Ta strona dotyczy państwa Węgry. Jest też miejscowość o tej nazwie
Węgry (Republika Węgierska,
Magyar Köztársaság) to państwo w
Europie Środkowej.
Ustrój polityczny
Kontury ustroju politycznego Węgier zostały zarysowane podczas obrad tzw. Trójkątnego Stołu (jesień 1989). Węgry są od tego czasu
demokratyczną republiką o charakterze parlamentarno-gabinetowym. Jednoizbowy
parlament wybierany co cztery lata w
wyborach powszechnych i tajnych, częściowo metodą proporcjonalną, po części w okręgach jednomandatowych.
Prezydenta wybiera
Zgromadzenie Narodowe na okres pięciu lat (może kandydować na drugą
kadencję).
Rząd tworzy lider zwycięskiego ugrupowania - ma on zazwyczaj charakter
koalicyjny. Na Węgrzech istnieją dwa główne ugrupowania: wywodząca się z czasów
WRL Węgierska Partia Socjalistyczna (MSZP) oraz Partia Obywatelska
Fidesz.
Socjaliści współrządzą zazwyczaj z wywodzącymi się z antykomunistycznej opozycji
liberałami (Związek Wolnych Demokratów).
Prezydenci Republiki Węgierskiej
Premierzy
Struktura narodowościowa
Węgrzy 89,9%,
Romowie (Cyganie) 4%,
Niemcy 2,6%,
Serbowie 2%,
Słowacy 0,8%,
Rumuni 0,7%
Największe miasta (w tysiącach)
- Budapeszt (Budapest) 1729,8
- Debreczyn (Debrecen) 205,4
- Miszkolc (Miskolc) 181,4
- Segedyn (Szeged) 162,8
- Pécs 158,9
- Győr 128,6
- Nyíregyháza 116,3
- Kecskemét 106,7
- Székesfehérvár 103,5
- Szombathely 81,4
- Szolnok 76,8
- Tatabánya 71,9
- Kaposvár 67,8
- Békéscsaba 67,0
- Zalaegerszeg 61,7
- Veszprém 61,1
- Eger 57,0
- Érd 56,9
- Sopron 55,4
- Dunaújváros 53,2
Podział administracyjny
Węgry podzielone są na 19
komitatów (węg.
megye), 22 miasta na prawach komitatów (węg.
megyei jogú város), 214 miast (węg.
város), 2898 gmin (węg.
község).
Komitaty:
Bács-Kiskun - Baranya - Békés - Borsod-Abaúj-Zemplén - Csongrád - Fejér - Győr-Moson-Sopron - Hajdú-Bihar - Heves - Jász-Nagykun-Szolnok - Komárom-Esztergom - Nógrád - Pest - Somogy - Szabolcs-Szatmár-Bereg - Tolna - Vas - Veszprém - Zala.
Geografia
Krajobraz Węgier stanowią w większości płaskie przestrzenie nizin Niecki Karpackiej, w tym słynna węgierska
Puszta. Wyżyny i niewielkie pasma górskie (
Góry Bukowe,
Matra i
Zemplen) położone są przeważnie w północno-zachodniej części kraju, wzdłuż granicy ze
Słowacją.
Dunaj dzieli obszar Węgier na część zachodnią i wschodnią. Inne większe rzeki to
Cisa i
Drawa, zaś
Balaton jest największym jeziorem kraju.
Koło
Hévíz znajduje się największe na świecie jezioro termiczne. Najwyższy szczyt Węgier to
Kékes (1014 m n.p.m.) w górach Matra.
Historia
Pierwotnie zamieszkująca tereny Węgier ludność
celtycka została w I w. p.n.e. podbita przez
Rzymian, którzy założyli na terenach w zakolu
Dunaju prowincję o nazwie
Panonia. Po upadku Rzymu tereny te zajmowane były kolejno przez
Hunów,
Wandalów,
Wizygotów i
Awarów, zaś w początkach IX wieku powstało tu
słowiańskie Państwo Wielkomorawskie, któremu kres położyło pojawienie się pod koniec IX wieku
Madziarów pod wodzą
Árpáda. Dynastia Arpadów panowała na Węgrzech do XIII wieku. Za twórcę państwa uważany jest pierwszy król Węgier,
Stefan I, który wprowadził do kraju
chrześcijaństwo. W latach 1241–1242 Węgry, jak wiele innych krajów wschodniej Europy, zostały zniszczone przez najazdy
mongolskiej Złotej Ordy. Szczyt potęgi państwo węgierskie osiągnęło za panowania
Macieja Korwina, który przyłączył do królestwa
Śląsk,
Łużyce,
Morawy oraz Dolną
Austrię. Potęga Węgier załamała się jednak zupełnie po 1526 r. w wyniku klęski w bitwie z
Turkami pod
Mohaczem. W niedługim czasie cały teren dzisiejszych Węgier został opanowany przez
Turcję. Kres tureckiemu panowaniu przyniosła dopiero klęska imperium osmańskiego pod
Wiedniem. Po wycofaniu się Turków, władza na Węgrzech została przejęta przez
Habsburgów i kraj dostał się pod panowanie
Cesarstwa Austrii, które następnie w roku 1867 zostało przekształcone w
Austro-Węgry. Prawdziwą samodzielność Węgry uzyskały dopiero po
I wojnie światowej i upadku Austro-Węgier. Niestety, w wyniku ustaleń
traktatu w Trianon obszar kraju okrojono do niecałej jednej trzeciej dawnego terytorium. W czasie
II wojny światowej Węgry stanęły po stronie
hitlerowskich Niemiec. Po wojnie kraj należał do tzw. bloku wschodniego, będącego pod kontrolą
ZSRR. Próba obalenia komunizmu w 1956 r. zakończyła się krwawą interwencją zbrojną ZSRR. Dopiero w roku 1990, po upadku
muru berlińskiego przeprowadzono na Węgrzech demokratyczne wybory.
Gospodarka
Gospodarka Węgier
Dni świąteczne
Kultura