1. pułk strzelców konnych

1 pułk strzelców konnych - polski pułk kawalerii. Nieoficjalnie nosił imię Cesarza Napoleona, lecz imię to nie zostało oficjalnie uznane. Garnizon przed 1939 rokiem - Garwolin
Święto pułkowe - 9 maja (rocznica przekroczenia granicy polskiej w 1919 roku przez 4 pułk szwoleżerów)
Barwy pułku - proporczyk szmaragdowo-amarantowy, czapka rogatywka - otok amarantowy

Tradycja

Tradycje pułku sięgają czasów Napoleona, gdy w latach 1800-1814 istniał polski pułk strzelców konnych w armii francuskiej. Po klęsce Napoleona rozwiązany, został odtworzony w Królestwie Polskim w 1816 roku. Brał udział w powstaniu listopadowym w latach 1830-1831.

Historia

W 1919 roku na terenie Francji utworzono w armii gen. Józefa Hallera 4 pułk szwoleżerów. Pułk ten w maju 1919 roku powrócił wraz z tą armią do Polski i został wcielony do Wojska Polskiego. Otrzymał w dniu 1 września 1919 roku nazwę I Dywizjonu 1 Pułku Dragonów Kresowych, a następnie w dniu 1 października 1920 III Dywizjonu Strzelców Konnych. Dopiero w maju 1921 roku otrzymał on nazwę 1 pułku strzelców konnych. Od przybycia z Francji do 1924 roku jednostka była w dyspozycji Dowódcy Okręgu Korpusu (DOK) I w Warszawie. Następnie był już samodzielnym pułkiem kawalerii, włączonym do 1 Brygady Kawalerii. Od 5 marca 1937 roku do 5 sierpnia 1939 roku podlegał bezpośrednio Departamentowi Kawalerii Ministerstwa Spraw Wojskowych. W okresie od 6 sierpnia do 5 września 1939 roku pułk został zmotoryzowany i wszedł w skład Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Rozwiązanie pułku nastąpiło w dniu 20 września 1939 roku wraz z kapitulacją Armii "Lublin".
Odtworzony został w konspiracji w ramach Armii Krajowej w 1942 roku w Warszawie i w obwodzie garwolińskim, istniał do upadku Powstania Warszawskiego.

Dzieje sztandaru pułku

Sztandar 1 pułku strzelców konnych został ufundoany przez społeczeństwo powiatu garwolińskiego - powiatu gdzie mieścił się garnizon pułku. Był to sztandar zgodny z ustawą Sejmu z dnia 1 sierpnia 1919 roku. Wręczenia sztandaru dokonał w dniu 4 maja 1924 w Garwolinie prezydent RP Stanisław Wojciechowski.
W dniu 20 września 1939 sztandar po rozwiązaniu pułku pod Tomaszowem Lubelskim został zabrany przez żołnierzy pułku i w dniu 25 września zakopany w Lasach Janowskich.

I wojna światowa

Nie brał udziału w działaniach bojowych

Wojna polsko-bolszewicka

Pułk był na froncie od 18 września 1919 na froncie południowym jako kawaleria dywizyjna 7 Dywizji Piechoty. W dniu 18 listopada 1919 został przerzucony na front północny, gdzie pełnił rolę kawalerii dywizyjnej 8 Dywizji Piechoty i wraz z nią wziął udział w wyprawie nad Ryssę. Prowadził tam działania rozpoznawcze, a w dniu 28 kwietnia 1920 wykonał szarżę pod Krasnem. Ofensywa wojsk boleszewickich zmusiła 8 DP do odwrotu a pułk prowadził działania zabezpieczające odwrot.
Pod koniec maja 1920 rozpoczęło się przeciwnatarcie polskie w kierunku Grodna w trakcie którego pułk wykonał szarżę pod Miechnicami (2 czerwca) i doszedł do rejonu Głębokich, lez ofensywa wojsk bolszewickich Michaiła Tuchaczewskiego zmusiła 8 DP do odwrotu aż pod Warszawę.
W dniu 15 sierpnia 1920 pułk wziął udział w bitwie pod Radzyminem a następnie w ofensywie na kierunku północno-wschodnim, gdzie po osiągnięciu Ostrołęki w dniu 25 sierpnia 1920 został przerzucony na południe na linię Dniestru, następnie w rejon Tarnopola i Szepietowki, gdzie zakończył działania bojowe w tej wojnie.

II wojna światowa

W kampanii wrześniowej uczestniczył w ramach Warszawskiej Brygady Pancerno–Motorowej. W dniach 1 września – 3 września 1939 na stanowisku zapasowym w rejonie Garwolina. Następnie w dniach 4 września – 11 września zajmował wraz z brygadą stanowiska obronne nad Wisłą. W dniu 13 września wziął udział w natarciu na Annopol, dokąd dotarły niemieckie oddziały po przekroczeniu Wisły. Pomimo powodzenia tego ataku został powstrzymany on rozkazem dowódcy brygady i rozpoczął się odwrót na wschód.
W dniach 19 września – 20 września pułk wziął udział w bitwie pod Tomaszowem Lubelskim. W dniu 20 września 1939 pułk wraz z innymi jednostkami brygady skapitulował wobec braku możliwości kontynuowania dalszej walki. Przy czym grupa ok. 200 oficerów i żołnierzy pułku porzuceniu sprzętu ciężkiego podjęła próbę samodzielnego przebicia się przez pierścień okrążenia. Gdy ta próba okazała się bezskuteczna grupa ta rozproszyła się.
W powstaniu warszawskim wziął udział odtworzony w konspiracji pułk, który występował jako Dywizjon 1806. Walczył on na Woli i na Starym Mieście w ramach Zgrupowania „Radosława” - ppłk Jana Mazurkiewicza.

Dowódcy

• 1919-1920 - płk Bohdan Rudolph
• 1920-1921 - mjr Bohdan Dąbrowski
• 1921-1922 - ppłk Wacław Wysocki
• 1922-1924 - płk Konrad Piekarski
• 1924-1929 - płk Władysław Kulesza
• 1929-1937 - płk Adam Zakrzewski
• 1939-1939 - płk Józef Mularczyk
• 1939-1939 - płk Stanisław Lewicki
• 1939-1939 - rtm. Stanisław Łukaszewicz
• 1940-1944 - ppłk Karol Błasiński (Armia Krajowa)
  

Obsada personalna pułku w 1939 roku

• Dowództwo i sztab

Dowódca pułku - ppłk dypl. Stanisław Lewicki
I Zastępca dowódcy pułku - mjr Włodzimierz Białobłocki
II Zastępca dowódcy pułku - mjr Jan Olpiński
Oficer operacyjny - rtm. Stanisław Łukaszewicz
Adiutant pułku - por. Józef Leszczyński
Oficer ordynansowy - por. Stanisław Sierawski (zginął 18 września 1939 roku)
Oficer techniczny - kpt. Piotr Włodzimierz Nowak
Oficer informacyjny - por. rez. Antoni Bądzyński
Płatnik pułku - chor. Narcyz Witczak-Witczyński
Lekarz pułku - kpt. lek. dr Grzegorz Woźniakowski
Kapelan pułku - ks. kapelan Marian Walczak

• Szwadron rozpoznawczy
  

Dowódca szwadronu - rtm. Jan Mossakowski
Dowódca plutonu motocyklistów - ppor. Wacław Zaleski
Dowódca plutonu kolarzy - por. rez. Jan Rękawek
Dowódca plutonu czołgów rozpoznawczych TKS - por. Stefan Żywirski (do 17 września roku), po nim - plut. Stanisław Żak

• 1 szwadron liniowy

Dowódca szwadronu - por. Jan Koszutski
Dowódca 1 plutonu - ppor. Jan Wojciech Sokołowski
Dowódca 2 plutonu - ppor. rez. Aleksander Rożecki
Dowódca 3 plutonu - ppor. rez. Gert Eisenbraun

• 2 szwadron liniowy

Dowódca szwadronu - rtm. Jarosław Malinowski
Dowódca 1 plutonu - ppor. Stanisław Mierzikowicz
Dowódca 2 plutonu - ppor. rez. dr Eugeniusz Judenko
Dowódca 3 plutonu - ppor. rez. Szymon Czaplicki (zginął 18 września 1939 roku)

• 3 szwadron liniowy

Dowódca szwadronu - por. Edward Schoeneich
Dowódca 1 plutonu - ppor. Stanisław Wojciechowski (ranny 18 września 1939roku)
Dowódca 2 plutonu - por. rez. Adam Iłłakowicz (ranny 18 września 1939 roku)
Dowódca 3 plutonu - ppor. rez. Zdzisław Korzybski (zginął 18 września 1939 roku)

• 4 szwadron liniowy

Dowódca szwadronu - rtm. Edmund Grunwald
Dowódca 1 plutonu - ppor. Jerzy Dobrski
Dowódca 2 plutonu - ppor. rez. Stanisław Leśniowski
Dowódca 3 plutonu - por. rez. Włodzimierz Wasileski

• Szwadron ckm i broni ciężkiej

Dowódca szwadronu - rtm. Andrzej Zawisza
Dowódca 1 plutonu ckm - ppor. Włodzimierz Syrokomla-Syrokomski
Dowódca 2 plutonu ckm - ppor. rez. Włodzimierz Tymieniecki
Dowódca 3 plutonu ckm - ppor. rez. Witold Zwoliński
Dowódca 4 plutonu ckm - por. rez. Andrzej Kamocki
Dowódca 1 plutonu moździerzy - por. Franciszek Uczciwek
Dowódca 2 plutonu moździerzy - ppor. rez. inż. Konstanty Strączyński

• Samodzielny pluton armat przeciwpancernych

Dowódca plutonu - por. Jan Marowski (do 12 września), po nim kpr. Józef Wysocki

• Samodzielny pluton pionierów

Dowódca plutonu - por. Mirosław Sawicki

• Samodzielny pluton łączności

Dowódca plutonu - por. Stanisław Sokołowski

• Samodzielny pluton techniczny

Dowódca plutonu - ppor. rez. Stanisław Roguski

• Samodzielny pluton gospodarczy

Dowódca plutonu - por. Jan Cabaj

Żurawiejka

Jedzie strzelec z Garwolina,
Dzielna postać, butna mina.


Gdzie ty mieszkasz - w Garwolinie,
Strzelcem jesteś (taki synie).


Niedaleko od stolicy,
Siedzą sami pułkownicy.


Z Francji swój początek bierze,
Spośród strzelców jest na przedzie.