Bitwa pod Gettysburgiem

Bitwa pod Gettysburgiem
Konflikt	Wojna secesyjna
Czas	1 lipca do 3 lipca, 1863
Miejsce	Gettysburg, Pensylwania
Rezultat	zwycięstwo USA
Strony walczące
USA	CSA
Dowodzący
George Meade	Robert E. Lee
Siły
Armia Potomaku 83 289 żołnierzy	Armia Wirginii Północnej 75 054 żołnierzy
Straty
23 000	28 000

Bitwa pod Gettysburgiem – największa bitwa wojny secesyjnej, która odbyła się między 1 lipca i 3 lipca 1863, pod miastem Gettysburg w stanie Pensylwania.
Po zwycięstwie nad unijną Armią Potomaku w bitwie pod Chancellorsville która odbyła się między 1 a 3 maja, 1863, dowódca konfederackiej Armii Wirginii Północnej, Robert E. Lee, zdecydował się na drugą w wojnie secesyjnej inwazję stanów Północy. Lee liczył że duża inwazja terytorium Unii będzie ważnym zwycięstwem propagandowym konfederatów i wzmocni stronnictwo pokojowe na Północy. Dodatkowo konfederaci chcieli przenieść wojnę na terytorium unijnego stanu Pensylwania, dotychczas nie dotkniętego działaniami wojennymi, i dać odpocząć ludności konfederackiego stanu Wirginia, do tego momentu głównego teatru walk. Bogata Pensylwania byłaby też doskonałym źródłem darmowego zaopatrzenia dla armii konfederackiej. W najbardziej optymistycznym wariancie wydarzeń, Lee miał nadzieję na zmuszenie Armii Potomaku do bitwy na korzystnych warunkach, zniszczenie jej, a potem zajęcie Waszyngtonu, Filadelfii lub Baltimore i zmuszenie Unii do rozpoczęcia rokowań pokojowych.

Działania przed bitwą

3 czerwca, 1863 Armia Wirginii Północnej opuściła swoje obozy naprzeciwko Armii Potomaku pod Fredricksburgiem i pomaszerowała na zachód do doliny rzeki Shenandoah a stamtąd na północ do granicy ze stanem Maryland.
Tam Lee przeprawił swoją armię przez graniczną rzekę Potomak między 15 i 25 czerwca, 1863. W tym samym czasie Lee wysłał większą cześć swojej kawalerii na daleką wyprawę na tyły Unii, w celu spowodowania ogólnego zamieszania u przeciwnika. Dowódca kawalerii, J.E.B. Stuart, nie podjął dostatecznego wysiłku by podawać głównodowodzącemu bieżące informacje o pozycji Armii Potomaku co, jak się wkrótce okazało, miało decydujące konsekwencje.
W pogoni za armią konfederatów, Armia Potomaku pomaszerowała na północ i przeprawiła się przez rzekę Potomak między 25 i 27 czerwca, starając trzymać się między armią konfederatów i Waszyngtonem.
W tym niebezpiecznym momencie, między 27 i 28 czerwca, Lincoln i jego szef sztabu Halleck podjęli decyzję o dymisji nieudolnego dowódcy Armii Potomaku, generała Hooker'a. Generał George Meade został mianowany jego następcą. Ta nagła zmiana dowódcy kilka dni przed bitwą zwiększyła dużą już pewność siebie konfederatów. Z drugiej strony, po usunięciu nielubianego Hooker'a, żołnierze Unii mieli większą wiarę w swoich dowódców. Nie było jednak pewne czy Meade zdąży przejąć pełne i skuteczne dowództwo nad armią przed rozpoczęciem bitwy.
Lee dowiedział się o przeprawie armii Unii przez Potomak późno, dopiero 29 czerwca, od jednego z najlepszych konfederackich szpiegów. Tu zawiodła nieobecność kawalerii, która przy normalnym biegu wydarzeń dałaby mu te informacje około dwa dni wcześniej. Lee był zaskoczony niespodziewaną bliskością Armii Potomaku, w momencie gdy jego armia była rozrzucona na sporym obszarze Pensylwanii. W tej sytuacji Lee wydał rozkaz natychmiastowej koncentracji swoich rozrzuconych korpusów. Patrząc na mapę, najlepszym miejscem do osiągnięcia najszybszej koncentracji były okolice miasteczka Gettysburg. Korpusy konfederatów rozpoczęły koncentryczny marsz na Gettysburg od północy i zachodu. W tym samym czasie Armia Potomaku maszerowała na północ za armią konfederatów, podchodząc do Gettysburga od południa.

Trzeci dzień bitwy

Po nieudanej próbie przełamania w drugim dniu bitwy pozycji federalnych na skrzydłach, trzeciego dnia generał Lee wydał, pomimo sprzeciwu gen. por. Jamesa Longstreeta rozkaz zaatakowania centrum pozycji federalnych na Cementary Ridge. Atak konfederatów przeszedł do historii pod nazwą "szarży Picketta" dowódcy jednej z dywizji biorących udział w ataku - pomimo tego, że w ataku brały udział trzy dywizje konfederackiej piechoty z korpusu Longstreeta i dwie z korpusu Ewell'a. Atak na najeżone działami stanowiska unionistów, ukrytych dodatkowo za kamiennym murem zakończył się kompletną klęską. Dywizja Picketta została w tym ataku doszczętnie zniszczona. Polegli dwaj dowódcy brygad Armistead i Garnet, natomiast trzeci - Kemper został ciężko ranny. Straty wśród niższych szarż były równie porażające. Dywizja Picketta nie została nigdy odtworzona, a korpus Longstreeta do końca wojny składał się z dwóch dywizji. Dwie dalsze dywizje konfederackie poniosły również bardzo duże straty.

Konsekwencje bitwy