Republika (ustrój)

Republika (łac. res publica - sprawa publiczna; rzecz pospolita) to ustrój polityczny, w którym władza jest sprawowana przez organ wyłoniony w wyniku wyborów.
W republice występują różne systemy rządów, zależnie od organu sprawującego władzę, którym może być:

• prezydent wybierany na określony czas, z ograniczoną (albo z nie ograniczoną) możliwością ponownego wyboru; prezydent może być odpowiedzialny przed innym organem państwa, albo przed Bogiem i Historią;
• rząd odpowiedzialny przed parlamentem lub przed prezydentem;
• kanclerz.

Systemy totalitarne określają często państwo jako republikę, a nawet republikę demokratyczną, chociaż władza jest tam sprawowana przez dyktatora, oligarchię lub monopartię.
Niektóre państwa są określane jako republika bananowa.

Historia

• W starożytności w Atenach występowała forma rządów określana obecnie jako republikańska, jednak Grecy nie stosowali takiego określenia.
• V-I wiek p.n.e. - Republika Rzymska
• w Średniowieczu - miejskie republiki w Italii.
• XV-XVIII wiek - w Polsce Rzeczpospolita Obojga Narodów była formalnie monarchią.
• XVIII wiek - USA i Francja zostały republikami.
• XIX wiek - republiki powstały w Ameryce Łacińskiej.
• XX wiek - liczne republiki w Europie, Azji i Afryce.