b>Walia (
ang. Wales,
wal. Cymru) - celtycka
kraina historyczna, część składowa
Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.
Informacje ogólne
- główne porty morskie: Holyhead, Fishguard, Swansea, Milford Haven
Geografia
Walia leży nad
Morzem Irlandzkim. Zajmuje południowo-zachodnią część wyspy
Wielka Brytania wraz z przybrzeżnymi wyspami (największa to
Anglesey). Od wschodu granica lądowa z
Anglią (pasmo
Gór Kambryjskich z najwyższym szczytem -
Snowdon, 1085 m n.p.m.), od południa - morska przez Kanał Bristolski. Powierzchnia Walii jest wyżynno-górzysta. Główne rzeki to
Wye,
Usk i
Severn.
Gospodarka
Południowowalijskie zagłębie węglowe było w końcu
XIX w. jednym z największych w świecie producentów węgla kamiennego, również do lat 70. jednym z najważniejszych w
Wielkiej Brytanii. Występuje hutnictwo żelaza i metali niezależnych. Przemysł maszynowy, metalowy, chemiczny, włókienniczy i spożywczy. Rolnictwo nie odgrywa istotnej roli w gospodarce Walii. Przeważa hodowla bydła i owiec.
Podział administracyjny
Od 1996 roku Walia jest podzielona na 22 jednostki administracyjne:
- 9 hrabstw
- 10 hrabstw miejskich
- 3 miasta
Historia
Pierwotna ludność Walii pozostawiła po sobie wielkie
budowle megalityczne. Później obszar ten zajęli
Celtowie.
Rzymianie okupowali obszary Walii od I do V wieku n.e. Pomimo późniejszych najazdów
Jutów,
Anglów i
Sasów, Walia zachowała swą odrębność. W VIII wieku n.e. plemiona walijskie zdołały się obronić przed sąsiedzką inwazją Anglo-Sasów. Kiedy jednak Anglię najechał
Wilhelm Zdobywca (1066), jego normańska armia wdarła się do Walii i rozpoczęła okupację. W 1282 roku dokonała się ostateczna aneksja Walii przez Anglię. W 1301 roku król
Edward I nadał swemu synowi,
Edwardowi II, tytuł księcia Walii, w geście, który miał świadczyć o jedności i związkach między nią i Anglią. Tytuł księcia Walii przysługuje tradycyjnie najstarszemu synowi brytyjskiego władcy, będącemu następcą tronu Zjednoczonego Królestwa.
W 1400 roku walijski książę
Owen Glendower wzniecił powstanie przeciwko Anglii, usuwając Anglików z większości terenów Walii w zaledwie cztery lata. W 1410 powstanie zostało stłumione. W 1485 roku królem Anglii został
Henryk VII. Jako Walijczyk i pierwszy władca z rodu
Tudorów uczynił rządy Anglii bardziej znośnymi dla Walijczyków. Jego syn,
Henryk VIII połączył Anglię i Walię unią w roku 1536.
XIX-wieczna rewolucja przemysłowa zmieniła oblicze Walii, zagrażając tradycyjnemu sposobowi życia walijskich farmerów i pasterzy. Obecnie odradzający się
walijski język i kultura wzmocniły poczucie jedności narodowej Walijczyków, czemu sprzyja polityka Wielkiej Brytanii w ostatnich latach.
Sławni walijczycy
Linki zewnętrzne