Sztuka to dziedzina działalności ludzkiej mająca między innymi na celu dostarczenie wrażeń
estetycznych. Powstała wraz z rozwojem cywilizacji ludzkiej. Można przypuszczać, że na początku miała przede wszystkim funkcję związaną z obrzędami magicznymi, którą zachowała u ludów pierwotnych. Już w
starożytności sztuka pełniła rolę polityczną, służąc podreślaniu majestatu władzy, chwały
mecenasa lub panującej
religii.
Słowo "sztuka" pochodzi od
niemieckiego Meisterstück, które oznacza pracę wykonywaną przez ucznia warsztatu
cechowego przy jego wyzwoleniu się na mistrza. W innych językach europejskich, szczególnie romańskich, słowo sztuka pochodzi od łacińskiego
ars (włoskie i hiszpańskie
arte, francuskie i angielskie
art), oznaczającego zręczność, biegłość. W starożytności sztukę pojmowano bowiem jako umiejętność wszelkiej wytwórczości. Do sztuk zaliczano również nauki (astronomię, geometrię) i rzemiosło.
Średniowiecze podzieliło sztukę na 7
sztuk wyzwolonych (
artes liberales) oraz sztuki mechaniczne (również 7), mniej cenione, które w przeciwieństwie do wyzwolonych wymagały wysiłku fizycznego. Do sztuk wyzwolonych zaliczono
gramatykę,
dialektykę,
retorykę,
geometrię,
arytmetykę,
astronomię i
muzykę.
Malarstwa i
rzeźby nie zaliczano w ogóle do sztuk, traktując je jako rzemiosło.
Uznanie wartości sztuk w dzisiejszym znaczeniu zaczęło się wraz z
odrodzeniem. Dyskusje doprowadziły do uznania malarstwa i rzeźby za sztuki wyzwolone. Później wydzielono je - dodając do nich
architekturę - jako sztuki rysunkowe.
W XVII i
XVIII wieku trwały spory na temat nazw dotyczących sztuki. Dopiero pod koniec XVIII wieku francuski
filozof oświeceniowy
Charles Batteux wprowadził termin sztuki piękne (
beaux-arts), zaliczając do nich malarstwo, rzeźbę, architekturę, muzykę, wymowę,
poezję,
taniec i
teatr.
Sztuka począwszy od
XIX wieku oddala się coraz bardziej od rzemiosła i wiąże się ściśle z pojęciem twórczości, oryginalności, indywidualizmu i nowatorstwa. Na sztukę składają się "dzieła sztuki", a ich autor (według idealnego modelu) staje się artystą motywowanym wewnętrzną potrzebą tworzenia, nie zaś dostarczycielem wrażeń estetycznych.
W społeczeństwach współczesnych, w dużej części zawłaszczona przez przemysł rozrywkowy, sztuka stała się częściowo kolejną gałęzią przemysłu (
Dziedziny sztuki
Sztuki piękne
Zobacz też: