|
Następujące strony, opisują inne znaczenia słowa Wisła:
|
Wisła - najważniejsza i najdłuższa rzeka Polski i największa rzeka w zlewisku Morza Bałtyckiego. Długość Wisły wynosi 1047 km. Źródła rzeki znajdują się na wysokości 1106 m n.p.m., na zachodnim stoku Baraniej Góry w Beskidzie Śląskim (Biała i, uznawana za pierwotne źródło, Czarna Wisełka). Zasadniczy kierunek biegu Wisły jest południkowy. Średni przepływ roczny (przy ujściu rzeki) wynosi 1054 m³/s, a maksymalna różnica stanów wody - 10 m.
W starożytności Wisła była znana i opisywana przez geografów jako Vistula, i choć pochodzenie nazwy jest nieznane wiadomo, że nie jest ono słowiańskie. Jej etymologię można jednak wywieść od sło "wi" - wieść, prowadzić i "sklo" - prasłowiańska nazwa bursztynu (jantaru).
Bieg Wisły umownie dzieli się na 3 odcinki:
- górny, od źródeł do Sandomierza,
- środkowy, od Sandomierza do ujścia Narwi z Bugiem,
- dolny, od ujścia Bugu do ujścia do Bałtyku.
Ważniejsze dopływy
Dopływy prawobrzeżne od źródeł do ujścia: Dopływy lewobrzeżne od źródeł do ujścia:Miasta nad Wisłą
Najważniejsze miasta położone nad Wisłą:- Kraków
- Tarnobrzeg
- Sandomierz
- Puławy
- Warszawa
- Płock
- Włocławek
- Toruń
- Bydgoszcz poprzez dzielnicę Fordon
- Grudziądz
- Świecie
- Malbork (Nogat)
- Tczew
- Gdańsk właściwie nad Motławą, połaczoną z Wisłą-Leniwką.
Zbiorniki na Wiśle
- Wisła Czarne
- Zalew w Wiśle Nowej Osadzie
- Jezioro Goczałkowickie
- Jezioro Włocławskie
Delta Wisły
W miejscowości Biała Góra k/Sztumu około 50 km od ujścia rozdzielając się na dwa ramiona Leniwka (lewe) i Nogat (prawe), tworzy szeroką deltę zwaną Żuławami. W miejscowości Gdańska Głowa od Leniwki odziela się w kierunku wschodnim kolejne ramię zwane Szkarpawa w celu ochrony przeciwpowodziwej zamknięte śluzą. Kolejne ramię Martwa Wisła odziela się w Przegalinie. Uchodzi do Zatoki Gdańskiej.Do XIV wieku ujście Wisły dzieliło się na główne wschodnie ramię Wisłę Elbląską i mniejsze zachodnie ramię Wisłę Gdańską. Od roku 1371 głównym ramieniem staje się Wisła Gdańska. Po powodzi w 1840 roku tworzy się dodatkowe ramię Wisła Śmiała. W latach 1890-1895 wykonano przekop koło Świbna.
Żegluga na Wiśle
Wisła jest żeglowna na długości 940 km. Jesienią żeglugę utrudniają lub wręcz uniemożliwiają niżówki.Już pod koniec listopada na Wiśle pojawiają się zjawiska lodowe. Początkowo występują w okolicy Narwi i Drwęcy, najpóźniej docierają do górnego odcinka rzeki. Lód pokrywa Wisłę od 2. połowy stycznia do końca lutego. Topniejący lód prowadzi do zatorów śryżowych w okolicy Góry Kalwarii, a niżej do powodzi.
Wody Wisły często wzbierają, często powodując powodzie. W górnym biegu rzeki dzieje się tak zwykle w lipcu, pod wpływem obfitych opadów w górach, a w środkowym i dolnym biegu w marcu, pod wpływem roztopów wiosennych. W historii dochodziło wielokrotnie do katastrofalnych powodzi, m.in. w latach: 1813, 1844, 1888, 1934, 1960. Aby im zapobiec powstały zbiorniki retencyjne na dopływach w górnym biegu rzeki, w niższych partiach jest kanalizowana (koło Krakowa; planowane są także stopnie wodne w Wyszogrodzie, Płocku, Ciechocinku, Solcu Kujawskim, Chełmnie, Opalenicy i Tczewie), a w odcinku środkowym postępuje regulacja, jednak całościowa regulacja jest oprotestowywana jako zagrożenie dla unikalnego na skalę Europy środowiska naturalnego.
Wisła jest połączona za pomocą kanałów z: