Jan Jakub Rousseau

Jean-Jacques Rousseau (Jan Jakub Rousseau)(czyt. Żā Żak Ruso) (urodzony 28 czerwca 1712 - zmarł 2 lipca 1778), francuski pisarz, filozof i pedagog, twórca koncepcji swobodnego wychowania.
Rousseau urodził się w Genewie, jako syn zegarmistrza. Wcześnie został sierotą. Tułał się od dzieciństwa, ciągle zmieniając opiekunów, przytułki i zajęcia. Był samoukiem, nie odebrał żadnego systematycznego wykształcenia. Parał się różnymi zawodami. Był lokajem, guwernerem, włóczęgą, kopistą nut.
Początkiem działalności pisarskiej Rousseau stała się odpowiedź na konkurs ogłoszony przez Akademię w Dijon, Czy odnowienie sztuk i nauk przyczyniło się do odnowienia obyczajów? Rozprawa uzyskała zaszczytną pierwszą nagrodę. Pisał w niej: Usuńcie ten nieszczęsny postęp, zabierzcie nasze błędy i nałogi, zabierzcie wytwory cywilizacji, a wszystko będzie dobre. Cywilizację i postęp obciążył winą za istniejące zło, równocześnie rzucając hasła powrotu do natury (za: A. Sikora: "Od Heraklita, do Husserla"). Hasła te stały się tłem koncepcji wychowania naturalnego, której zasady przedstawił w traktacie Emil, czyli o wychowaniu (1762).
Wszystko jest dobre, co z rąk Stwórcy pochodzi, wszystko paczy się w rękach człowieka - takimi słowami rozpoczyna się Emil.
Rousseau podzielił młodość na cztery okresy:

• niemowlęctwo, do mówienia;
• dzieciństwo do 12-go roku życia;
• chłopięctwo do 15-go roku życia;
• młodzieńczość do 20roku życia.

Pierwsze dwa okresy miały się ograniczyć do rozwijania zdrowia i zmysłów, trzeci miał dać wykształcenie umysłu, czwarty wychowanie moralne.
Zdaniem Rousseau wychowanie powinno sprowadzać się do umożliwienia dziecku swobodnego wzrostu i dojrzewania oraz chronienie tego rozwoju przed zgubnymi wpływami zewnętrznymi. Chodziło o tak zwane wychowanie negatywne, odrzucające wszystkie środki, zmierzające do urabiania dziecka, do realizowania celów i ideałów narzuconych z zewnątrz. Swój program wychowawczy odnosił do człowieka w ogóle, wykluczając wszelkie podziały polityczne, narodowość, klasę czy zawód. Pisał: Ponieważ w porządku naturalnym wszyscy ludzie są równi, powszechnem ich powołaniem jest stan człowieczeństwa....Żyć - oto zawód, którego chcę nauczyć. Wychodząc z mych rąk, nie będzie on, przyznaję, ani urzędnikiem, ani żołnierzem, ani księdzem, będzie najpierw człowiekiem, czemkolwiek człowiekowi być wypadnie, tem będzie umiał być w potrzebie; los może go ruszać z jednego stanowiska, on zawsze znajdzie się na właściwem... (za S. Kot: Historia wychowania).
Dzieło to było wydarzeniem, które zdołało poruszyć wielkie umysły tego okresu, mimo że sąd paryski skazał książkę na spalenie. Dla Goethego Emil był naturalną ewangelią wychowania. Nawet Kant, znany z pedantycznej regularności, zrezygnował jedyny raz z przechadzki, nie mogąc oderwać się od książki.
Dziełem Rousseau popolarnym w okresie rewolucji francuskiej była Umowa społeczna (1762), w której starał się odpowiedzieć na pytanie w jakim sposób można usprawiedliwić istnienie społeczeństw zorganizowanych w państwa, które narzucają ludziom różne ograniczenia.
Jedną z ostatnich prac Rousseau były Uwagi o rządzie polskim (1772), w której przedstawił reformę ustroju politycznego Rzeczypospolitej, kładąc nacisk na odpowiednie wychowanie młodzieży, które powinno mieć wybitnie narodowy charakter.

Prace Rousseau

• Rozprawa o nowej muzyce (1743)
• Rozprawa o naukach i umiejętnościach (1749)
• List o muzyce francuskiej (1753)
• Rozprawa o pochodzeniu i podstawach nierówności(1755)
• Nowa Heloiza (1761)
• Umowa społeczna (1762)
• Emil, czyli o wychowaniu (1762)
• Uwagi o rządzie polskim (1772)
• Wyznania