Psychoanaliza
Nazwa tego hasla odnosi sie do wiecej niz jednego pojecia:
- teoria psychoanalityczna,
- terapia psychodynamiczna
- szkoły psychoanalizy
- psychoanalityczna koncepcja osobowości
- historia psychoanalizy
Zbiór teorii tyczących się
struktury psychiki człowieka, jego rozwoju i funkcjonowania, próbujących wyjaśniać powstawanie różnych aktów psychicznych. Tworzenie psychoanalizy rozpoczął
Zygmunt Freud pod koniec
XIX w.
Psychoanaliza od klasycznej psychologii różni się założeniem istnienia sfery
psychiki zwanej
nieświadomością charakteryzującej się tym, że procesy tam przebiegające nie są dostępne świadomej refleksji danej osoby. W nieświadomości zgromadzone są
bodźce popędowe, których realizacja jest w konflikcie z normami moralnymi danej osoby. Popędy te, pomimo tego, że odebrano im bezpośrednią możliwość realizacji, są jednak ciągle aktywne i próbują ujawnić się poprzez tworzenie pewnych tworów zastępczych takich jak czynności pomyłkowe, marzenia senne, symptomy nerwicowe, itd. Twory te są pewnego rodzaju kompromisem między wymaganiami moralnymi a nieświadomymi popędami.
Psychoanalizę można uznać za kierunek we współczesnej
psychologii. Ponieważ psychoanaliza zakłada istnienie obszarów psychiki, które nie są dostępne
świadomości zwana jest także
psychologią głębi. Psychoanaliza, jakkolwiek nie jest systemem
filozoficznym w pełnym tego słowa sensie, ociera się często w swoich teoriach i rozważaniach o zagadnienia filozoficzne, szczególnie z zakresu
teorii poznania.
Pionierzy psychoanalizy
Pionierami psychoanalizy, poza samym
Zygmuntem Freudem, byli także
Melanie Klein, Wilfred Bion,
Jacques Lacan, Otto Rank, Margaret Mahler, Otto Kernberg.
Wielu badaczy i praktyków, którzy swoją pracę rozpoczęli z
Freudem stworzyło własne szkoły, które odcinają się od psychoanalizy, jednak często są z nimi kojarzone
Carl Gustav Jung,
Alfred Adler,
Wilhelm Reich,
Karen Horney
W Polsce pionierami psychoanalizy byli Ludwik Jekels, Maurycy Bornsztajn i
Gustaw Bychowski, a po
II wojnie światowej Jan Malewski, Michał Łapiński i Zbigniew Sokolik.
Metoda
terapii zaburzeń psychicznych oparta na założeniach
teorii psychoanalizy. Zgodnie z nią, podstawą objawów chorobowych są nieświadome popędy, którym cenzura nie pozwala na wkroczenie do świadomości i realizację. W efekcie tego stanu rzeczy muszą one szukać innej drogi ujścia. Tą drogą okazują się być objawy neurotyczne.