Schizofrenia bywa uznawana za chorobę społeczną, gdyż statystycznie co setny człowiek może na nią zapaść. Jest to zagadkowe, tajemnicze zaburzenie, które od stuleci z jednej strony napawało lękiem, z drugiej strony jego istota budziła zaciekawienie. Przez psychiatrów nazywana "delficką wyrocznią psychiatrii", gdyż koncentrują się w niej najważniejsze zagadnienia psychiki ludzkiej. Psychoza ta, dzięki bogactwu przeżyć chorych, nazywana jest chorobą królewską.
Historia
Pierwsze wzmianki o schizofrenii znajdują się już w piśmiennictwie starożytnym, między innymi w Piśmie świętym. O ile depresja czy padaczka już w starożytności zostały wyodrębnione jako choroby, schizofrenia najdłużej utrzymała znamię opętania przez moce tajemne. Pierwsze próby klasyfikacyjne schizorfenii zostały podjęte dopiero w drugiej połowie XIX wieku. W 1860 roku Morel dokonał podziału form schizofrenii na paranoidalną, katatoniczną, hebrefreniczną i prostą. W 1911 roku Eugeniusz Bleuer stworzył pojęcie schizofrenii od greckiego schizo - rozszczepiam i fren - umysł, wola. Za objawy schizofrenii Bleuer uznał autyzm oraz rozszczepienie osobowościWiek
Schizofrenia jest chorobą ludzi młodych. Najczęściej występuje między 15 a 30 rokiem życia. Fakt, że w tym okresie są największe szanse rozbicia osobowości nie jest bez znaczenia. Przy wszystkich blaskach młodości jest to okres życia niezwykle trudny, nieraz tragiczny w spięciu między marzeniem a rzeczywistością, w dążeniu do sprawdzenia siebie, w łamaniu młodzieńczych ideałów. Zdarzają sie przypadki schizofrenii dziecięcej oraz późnej:- W dzieciństwie jednak spotyka się zwykle tylko poszczególne fragmenty schizofrenii jak autyzm, dziwaczność zachowania lub mowy, ataki lęku z omamami itd. Fragmenty te nie tworzą jednak pełnego obrazu schizofrenii.
- Schizofrenia która pojawia się po raz pierwszy w okresie pełnej dojrzałości lub starości, okazuje się nierzadko nawrotem; przebyty w młodości epizod chorobowy mógł minąć niepostrzeżenie. Może też wiązać się z okresem przejściowym, zwłaszcza u kobiet, czy też z organicznymi uszkodzeniami mózgu.
Płeć
Częstość występowania schizofrenii u kobiet i u mężczyzn jest taka sama, również obraz chorobowy nie przedstawia istotnych różnic. U kobiet częściej spotyka się erotyczne podłoże choroby a u mężczyzn heroiczne (wysiłkowe).Częstość występowania
Blisko 1% ogólnej populacji w społeczeństwach cywilizowanych zapada na schizofrenię. Około jednej czwartej pacjentów szpitali psychiatrycznych stanowią chorzy na schizofrenię.Dziedziczność
Istnieje zależność pomiędzy ryzykiem zachorowania na schizofrenię, a stopniem pokrewieństwa z osobą chorą. Badania rodzin, bliźniąt i adopcyjne dostarczają dowodów na rolę czynników genetycznych w etiologii schizofrenii. Można sądzić, że dziedziczona jest predyspozycja do schizofrenii, która daje efekt w postaci choroby dopiero w połączeniu ze środowiskowymi czynnikami ryzyka. Dokładny model dziedziczenia schizofrenii pozostaje nieznany. Podobnie jak w przypadku innych chorób złożonych sugerowany jest raczej udział wielu genów, o relatywnie niewielkim wpływie, których efekt kumuluje się. Na znaczenie interakcji czynników genetycznych i środowiskowych wspólnie zwiększających podatność na zachorowanie wydają się wskazywać m.in. wyniki badań adopcyjnych.Czynniki cywilizacyjne i ekonomiczne
Badania wskazują że odsetek zachorowalności na schizofrenię wśród ludów pierwotnych jest znacznie niższy niż w społeczeństwach cywilizowanych. Obraz psychoz jest nieco odmienny, przeważają formy ostre - zbliżone do katatonii. Przy wejściu pierwotnych ludów w krąg cywilizacji zachodniej, liczba przypadków wzrasta, a obraz chorobowy upodabnia się do spotykanego w naszej kulturze. Czynniki ekonomiczne nie mają znaczenia przy częstotliwości zachorowań.Początek choroby
Schizofrenia może zacząć się nagle, dramatycznie, nie pozostawiając wątpliwości że mamy do czynienia z chorobą umysłową, lub skrycie gdy miesiącami, lub nawet latami najbliższe otoczenie nie orientuje się w rozwijającym się procesie chorobowym. Dopiero nagłe zaostrzenie czy postępująca degradacja sygnalizuje psychozę.Początek choroby nagły
W tym przypadku uderza nagła zmiana w sposobie zachowywania się. Może być to atak szału - silne podniecenie z dominującym uczuciem lęku, ostry stan zmącenia, osłupienie, dziwaczność, rozkojarzenie, omamy, ucieczka, próby samobójstwa czy samookaleczania najczęściej zadawane ostrymi narzędziami tj. żyletki etc.Początek choroby powolny
W tym przypadku fasada jest zachowana, chory pozornie się nie zmienił, zachowuje formy towarzyskie, pracuje. Zmianę raczej się wyczuwa niż zauważa. Chory czuje jak by był z innego świata. Zmiany mogą być bardzo nieznaczne jak częstsze wybuchy śmiechu, szukanie samotnosci, zaniedbywania podstawowych czynności jak higiena, nadmierna pobożność, porzucenie dawnych zainteresowań itd. Zmiana bywa czasem tak dyskretna, iż epizod schizofreniczny mija niepostrzeżony i dopiero nawrót choroby w zaostrzonej formie po kilku miesiącach czy nawet latach przypomina otoczeniu, że chory kiedyś zachowywał się dziwnie.Początek choroby nerwicowy
Istnieją "pseudonerwicowe" formy schizofrenii, w których na pierwszy plan wysuwają się objawy hipochondryczne, neurasteniczne, anankastyczne czy histeryczne. W takim wypadku ciężko odróżnić schizofrenię od nerwicy. Jedynym objawem różniącym te choroby moze być poczucie inności i obcości.Paragnomen
Zdarza się, że wybuch choroby jest na kilka tygodni lub miesięcy poprzedzony krótkim epizodem niezwykłego zachowania się, niezgodnego z charakterem i dotychczasową linią życiową chorego. Może być to czyn niespodziewany, pozbawiony motywu.Diagnoza i objawy
Schizofrenia wiąże się z upośledzeniem percepcji, myślenia i emocji.Kryteria jakościowe diagnozowania schizofrenii dotyczą objawów:
- pozytywnych (wskazujących na obecność):
- halucynacji
- urojeń
- dziwacznych zachowań
- trudności w komunikacji
- negatywnych (świadczących o braku):
Rodzaje schizofrenii wg DSM IV:
- schizofrenia I typu
- schizofrenia II typu
- schizofrenia niezróżnicowana
10 tez o schizofrenii
Program Schizofrenia – otwórzcie drzwi- 1. Schizofrenia jest chorobą
- 2. Jest chorobą o wielu wymiarach. Bierze się pod uwagę trzy możliwości
- *monogeniczność – istnienie jednej choroby;
- *poligeniczność – istnienie grupy chorób o podobnych mechanizmach powstania;
- *heterogeniczność – istnienie grupy różnych chorób.
- 3. Schizofrenia jest nie tylko chorobą
- *jest także doświadczeniem chorej osoby i grupy bliżej otaczającej tę osobę, ponieważ wiąże się z różnorodnymi kryzysami
- *u osoby poczucia rzeczywistości, poczucia tożsamości, poczucia auto-nomii, poczucia sprawności, poczucia nadziei, poczucia sensu, poczucia istnienia
- *w grupie więzi, wolności, zaufania, współdziałania, aktywności, po-winności, pozycji, (statusu)
- 4. Schizofrenia nie jest chorobą dziedziczną.
- 5. Schizofrenia nie jest chorobą nieuleczalną.
- 6. Jest schizofrenia - nie ma schizofreników.
- 7. Chory na schizofrenię nie przestaje być człowiekiem, osobą, obywatelem.
- 8. Chorzy na schizofrenię nie zagrażają innym bardziej niż osoby zdrowe.
- 9. Chorzy na schizofrenię oczekują szacunku, zrozumienia i pomocy.
- 10. Schizofrenia rzuca światło na pytania egzystencjalne wspólne chorym i zdrowym.
- *o granice poznawalności świata i własnych przeżyć.
- *o granice między złudzeniem a rzeczywistością.
- *o kryteria prawdy i fałszu.
- *o relacje między wolnością a odpowiedzialnością.
- *o granice i determinanty tożsamości.
- *o sens życia i jego metafizyczne odniesienia.
Znane osoby cierpiące na schizofrenię
Wiele znanych osób zapadało na schizofrenię. Jedną z nich był Wacław Niżyński. U niego choroba rozpoczęła się przez paragnomen. Chory na schizofrenię był również świetny rysownik Edmund Monsiel, u którego choroba wyzwoliła talent i była inspiracą twórczości.Inni chorzy na schizofrenię:
- Philip Kindred Dick
- Vincent van Gogh
- Georg Hegel
- Fryderyk Hölderin
- Alfred Kubin
- Gerard de Nerval
- Isaac Newton
- Sylvia Plath
- August Strindberg
- Emanuel Swedenborg
- Witkacy
- Virginia Woolf
- John Nash Jr
na podstawie: Antoni Kępiński
''Schizofrenia''