Rower to pojazd napędzany siłą mięśni osoby nim kierującej przy pomocy przekładni mechanicznej, wprawianej w ruch (najczęściej) nogami.
Opis ogólny
Typowy współczesny rower klasyczny jest jednośladem dwukołowym. Ramy roweru wykonuje się ze stali zwykłych lub stopowych, stopów aluminium lub kompozytów. Układ jezdny roweru to koła (zwykle) szprychowe i ogumienie pneumatyczne. Napęd jest przekazywany przez układ napędowy roweru którym zwykle jest przekładnia łańcuchowa i system zmiany przełożeń (przerzutka zewnętrzna, przerzucającą łańcuch na koła łańcuchowe o różnych ilościach zębów lub wewnętrzna, znajdującą się w piaście). Bywają również modele z napędem przekazywanym wałkiem Cardana. Hamulce: powszechnie stosowany to nożny, odwrotny (tzw. torpedo) lub działające na obręcz mechaniczne hamulce ręczne, lub (rzadziej) hydrauliczne. Coraz popularniejsze w rowerach są hamulce bębnowe lub tarczowe. Obecnie powszechnie stosuje się w rowerach amortyzację tak przedniego, jak i tylnego koła.Podział rowerów
Rowery klasyczne dzieli się (zależnie od przeznaczenia) na:- górskie
- wyścigowe szosowe
- torowe
- turystyczne
- miejskie
- dziecięce
- stacjonarne
- cyrkowe
- transportowe
- drezyny
Historia
- 1813-1817 - Karl Freiherr Drais von Sauerbronn (D), (patent - 1818) zbudował pierwowzór roweru, tzw. maszynę biegową. Pojazd ten wprawiano w ruch przez odpychanie się nogami od ziemi. Prędkość ok. 13-15 km/h.
- 1839 (ok.) - (GB), Kirkpatrick MacMillan zbudował trójkołowiec a później także jednoślad napędzany systemem wahliwych pedałów i popychaczy, połączonych z wykorbioną osią tylnego koła. Był to pierwszy znany pojazd z napędzanym tylnym kołem.
- 1845 - Gottlieb Mylius i Philipp M. Fischer (D), (1853-55) - napęd przedniego koła. 1861 - Pierre Michaux (F), buduje popularny Velocipede z napędem na przednie koło.
- 1869 - James Starley i William Hunter (GB), patent na koło z drutowymi szprychami, pracującymi na rozciąganie. To umożliwia wykonywanie kół o bardzo dużej średnicy i powstanie tzw. bicykli.
- 1874 - James Starley (GB), opracowanie zaplatania szprych stycznego do piasty. Zwiększanie średnicy koła (niekiedy do prawie 2 m) sprawia, że upadek z bicykla był niebezpieczny.
- 1869 - Johann F. Trefz (D), patentuje napęd korbowy tylnego koła (korby nożne napędzały popychacze, połączone z wykorbioną tylną osią).
- 1868 - Guilmet i Meyer (F), - opracowanie napędu przekładnią łańcuchową (łańcuch drabinkowy Galle'a) oraz Harry J. Lawson (GB), (kolejne wersje - 1873, 74, 79) i Thomas Shergold (GB), (1877).
- 1884-85 - John Kemp-Starley (GB), opracował pierwowzór roweru współczesnego. Wyposażony w koła równej wielkości, kierownicę połączoną bezpośrednio z widelcem i tylne koło napędzane przekładnią łańcuchową. Pojazd nazywał się Rover (Wędrowiec), stąd pochodzenie polskiej nazwy.
- 1888 - John Boyd-Dunlop (GB), opatentował oponę pneumatyczną, co sprawiło, że jazda na rowerze stała się znacznie wygodniejsza. Od tego czasu kształt rower zmieniał się jedynie nieznacznie.
- 1893 - Pierwsze systemy zmiany przełożeń. 1932 - wprowadzenie do sportu wyczynowego. Przerzutki w rowerach współczesnych należą do wyposażenia standardowego.
- 1962 - Alex Moulton (GB), rozpoczął produkcję rowerów na małych kołach, co spowodowało wzrost popularności tego środka transportu oraz powstanie wielu modeli rowerów składanych.
- 1978-83 - w Kalifornii, USA, powstał rower górski, MTB (Mountain Bike) - obecnie jedna z najpopularniejszych odmian roweru na świecie. Przy wykorzystaniu rower górskich zdobyto szczyty niedostępne dla innych pojazdów (1996 - Pik Lenina, 7134 m npm., Polak, Tomasz Swinarski).
- 1914 do czasów dzisiejszych - rowery poziome w obudowach aerodynamicznych pozwalają na osiągnięcie b. wysokich prędkości - rekord świata (ustanowiony 07.10.2001) w sprincie na 200 m ze startu lotnego (rozpędzanie - 1 mila) wynosi 129,63 km/h (pojazd Varna Diablo, Kanada).
Produkcja
- Ramy rowerów popularnych wykonuje się z rur ze stali węglowej, droższych - ze stali stopowych (głównie manganowych i chromo-molibdenowych) i aluminium. Stosuje się również tytan lub kompozyty (zazwyczaj laminaty na bazie włókien węglowych i aramidowych spajane żywicami syntetycznymi).
- Rury ram łączy się spawaniem w osłonie gazu obojętnego lub lutowaniem, automatycznie, półautomatycznie lub ręcznie. Spawanie jest obecnie popularniejsze niż lutowanie ze względu na szybkość operacji i nie wymaga usuwania związków pozostających po lutowaniu.
- Ramy z kompozytów. wykonywane są najczęściej jako samonośna konstrukcja skorupowa.
- Części roweru wykonuje się ze stali lub z aluminium. Mogą być one odlewane, formowane plastycznie lub odkuwane na zimno.
- Koła roweru mają zazwyczaj 36 szprych (w tandemach i rowerach bagażowych bywa ich do 48, w rowerach wyścigowych - min. 12). Szprychy wykonuje się ze stali, niekiedy także z tytanu i kompozytu. Obręcze kół roweru wykonywane są ze stali, aluminium lub kompozytu. Niekiedy mają profil aerodynamiczny, tak, jak rury ramy i niektóre rodzaje szprych. Występują także koła kompozytowe, tak płytowe, jak i o 3 lub więcej szprychach.
Sport
- Sport rowerowy, czyli kolarstwo dzieli się na: szosowe, torowe i górskie. Osobną dyscypliną jest BMX. Dyscypliny te są zarejestrowane przez UCI (Union Cycliste International, Międzynarodową Unię Kolarstwa).
- Rowery poziome i cyklomobile od 1934 r. nie są uznawane przez UCI za rowery, a ich rekordy nie są rejestrowane. Uznaje je i promuje IHPVA (International Human Powered Vehicle Association, Międzynarodowe Stowarzyszenie Pojazdów Napędzanych Siłą Mięśni Ludzkich) i ich rekordy są tam rejestrowane. Dyscypliny MTB dziela sie na: Downhill, Four Cross, Dual, Dirt Jumping, Dual Slalom, Slalom, Cross Country i Freeride.