Sejm jest od końca XV wieku najwyższym
organem ustawodawczym w
Polsce.
Obecnie Sejm stanowi niższą izbą polskiego
parlamentu.
Składa się on z 460
posłów, wybieranych w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i proporcjonalnych, w głosowaniu tajnym. Kadencje Sejmu są 4-letnie. Zaczynają się w dniu pierwszego posiedzenia nowowybranego Sejmu i trwają do dnia poprzedzającego dzień zebrania się Sejmu następnej kadencji.
Budynek Sejmu i inne gmachy parlamentu usytuowane są nad skarpą wiślaną w rejonie ulic Wiejskiej, Górnośląskiej i Maszyńskiego w
Warszawie. Najważniejszymi pomieszczeniami w Sejmie są
Sala Posiedzeń i
Sala Kolumnowa.
Obecny Sejm obraduje ciągle, jego obrady są jawne (m.in. transmitowane przez
Radio Parlament i
TVP 3).
Historia Sejmu
Nazwa "Sejm" oznacza w języku staropolskim zjazd ludności. Ukształtowanie Sejmu poprzedzały zjazdy dzielnicowe i prowincjonalne.
Historia Sejmu sięga 1493 roku kiedy król zwołał tzn.
Sejm Walny (Wielki) czyli zjazd ogólnokrajowy. W okresie Rzeczypospolitej szlacheckiej Sejm był przedstawicielem wyłącznie stanu szlacheckiego. Był on jednym z najważniejszych przywilejów szlacheckich, co miało swój wyraz w konstytucji
Nihil novi z 1505 roku, w której zapisano, że król nie może stanowić
żadnych praw bez zgody posłów i senatorów.
Trzy stany reprezentowane w Sejmie to: posłowie, senatorowie i król. Początkowo prawo głosu mieli na nich król i senatorowie, szlachta jedynie przysłuchiwała się obradom i wyrażała aprobatę lub sprzeciw. Ustawy wówczas nazywano konstytucjami.
W kompetencjach Sejmu było: uchwalanie konstytucji (ustaw) w sprawach wydatków i dochodów państwa, wielkości podatków, liczebności wojska oraz podejmowanie decyzji o wojnie, przymierzach politycznych i sojuszach wojskowych. Sejm był zwoływany przez króla, a w okresie
bezkrólewia przez
prymasa.
Sejmy były:
- zwyczajne, które zbierały się co 2 lata na okres 6 tygodni;
- nadzwyczajne, które mogły być zwołane w dowolnym terminie na okres 2 tygodni.
Odbywały się początkowo w
Piotrkowie, a od
unii polsko-litewskiej (1569) w
Warszawie na przemian (co trzeci raz) z
Grodnem.
W XVII wieku Rzeczpospolita przeżywała kryzys. Jednym z jego objawów, choć na pewno nie główną przyczyną, było częste zrywanie sejmu za pomocą
liberum veto.
Próby naprawy kryzysu podjął się
Sejm Wielki z 1791 roku, który uchwalił
Konstytucję 3 Maja. Próba nie powiodła się, a wręcz przeciwnie - zakończyła się
ostatecznym upadkiem Rzeczypospolitej.
W XIX wieku pewną rolę odegrały Sejmy
Księstwa Warszawskiego i
Królestwa Polskiego oraz Sejm Krajowy w
Galicji.
W
okresie międzywojennym po odzyskaniu niepodległości przez Polskę zwołano jednoizbowy
Sejm Ustawodawczy, którego zadaniem było uchwalenie
tzw.
Małej Konstytucji, która wprowadziła ustrój republikański i system rządów parlamentarnych.
Konstytucja marcowa z 1921 roku umocniła rolę Sejmu czyniąc z niego (obok
Senatu) centralny organ w państwie (tzw.
sejmokracja).
Po
zamachu majowym i zmianach w
konstytucji kwietniowej rola parlamentu zmalała i został on oddany w zwierzchnictwo Prezydenta.
Po
drugiej wojnie światowej - parlament jednoizbowy, o roli fasadowej wobec rządzącej
PZPR.
W czerwcu 1989 odbyły się wybory do dwuizbowego
Sejmu kontraktowego.
Porozumienia
Okrągłego Stołu zapewniły automatycznie większość
kandydatom
PZPR i jej koalicjantom (tylko wybory do Senatu nie miały tych ograniczeń). Następne wybory w latach 1991 i 1993 przeprowadzono już na podstawie demokratycznych
ordynacji. Zgodnie z art. 95 Konstytucji, Sejm i Senat są organami państwa w zakresie
władzy ustawodawczej.
Organy Sejmu
Funkcje Sejmu
- ustrojodawcza - ustanawianie ustroju państwa
- ustawodawcza - stanowienie prawa przez uchwalanie ustaw oraz ogłaszanie uchwał
- kreacyjna - powoływanie na stanowiska i zatwierdzanie składu rządu
- kontrolna
Uprawnienia Sejmu
Linki zewnętrzne: