Trzeci rozbiór był rezultatem m.in. kryzysu wewnętrznego i ekspansywnych działań mocarstw ościennych, bezpośrednio jednak wynikiem nieudanego powstania kościuszkowskiego i przegranej wojny Polski z Rosją i Prusami.
Straty terytorialne
Rosji przypadły wszystkie ziemie na wschód od Niemna i Bugu (120 tys. km²). Na zabranych terenach utworzono gubernie: wołyńską ze stolicą w Izasławiu, grodzieńską, mińską oraz litewską z siedzibą w Wilnie. Rosjanie zagarnęli w wyniku trzech rozbiorów 471 tys. km². powierzchni wraz z 6 milionami mieszkańców.Prusy zagarnęły Warszawę i ziemie na zachód od Niemna i Pilicy (55 tys. km²). Ponadto w obręb Królestwa Hohenzollernów włączono tzw. Nowy Śląsk z Częstochową i Siewierzem. Na terenie zaboru pruskiego utworzono dwie prowincje: Prusy Południowe z departamentem warszawskim oraz Nowe Prusy Wschodnie obejmujące okręgi płocki i białostocki. Ostatecznie cały zabór pruski (powstały w wyniku trzech rozbiorów) obejmował 148 tys. km² oraz 2,7 milionów mieszkańców.
Austria w III zaborze zagarnęła Kraków, Sandomierz oraz województwa: lubelskie i radomskie (47 tys. km²). Na terenie Austrii utworzono pięć departamentów (nazywanych też cyrkułami): radomski, kielecki, krakowski, lubelski oraz siedlecki. Całość obszaru nazwano Nową Galicją, w odróżnieniu od ziem Starej Galicji, zabranych w 1772 roku. Cały zabór austriacki zamieszkiwało wówczas 3,8 miliona mieszkańców na obszarze 129 tys. km².
Następstwa
Król Stanisław August Poniatowski opuścił Warszawę i w asyście dragonów rosyjskich udał się do Grodna, pod opiekę i nadzór namiestnika rosyjskiego, po czym abdykował 25 listopada. Umarł w Petersburgu 12 lutego 1798 roku.W latach 1807-1815 i w pierwszych latach po Kongresie Wiedeńskim łudzono się jeszcze nadzieją uzyskania częściowej chociaż autonomii, ale w 1815 r. ostatecznie ustaliły się granice zaborów - aż do jesieni roku 1918. Podział Księstwa Warszawskiego dokonany podczas obrad wiedeńskich nazywany jest często w historiografii IV rozbiorem Polski. Nazwę tę stosuje się jednak często również wobec paktu Ribbentrop-Mołotow.
Po utracie niepodległości państwowej, znaczna część Polaków, zwłaszcza wojskowych, wyemigrowała z kraju, głównie do Saksonii, Włoch i Francji. Wielu z nich związało swe losy z gen. Napoleonem I Bonaparte. Z jego przyzwolenia utworzone zostały w Lombardii w styczniu 1797 r. dwa Legiony Polskie pod dowództwem generałów Henryka Dąbrowskiego i Karola Kniaziewicza, przy czym w ich skład weszli głównie polscy jeńcy z armii austriackiej. Już w maju 1797 r. legiony polskie wzięły udział w walkach przeciwko wojskom austriackim o Rzym. Zaś w lipcu jeden z jej twórców, Józef Wybicki, skomponował pieśń "Mazurek Dąbrowskiego", która stała się później polskim hymnem państwowym.