Czytaj więcej"/> Drukuj
Wilno (lit. Vilnius) - stolica Litwy położona nad rzeką Wilją.
Wilno dzieli się na dwie części: Stare Miasto (XIV-XVIII wiek) i Nowe Miasto (XIX-XX wiek). Starówka w Wilnie zajmuje około 225 hektarów i w 1994 roku została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Ludność polska wg oficjalnych danych z 2001 roku stanowi w Wilnie ok. 18,7% (w 1938 roku - około 65%). Litwini stanowią w Wilnie ok. 57,8%, Rosjanie - ok. 14%.

Wilno -

Historia

Osada powstała prawdopodobnie już w V wieku. Pierwsze wzmianki o mieście pochodzą z 1323. Wtedy Giedymin wzniósł zamek (zwany Wysokim) na Górze Zamkowej. W 1387 Władysław Jagiełło nadał miastu prawa magdeburskie. Wilno rozwijało się dynamicznie, powstawały liczne cechy rzemieślnicze. Wybudowano trzy zamki: Wysoki, Niski i Krzywy. W latach 1503-1522 wybudowano mury obronne z dziewięcioma bramami i trzema basztami, które zburzono na przełomie XVIII i XIX wieku z wyjątkiem Bramy Miednickiej zwanej też Ostrą Bramą (lit. Aušros Vartai). Najświetniejszy okres w dziejach miasta to czasy zygmuntowskie. Powstała wówczas mennica, arsenał, młyny, most na Wilejce, liczne szpitale i pałace. Pracowali tu architekci i rzeźbiarze włoscy (Jan Cini, Jan Maria Padovano). Wilno stało się miastem wielu narodowości (Polacy, Litwini, Białorusini, Ormianie, Niemcy). W 1578 Stefan Batory założył akademię prowadzoną przez jezuitów, czyli Uniwersytet Wileński. Duże zniszczenia miastu przyniosła okupacja moskiewska trwająca sześć lat do roku 1660. Kolejnym ciosem była III wojna północna. W 1795 miasto znalazło się w zaborze rosyjskim i stało się stolicą guberni. Podczas wojen napoleońskich również zostało zniszczone.
W XIX wieku Wilno było miejscem rozwoju licznych patriotycznych organizacji np. filaretów i filomatów. W tym czasie w Wilnie studiował i był więziony Adam Mickiewicz. Po powstaniu listopadowym władze zamknęły uniwersytet. Do 1842 działały wydziały medyczny i teologiczny.
Podczas powstania styczniowego w mieście trwały zacięte walki. Pacyfikacji Wilna dokonał rosyjski generał-gubernator Michał Mikołajewicz Murawiew, któremu nadano znaczący przydomek Wieszatiel.
W grudniu roku 1862 uruchomiono Kolej Warszawsko-Petersburską, której Wilno stało się ważnym węzłem.
W latach 1915-1918 Wilno było okupowane przez Niemców. Po ustąpieniu Niemców rozgorzał polsko-litewski konflikt o Wilno. W lutym 1919 zostało proklamowane stolicą Radzieckiej Socjalistycznej Republiki Litwy i Białorusi. Wojsko polskie pod dowództwem Edwarda Rydza-Śmigłego zajęło miasto 19 kwietnia 1919. Rada Najwyższa na konferencji wersalskiej próbowała podzielić Wilno i Wileńszczyznę na zasadzie etnicznej pozostawiając samo miasto po polskiej stronie (tzw. Linia Focha). Podczas wojny 1920 roku miasto zostało zdobyte przez Armię Czerwoną. Przekazano je Litwinom gdy było jasne, że Rosjanie już się wycofywali. Aby z powrotem zająć Wileńszczyznę Józef Piłsudski posunął się do podstępu. Zlecił gen. Lucjanowi Żeligowskiemu, dowódcy Litewsko-Białoruskiej Dywizji Piechoty, upozorować "bunt" i wkroczyć do Wilna. 9 października 1920 oddziały Żeligowskiego weszły do miasta. Proklamowano utworzenie państwa, tzw. Litwy Środkowej. 20 lutego 1922 jej parlament (Sejm Wileński) przyjął uchwałę o włączeniu Litwy Środkowej do Polski. Wilno stało się stolicą województwa. Republika Litewska nie pogodziła się z zajęciem miasta, choć Litwini stanowili w tym mieście zdecydowaną mniejszość (zarówno według rosyjskiego spisu ludności z 1897 jak i niemieckiego spisu z 1915 ok. 2%). Sprawa Wilna położyła się cieniem na stosunkach polsko-litewskich w dwudziestoleciu międzywojennym i w pewnym stopniu jest obecna do dziś.
Wilno -
Wilno -

Wilno -

Wilno -
We wrześniu 1939 zajęte przez Rosjan i przekazane Litwie. W czerwcu 1940 ponownie zajęte przez Armię Czerwoną. Stało się stolicą Litewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. W czasie wojny prześladowania i deportacje objęły ok. 35 tys mieszkańców Wileńszczyzny, głównie polskiego pochodzenia. W 1941 w egzekucjach przeprowadzonych przez Niemców we wsi Ponary (obecnie w granicach miasta, lit. Panierai) zginęło ok. 100 tys. mieszkańców. W lipcu 1944 wyzwolone przy współpracy Armii Krajowej (Operacja Ostra Brama).
Od 1991 stolica niepodległej Litwy.

Zabytki

W Wilnie jest 40 kościołów, z których najbardziej okazały, to barokowy kościół św. Piotra i Pawła na Antokolu (1668-1676) zawierajacy ponad 2.000 rzeźb oraz oczywiście Kaplica w Bramie Miednickiej (zwanej także Ostrą Bramą) ze słynnym obrazem Matki Boskiej Ostrobramskiej.
Z Ostrą Bramą w Wilnie jest związanych wiele cudów i legend. Do zabytków zaliczyć też trzeba Cmentarz na Rossie i Cmentarz Piotra i Pawła (na Antokolu).
Inne kościoły : oraz : Inne ważne zabytki to m.in. Uniwersytet Wileński, Wieża Giedymina (Gedymino Bokštas), Góra Trzykrzyżna oraz Ratusz.

Słynni

Materiał wydrukowany z portalu zgapa.pl dnia 2021-04-21 12:14:39