Pinus mugo mugo
}} Sosna (Pinus) - rodzaj roślin z rodziny sosnowatych obejmujący niemal 115 gatunków, występujących zasadniczo w strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej, choć niektóre gatunki rosną również w strefach cieplejszych. Jedyne naturalne stanowisko na półkuli południowej znajduje się na Sumatrze (P. merkusii). Są to drzewa lub krzewy posiadające przewody żywicze w drewnie. Sosny tworzą mieszane lub jednogatunkowe lasy.
Morfologia
Ulistnienie
Liście występują w dwóch formach. Na młodych gałązkach są to szpilki osadzone skrętolegle na pędzie. U starszych osobników przekształcone są w łuski z pachwin, z których wyrastają krótkopędy. Na końcu krótkopędu znajduję się pęk kilku (zazwyczaj 2 do 5) równowąskich szpilek (pozostają one na zimę, a opadają po okresie 3 do 15 lat).Szyszki
Rośliny z tego rodzaju są jednopienne, lecz wytwarzają osobne kwiaty męskie i żeńskie. Są wiatropylne. Owoc stanowi szyszka o długości dochodzącej nawet do pół metra, o zdrewniałej powierzchni. W szyszkach znajdują się tarczki w kształcie rombu, w obrębie których znajdują się często ostre wyrostki. Szyszki dojrzewają dwa lub trzy sezony, po czym opadają na ziemię lub rozpadają się.Gatunki chronione
W Polsce pod ścisłą ochroną gatunkową znajduje się kosodrzewina i limba.Zastosowanie
|
Sosny mają bardzo duże znaczenie w przemyśle drzewnym i budownictwie. Ze względu na dobre parametry techniczne stanowią obecnie ok. 75% drzewostanu polskich lasów. Drewno sosnowe jest łatwe w obróbce. Wykorzystywane jest jako materiał na słupy w energetyce, na stemple górnicze, podkłady kolejowe, w stolarstwie oraz do produkcji papieru, sklejki i wełny drzewnej. Jest odpowiednie na okleiny wewnętrzne, na stolarkę okienną i drzwiową, podłogi lub meble. Poza samym drewnem wykorzystuje się także korę, gałęzie, szyszki, karpinę, igliwie, pąki i korzenie. Przed ścięciem drzewo poddaje się żywicowaniu, dzięki czemu uzyskuje się żywicę balsamiczną, z której produkowane są wysokiej jakości terpentyna i kalafonia. Produkty te, oraz pozyskiwane olejki eteryczne, znajdują zastosowanie w wielu działach gospodarki, w tym w branżach perfumeryjnych, kosmetycznych i w lecznictwie. |
Przedstawiciele
- † sosna bursztynowa (Pinus succinifera)
Gatunki europejskie
- sosna alepska (Pinus halepensis Mill.)
- sosna bośniacka (Pinus heldreichii syn. Pinus leucodermis Ant.)
- sosna czarna (s. austriacka) (Pinus nigra Arn.)
- sosna górska
* (kosodrzewina, kosówka) (Pinus mugo Turra) - sosna błotna
* (kosodrzewina błotna, kosówka błotna, sosna hakowata) (Pinus mugo subsp. uncinata Willk.) - sosna kalabryjska (Pinus brutia Ten. lub Pinus halepensis var. brutia Henry)
- sosna kanaryjska (Pinus canariensis C. Smith)
- sosna limba
* (limba) (Pinus cembra L.) - sosna nadmorska (Pinus pinaster Ait. syn. Pinus maritima)
- sosna pinia (Pinus pinea L.)
- sosna rumelijska (Pinus peuce Griseb.)
- sosna zwyczajna syn. s. pospolita
* (Pinus sylvestris L.)
Gatunki azjatyckie
- sosna Armanda (Pinus armandii Franchet)
- sosna chińska (Pinus tabuliformis Carr.)
- sosna drobnokwiatowa (Pinus parviflora S. et Z.)
- sosna gęstokwiatowa (Pinus densiflora S. et Z.)
- sosna himalajska (Pinus wallichiana A.B. Jacks. syn. P. griffithii McClelland)
- sosna karłowa (kosolimba) (Pinus pumila (Pall.) Regel)
- sosna koreańska (Pinus koraiensis Sieb. et Zucc.)
- limba syberyjska (Pinus sibirica Mayr.)
- sosna Thunberga (Pinus thunbergii)
- Pinus amamiana
- Pinus bhutanica
- Pinus bungeana
- Pinus dalatensis
- Pinus densata
- Pinus fenzeliana
- Pinus gerardiana
- Pinus henryi
- Pinus hwangshanensis
- Pinus kesiya
- Pinus krempfii
- Pinus latteri
- Pinus luchuensis
- Pinus massoniana Lamb.
- Pinus merkusii Jung. et de Vriese
- Pinus morrisonicola
- Pinus roxburghii
- Pinus squamata
- Pinus taiwanensis
- Pinus wangii
- Pinus yunnanensis
Gatunki północnoamerykańskie
- sosna Banksa
** (banka) (Pinus banksiana Lamb.) - sosna czerwona (Pinus resinosa Ait.)
- sosna długowieczna (Pinus longaeva D. K. Bailey)
- sosna giętka (Pinus flexilis James.)
- sosna Jeffreya (Pinus jeffreyi Balf.)
- sosna kalifornijska (sosna radiata, Pinus radiata D. Don)
- sosna kłująca (Pinus pungens Lamb.)
- sosna Lamberta (s. cukrowa) (Pinus lambertiana Dougl.)
- sosna oścista (s. kolczasta) (Pinus aristata Engelm.)
- sosna smołowa
** (Pinus rigida Mill.) - sosna taeda (Pinus taeda L.)
- sosna wejmutka
** (wejmutka) (Pinus strobus L.) - sosna wirginijska (Pinus virginiana Mill.)
- sosna wydmowa (Pinus contorta Dougl.)
- sosna Murraya (Pinus contorta subsp. murrayana syn. Pinus murrayana Balf.)
- sosna zachodnia (Pinus monticola Dougl. ex D. Don)
- sosna żółta (Pinus ponderosa Dougl.)
- Pinus albicaulis
- Pinus attenuata
- Pinus balfouriana
- Pinus clausa
- Pinus coulteri
- Pinus echinata
- Pinus edulis
- Pinus elliottii
- Pinus glabra
- Pinus maximartinezii
- Pinus montezumae Lamb.
- Pinus muricata
- Pinus palustris
- Pinus sabineana
- Pinus serotina
- Pinus torreyana