Fantastyka naukowa - gatunek literacki lub filmowy określany również skrótowo jako
"S-F" (po
angielsku "sci-fi") zwany też z angielska
science fiction. Razem z
fantasy i
horrorem, fantastyka naukowa zaliczana jest do
fantastyki.
S-F opisuje wydarzenia umiejscowione w przyszłości wobec
czasów autora i opiera się na hipotetycznym rozwoju nauki i techniki. Utwór
fantastycznonaukowy zawiera takie cechy jak: specyficzny typ czasoprzestrzeni,
neologizmy związane z rozwojem techniki, kontakt z obcą cywilizacją, podróż w
czasie, cudowność wynalazków technicznych i odkryć naukowych. Najważniejsza
jest hipotetyczna zgodność wydarzeń ze współczesnym stanem wiedzy o nauce i
technice. Najbardziej charakterystyczne motywy utworów s-f to przeniesienie
akcji do innych galaktyk, zamknięcie jej na pokładzie statku kosmicznego,
wędrówka w czasie, kontakt z obcą cywilizacją. Akcja s-f może się jednak
również odbywać w całości na naszej planecie w nieznacznie tylko
zmodyfikowanych przewidywaniach realiów bliskiej nam przyszłości, czy też w
czasie równoległym do naszej rzeczywistości. Tradycje literatury
fantastyczno-naukowej sięgają początków XIX w. -
Frankenstein Mary Shelley - choć jej prawdziwy początek przypada raczej na lata sześćdziesiąte
XIX w. i związany jest z rozwojem zarówno powieści przygodowej jak i techniki -
tu najważniejszym autorem jest
Jules Verne -
Pięć tygodni w balonie
(1863),
Wyprawa do wnętrza Ziemi (1864). Dzieje w zasadzie już
XX-wieczne otwiera
Herbert George Wells z
Wehikułem czasu (1895) i
Wyspą doktora Moreau (1896). Tradycję polskiej s-f stworzył
Jerzy Żuławski w utworach:
Na srebrnym globie (1903),
Zwycięzca (1910),
Stara Ziemia (1911).
Najważniejsi polscy twórcy SF
Najważniejsi zagraniczni twórcy SF