Teologia (
gr. θεος,
theos, "Bóg", + λογος,
logos, "nauka") zajmuje się badaniem natury
boskiej oraz stosunkami jakie zachodzą pomiędzy istotą boską a ludźmi.
Teologia to dosłownie nauka (racjonalny dyskurs) dotyczący
Boga. W sencie szerszym odnosi sie do badania innych tematów religijnych.
Historia terminu
Termin
teologia w klasycznej literaturze greckiej jest używany w znaczeniu "dyskurs dotyczący bogów czy
kosmologii ".
Arystoteles podzielił teoretyczną filozofię na
mathematike,
phusike i
theologike. Ta ostatnia odnosiła się raczej do
metafizyki i dla
Arystotelesa oznaczała dyskusję nad naturą bogów.
W oparciu o źródła greckie pisarz łaciński
Varro wyróżnił trzy formy dyskusji teologicznej: mitycznej (dotyczy mitów o bogach greckich), racjonalnej (analiza filozoficzna bóstwa i kosmologii) i cywilnej (dotyczy rytuałów i publicznych obrzędów).
Termin ten później został przejęty przez pisarzy chrześcijańskich. Pojawia się raz w pewnych rękopisach biblinych, w tytule
Objawienie św. Jana:
apokalupsis ioannou tou theologou, "Objawienie (Odsłonięcie) Jana
teologa".
Użyto tutaj jednakże nieco innego znaczenia słowa "logos". "Logos" znaczy tutaj nie "racjonalny dyskurs" ale "słowo" lub "przekaz (przesłanie)":
ho theologos prawdopodobnie oznacza, że autor Objawienia przekazuje przesłanie (słowo) Boga
logoi tou theou - nie jest to obecne znaczenie słowa teolog.
Inni pisarze chrześcijańscy używali tego terminu w kilku różnych znaczeniach.
- Autorzy łacińscy jak Tertulian i Augustyn kontynuowali użycie terminu przez Varrona.
- W patrystycznych źródłach greckich teologia odnosi się wąsko do dyskusji do natury i cech Boga.
- W innych patrystycznych źródłach greckich teologia może być wąsko użyte w dyskusji boskiej natury Jezusa. (W tym sensie Grzegorz z Nazjanzu miał przydomek "Teolog": był on zagorzałym obrońcą boskości Chrystusa.)
- W średniowiecznych źródłach greckich i łacińskich termin odnosi się po prostu do Biblii.
- W scholastyczny źródłach łacińskich, termin zaczyna oznaczać racjonalne badanie doktryny religii chrześcijańskiej, bardziej precyzyjnie oznacza dyscyplinę akademicką która bada koherencję i implikacje języka i twierdzeń Biblii i tradycji teologicznej (ta ostatnia prezentowana jest przez Piotra Lombarda w kompilacji teologii z 1150 roku (Libri Quattuor Sententiarum). Był to standardowy scholastyczny podręcznik akademicki.
W
chrześcijaństwie głównym przedmiotem badań teologicznych jest
Objawienie czyli
Pismo Święte i
Tradycja.
Teologia a filozofia religii
Teologia z założenia zakłada prawdziwość wierzeń religijnych co odróżnia ją od
filozofii religii która nie zakłada prawdziwości wierzeń religijnych.