| Strona ta dotyczy państwa w Europie. Istnieje również w Warszawie, stolicy Polski, dzielnica o nazwie Włochy |
|---|
Włochy, Republika Włoska (Italia, Repubblica Italiana) - państwo położone Europie Południowej, na Półwyspie Apenińskim. Włochy są członkiem Unii Europejskiej oraz NATO.
Historia
Geografia
Całkowita granica lądowa Włoch wynosi 1932,2 km. Sąsiadują z Francją - 488 km granicy, Szwajcarią - 740 km, Austrią - 430 km i Słowenią - 232 km). Wewnątrz terytorium Włoch znajdują się ponadto dwa państwa-enklawy: San Marino (39 km granicy) i Watykan (3,2 km).
Długość wybrzeża włoskiego wynosi aż 7.600 km. Oblewają je wody kilku akwenów Morza Śródziemnego: Morze Liguryjskie, Morze Tyrreńskie, Morze Jońskie i Morze Adriatyckie.
Najwyższy punkt położony jest na najwyższym masywie Europy Mont Blanc. Nosi on nazwę Mont Blanc de Courmayeur - jego wysokość to 4765 m n.p.m.
Podział administracyjny
Włochy podzielone są na 20 regionów (5 z nich na prawach szczególnych), 95 prowincji (z których 2 autonomiczne) i 8092 komun.Regiony:
Ludność
Włochy należą do najludniejszych państw Europy (czwarte miejsce na kontynencie) o wysokiej, lecz zróżnicowanej gęstości zaludnienia. Na 1 km² przypada średnio ponad 190 osób, ale w niektórych regionach wskaźnik ten jest znacznie wyższy np. w Lombardii wynosi on około 377 mieszk./km², w Ligurii - 344, w Lacjum - 296, a w Kampanii - nawet 398. Wyraźnie słabiej zaludnione są obszary na południu: Basilicata - tylko 66 mieszk./km² a Marche - 85. Najrzadziej zaludniona jest wysokogórska Dolina Aosty - 36. Z dwóch głównych wysp Sycylia osiąga 198 mieszk./km², a Sardynia zaledwie 63 mieszk./km².Posiadające niegdyś znaczny przyrost naturalny Włochy obecnie borykają się ze spadkiem liczby ludności (od kilku lat zgony przewyższają urodzenia). Od lat osiemdziesiątych XX wieku nasila się migracja z Albanii, krajów Afryki Północnej, głównie w poszukiwaniu pracy. Obecnie ponad 1,2 mln mieszk. stanowią cudzoziemcy (w tym ponad 38 tys. Polaków).
Ciekawym zjawiskiem jest wzmożona migracja z centrów miast na przedmieścia, co powoduje - niekiedy drastyczny - spadek zaludnienia gł. miast na rzecz osiedli podmiejskich. Ogółem 72% mieszkańców żyje w miastach.
Największe z nich to (liczba mieszk. w tys. w 2001; w nawiasie dla porównania w 1977):
- Rzym (stolica kraju) 2623 (2864),
- Mediolan 1189 (1736),
- Neapol 1014 (1225),
- Turyn 956 (1087),
- Palermo 669 (686),
- Genua 629 (693),
- Bolonia 402 (463),
- Florencja 394 (438),
- Katania 371 (396),
- Bari 345 (362),
- Wenecja 321 (348).
| Grupa etniczna | Liczebność | Język ojczysty | Region |
| Sardowie | 1 269 000 | sardyński | Sardynia |
| Friulowie | 526 000 | friulski | Friuli-Wenecja Julijska |
| Tyrolczycy | 290 000 | niemiecki | Trydent-Górna Adyga |
| Oksytańczycy | 178 000 | oksytański | Piemont, Liguria, Kalabria |
| Romowie | 130 000 | cygański | całe Włochy |
| Albańczycy | 98 000 | albański | południowe Włochy |
| Frankoprowansalczycy | 90 000 | franko-prowansalski | Piemont, Valle d'Aosta, Apulia |
| Słoweńcy | 70 000 | słoweński | Friuli-Wenecja Julijska |
| Ladynowie | 55 000 | ladyński | Trydent-Górna Adyga, Wenecja Euganejska |
| Francuzi | 20 000 | francuski | Valle d'Aosta |
| Grecy | 20 000 | grecki | Kalabria, Apulia |
| Katalończycy | 18 000 | kataloński | Sardynia |
| Chorwaci | 2 600 | chorwacki | Molise |
| Karyntczycy | 2 000 | niemiecki | Friuli-Wenecja Julijska |
| Karnijczycy | 1 400 | friulski | Wenecja Euganejska |
Około 91% ludności Włoch stanowią rzymskokatolicy, z innych wyznań występują nieliczni protestanci i żydzi. Ponadto wśród imigrantów są liczni muzułmanie w sumie ponad 250 000.
Ustrój polityczny i partie polityczne
Ustrój demokratyczny, republika z dwuizbowym parlamentem (kadencja pięcioletnia)
- Izbą Deputowanych (630 miejsc)
- Senatem (315 miejsc)
Głową państwa jest Prezydent Republiki wybierany na 7 letnią kadencję przez Zgromadzenie Narodowe - wspólnie obradujące obie izby parlamentu, wraz z reprezentantami regionów (1 z Valle d'Aosta, z pozostałych 19 regionów po 3).
Ustrój państwa można określić jako odmianę systemu parlamentarno-gabinetowego, w której wzmocniono jednak rolę prezydenta - dysponuje on na przykład swobodnym prawem desygnowania premiera - co jest istotne w systemie wielopartyjnym; a w przypadku dymisji rządu może jej nie przyjąć i rozwiązać parlament.
Włoskie partie polityczne:
- Forza Italia (FI)
- Demokraci Lewicy (Democratici di Sinistra, DS)
- Sojusz Narodowy (Alleanza Nazionale, AN)
- Liga Północna (Lega Nord, LN)
- Odrodzenie Komunistyczne (Rifondazione Comunista, RC)
- Włoska Partia Ludowa (Partito Popolare Italiano, PPI)
- Federacja Zielonych (Federazione dei Verdi)
- Włoska Partia Socjalistyczna (Partito Socialista Italiano, PSI)
Oświata
W szkolnictwie włoskim dużą wagę przywiązuje się do integracji młodzieży niepełnosprawnej z pełnosprawną, która jest szeroko realizowana na wszystkich szczeblach systemu szkolnego.
Kultura
- aktorki włoskie