Rtęć

izotop	wyst.	o.p.r.	s.r.	e.r. MeV	p.r.
¹⁹⁴Hg	{syn.}	444 lat	w.e.	0,040	¹⁹⁴Au
¹⁹⁶Hg	0,15%	stabilny izotop z 116 neutronami
¹⁹⁸Hg	9,97%	stabilny izotop z 118 neutronami
¹⁹⁹Hg	16,87%	stabilny izotop z 119 neutronami
²⁰⁰Hg	23,1%	stabilny izotop z 120 neutronami
²⁰¹Hg	13,18%	stabilny izotop z 121 neutronami
²⁰²Hg	29,86%	stabilny izotop z 122 neutronami
²⁰³Hg	{syn.}	46,6 dni	β^-	0,492	²⁰³Tl
²⁰⁴Hg	6,87%	stabilny izotop z 124 neutronami

Tam, gdzie nie jest zaznaczone inaczej,
użyte są jednostki SI i warunki normalne.

*Wyjaśnienie skrótów:
l.a.=liczba atomowa
wyst.=występowanie w przyrodzie,
o.p.r.=okres połowicznego rozpadu,
s.r.=sposób rozpadu,
e.r.=energia rozpadu,
p.r.=produkt rozpadu,
w.e.=wychwyt elektronu

Chemia > Pierwiastek chemiczny > H - He - Li - Be - B - C - N - O - F - Ne - Na - Mg - Al - Si - P - S - Cl - Ar - K - Ca - Sc - Ti - V - Cr - Mn - Fe - Co - Ni - Cu - Zn - Ga - Ge - As - Se - Br - Kr - Rb - Sr - Y - Zr - Nb - Mo - Tc - Ru - Rh - Pd - Ag - Cd - In - Sn - Sb - Te - I - Xe - Cs - Ba - La - Ce - Pr - Nd - Pm - Sm - Eu - Gd - Tb - Dy - Ho - Er - Tm - Yb - Lu - Hf - Ta - W - Re - Os - Ir - Pt - Au - Hg - Tl - Pb - Bi - Po - At - Rn - Fr - Ra - Ac - Th - Pa - U - Np - Pu - Am - Cm - Bk - Cf - Es - Fm - Md - No - Lr - Rf - Db - Sg - Bh - Hs - Mt - Ds - Rg - Uub - Uut - Uuq - Uup - Uuh - Uus - Uuo

Rtęć (Hg, łac. hydragyrum) - pierwiastek chemiczny, metal przejściowy.
Występowanie: rtęć występuje w skorupie ziemskiej w ilości 0,05 ppm. Najważniejszymi minerałami rtęci są:

cynober HgS
kalomel Hg₂Cl₂

Rozpuszcza metale, tworząc amalgamaty (z wyjątkiem żelaza, platyny, wolframu i molibdenu). Wykazuje dużą lotność - w temperaturze 20^oC w powietrzu znajduje się 14 mg Hg m^-3 w stanie równowagi dynamicznej. Dawka progowa rtęci, czyli stężenie uważane za bezpieczne wynosi 0,05 mg Hg m^-3 powietrza, dlatego rozlana rtęć stanowi potencjalne niebezpieczeństwo zatrucia. Dzięki swoim właściwościom znalazła zastosowanie do wypełniania termometrów, barometrów, manometrów, pomp próżniowych, itp. Duże ilości rtęci zużywane są do wydobywania złota i srebra, oraz do elektrolizy litowców i produkcji materiałów wybuchowych.
Także związki rtęci mają szerokie zastosowanie:

chlorek rtęci (I) - kalomel, stosowany jest w lecznictwie, do wyrobu elektrod, jako środek ochrony roślin
a chlorek rtęci(II) - sublimat, służy jako katalizator w syntezie organicznej, w metalurgii, jako środek dezynfekujący

Alkaliczny roztwór jodortęcianu potasu K₂[1] - odczynnik Nesslera - używany jest do wykrywania amoniaku. Piorunian rtęci(II) Hg(CNO)₂ ma zastosowanie do wyrobu spłonek i detonatorów.
W przyrodzie występuje głównie jako siarczek rtęci.
Jeżeli dostanie się do środowiska wodnego, mikroorganizmy metylują ją i w ten sposób powstaje zawsze związek metaloorganiczny - dimetylortęć. Jest on rozpuszczalny w tłuszczach, a zarazem bardzo toksyczny i trwały - jest to główna postać rtęci, która dostaje i kumuluje się w żywych organizmach.
Wiele ludzkich tragedii było spowodowane właśnie przez organiczne związki tego metalu. Tak było w Japonii, Gwatemali, Iraku, Pakistanie. W każdym przypadku było to spowodowane spożyciem żywności obciążonej związkami rtęci. Na przykład ponad 3000 ludzi zmarło w Iraku w latach 1971-1972 w wyniku spożycia pszenicy zaprawionej fenylortęcią. Wchłaniane do organizmu człowieka alkilowe związki rtęci szybko przedostają się po przez krwiobieg do komórek mózgu, przekraczając barierę krew-mózg, co prowadzi do zaburzeń układu nerwowego. Również ten metal tworzy bardzo trwałe połączenia z grupami tiolowymi białek i enzymów, zakłócając ich funkcję.
Zatrucie rtęcią (rtęcica) powoduje głównie polineuropatie i encefalopatię.
Kationy rtęci Hg²⁺ oraz Hg₂²⁺ różnią się właściwościami. Kation Hg₂²⁺ należy do I grupy kationów, natomiast Hg²⁺ do II.