wyczerpania się amunicji.

Skład

Według rozkazu z 11 września w skład zgrupowania miały wejść oddziały znajdujące się w obrębie OK IX:

• oddziały marszowe
• ośrodki zapasowe
• oddziały forteczne
• oddziały KOP
• bataliony wartownicze
• flotylla pińska.

Wskutek reorganizacji z 29 września zgrupowanie składało się:

• 50 Dywizja Piechoty "Brzoza" - dowódca płk Ottokar Brzoza-Brzezina
• 60 Dywizja Piechoty "Kobryń" - dowódca płk Adam Epler.
• Dywizja Kawalerii „Zaza” - dowódca gen. bryg Zygmunt Podhorski
• Podlaska Brygada Kawalerii - dowódca gen. bryg. Ludwik Kmicic-Skrzyński
• 9 pułk strzelców konnych
• 5 pułk ułanów
• dyon kawalerii KOP "Niewirków"
• bateria 3/14 dak (3 działa)
• bateria ośrodka zapasowego 7 dak (3 działa).
• oddziały specjalne i służby.

Wszystkie jednostki miły niepełne stany liczebne. Liczebność SGO "Polesie" wynosiła około 20.000 ludzi. Oddziały utrzymywały wysokie morale, żołnierze byli zaprawieni w bojach, szczególnie w 60 DP i w kawalerii.