Liczba ludności w 2004 r. - 81,2 tys.
| Piotrków Trybunalski | |||||
| |||||
| Województwo | Łódzkie | ||||
| Organ samorządowy | Urząd Miasta Piotrkowa Trybunalskiego | ||||
| Prezydent miasta | Waldemar Matusewicz | ||||
| Powierzchnia | 68,5 km² | ||||
| Długość Szerokość | 51°24' N 19°41' E | ||||
| Populacja - miasto (2002) - gęstość - powiat | 81 200 1199/km² ok. 93 000 | ||||
| Numer kierunkowy | (+48) 44 | ||||
| Kod pocztowy | 97-300 do 97-312 | ||||
| Tablice rejestracyjne | EP - miasto EPI - powiat | ||||
| Miasta partnerskie | Esslingen - Niemcy Vienne - Francja Maładeczno - Białoruś Valenje - Słowenia Mosonmagyarovar - Węgry Mariampol - Litwa Równe - Ukraina | ||||
| Strona internetowa miasta |
Położenie geograficzne
Piotrków Trybunalski jest położony na Równinie Piotrkowskiej nad Strawą w pobliżu u zbiegu historycznych granic Mazowsza, Wielkopolski i Małopolski. Obecnie miasto jest węzłem, gdzie krzyżują się główne szlaki komunikacyjne przebiegające przez województwo - drogi międzynarodowe: E75 łącząca wybżeże Bałtyku z wybżeżem greckim Morza Śródziemnego z jedynym odcinkiem Autostrady A-1; E67 Warszawa - Praga oraz linia kolejowa Warszawa - Górny Śląsk - dawna kolej Warszawsko-Wiedeńska. Ponadto Piotrków przecinają drogi krajowe: nr 1 z Katowic do Gdańska, nr 8 Warszawa - Wrocław, nr 12 łączące miasto z Wielkopolską i granicą zachodnią oraz z Lublinem i granicą wschodnią, droga nr 91 Piotrków - Częstochowa oraz droga regionalna nr 716 Piotrków - Koluszki. Miasto położone jest w pobliży głównego działu wodnego tuż przy zachodniej granicy dorzecza Wisły, stąd przepływająca przez miasto Strawa wraz z dopływami Strawką, Wierzejką i Śrutowym Dołkiem są niewielkimi ciekami wodnymi.Historia
- VIII w. pierwsze osady ludności słowiańskiej
- 1217 pierwsza pisemna wzmianka o Piotrkowie (dokument Leszka Białego dla opactwa Cystersów w Sulejowie
- 1262 włączenie Piotrkowa do Księstwa Sieradzkiego
- XIII w./XIV w. prawa miejskie (dokładna data nieznana z powodu zniszczenia odpowiedniego aktu)
- 1313 Władysław Łokietek określa Piotrków jako miasto
- 1347 spisano statuty piotrkowskie
- 1404 odnowienie praw miejskich przez Władysława Jagiełłę
- 1442-1628 miejsce odbywania synodów prowincji gnieźnieńskiej
- 1467 ratyfikacja pokoju toruńskiego
- 1469, 1470, 1489 hołdy krzyżackie na wierność Koronie
- 1493 pierwszy sejm w Piotrkowie - data przyjmowana jako początek parlamentaryzmu polskiego
- XV w./XVI w. miejsce zjazdów generalnych i prowincjonalnych i sejmów walnych
- 1578 utworzenie Trybunału Koronnego dla Wielkopolski
- 1655 i 1657 zajęcie miasta przez wojska szwedzkie
- 1702 ponowne zajęcie miasta przez wojska szwedzkie (potop szwedzki)
- 1793 II rozbiór Polski - włączenie Piotrkowa do zaboru pruskiego tzw. Prusy Południowe)
- 1807 włączenie Piotrkowa do Księstwa Warszawskiego (departament kaliski)
- 1815 włączenie Piotrkowa do Królestwa Polskiego
- 1846 2 września odjazd pierwszego pociągu Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej z dworca piotrkowskiego
- 1867 13 stycznia utworzenie guberni piotrkowskiej, obejmującej m.in. Łódź, Częstochowę i Zagłębie Dąbrowskie
- 1873 5 stycznia rozpoczęcie wydawania "Tygodnia"
- 1905 1 lutego początek strajku szkolnego
- 1914 w pierwszych miesiącach I wojny światowej Piotrków kilkakrotnie opanowywały wojska niemieckie i ponownie rosyjskie, ostatecznie zajęty w grudniu przez wojska austriackie
- 1915 umiejscowienie w Piotrkowie siedziby Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego, największy w historii rozwój piotrkowskiego ośrodka wydawniczo-prasowego
- 1918 2-5 listopada rozbrojenie okupantów austriackich
- 1919 2 sierpnia włączenie Piotrkowa do województwa łódzkiego
- 1939 5 września zajęcie miasta przez Wehrmacht, początek okupacji hitlerowskiej
- 1939 (wg różnych źródeł 30 września, 5 lub 8 października utworzenie pierwszego getta w okupowanej Europie
- 1939 26 października włączenie Piotrkowa do Generalnego Gubernatorstwa
- 1942 14-29 października likwidacja getta piotrkowskiego (ok. 20 tys. Żydów wywieziono do obozu zagłady w Treblince, 3500 pozostało w tzw. "małym getcie", zlikwidowanym w 1944)
- 1945 18 stycznia wyzwolenie Piotrkowa przez Armię Czerwoną i Wojsko Polskie
- 1975 1 czerwca utworzenie województwa piotrkowskiego
- 1981 utworzenie Wydziału Zamiejscowego Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Kielcach
- 1997 przekształcenie Wydziału Zamiejscowego WSP w Filię WSP (od 2000 filia Akademii Świętokrzyskiej
- 1999 1 stycznia likwidacja województwa piotrkowskiego, ponowne wejście Piotrkowa w skład województwa łódzkiego
- 2004 utworzenie Zamiejscowego Ośrodka Dydaktycznego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
- 2005 6 marca - referendum w sprawie odwołania Prezydenta i Rady Miasta (nieważne: frekwencja 24,2 %)
Najważniejsze zabytki
- Stare miasto - staromiejski układ urbanistyczny sięga początkami średniowiecznej lokacji, zabudowa jest znacznie późniejsza. W obrębie rynku można obejrzeć około 100 kamienic o ciekawej architekturze. Po pożarze w 1835 roku przebudowano domy w stylu klasycystycznym. Wewnątrz niektórych zachowały się sklepienia kolebkowe, ślady podcieni sklepione piwnice, sienie i belkowane stropy.
- Mury miejskie - Zachowane fragmenty wybudowane w XIV i XV wieku za panowania Kazimierza Wielkiego. Wysokość murów 4,5 m,szerokość 2 m.
- Zamek królewski - zbudowany w latach 1512 - 1519 przez mistrza Benedykta z Sandomierza na polecenie Zygmunta I Starego. Budowla w stylu kamienicy renesansowej z cegły i piaskowca, czterokondygnacyjny, przykryty dachem namiotowym pochodzącym z roku 1670 czyli okresu odbudowy po potopie szwedzkim. Obecnie muzeum.
- Synagoga (1791 - 1793), obecnie Miejska Biblioteka Publiczna. Zbudowana na miejscu poprzednie drewnianej z roku 1689 zniszczonej podczas pożaru w 1740.
- Cerkiew prawosławna pw. Wszystkich Świętych (XIX w.)
- Wieża wodna (1925 - 1927) - ok. 50 m wysokości. Zabytek sztuki inżynierskiej.
- Pałac Jaxa Bykowskich (XV w.) - w 1604 przebudowany na pałac renesansowy.
- Kościół farny pw. św. Jakuba (XIII w.)
- Kościół Nawiedzenia Panny Marii (XIV w.) - zniszczony podczas najazdu szwdzkiego, w XVIII w. odrestaurowany. Wewnątrz zabytkowe obrazy z XVII i XVIII wieku.
- Kościół podominikański pw. św. Jacka i św. Doroty (XIV-XVII w.)
- Kościół i klasztor o.o. Bernardynów (XVII w.)
- Kościół o.o. Pijarów (XVII - XVIII w.) - obecnie ewangelicki. Budynki kolegium Pijarów zaadaptowane na budynek więzienny użytkowany do 2004 roku.
- Kościół pw. NP Marii Śnieznej (XVII w.) - dawniej Dominikanek, oparty o mur miejski.
- Kościół o.o. Jezuitów pw. św. Franciszka Ksawerego (XVIII w.)
- Kolegium Jezuickie (XVIII w.) - obecnie mieści się tu I LO im. Bolesława Chrobrego
- Sąd Okręgowy (1905-1909)
Inne ciekawe miejsca
Architektura dawna:- Aleje 3-go Maja - budynki w stylu secesyjnym
- Dworzec PKP - zachowany w złym stanie technicznym
- Hala targowa - obecnie budynek handlowo - rozrywkowy
- Budynek Państwowej Szkoły Muzycznej
- Bank PeKaO S.A. przy Al. Armii Krajowej
- D.H. Millenium przy ul. Sienkiewicza
- Gimnazjum nr. 5 przy ul. Kostromskiej
- Kryta Pływalnia OSiR przy ul. Belzackiej
- Budynek handlowo - usługowy "ROKA" przy Al. M. Kopernika
- Kościół p.w. Miłosierdzia Bożego przy ul. Łódzkiej
- Kościół p.w. NMP Królowej Pokoju przy ul. Belzackiej
- Blue-Box - hotel i stacja paliw przy ul. Sulejowskiej
- Hala sportowa "Relax"
Gospodarka
Od XIX wieku ważny ośrodek przemysłu, m.in. szklarskiego (huty "Kara", "Hortensja", "Feniks"), włókienniczego (Zakłady Przemysłu Dziewiarskiego "Sigmatex" - dawna Piotrkowska Manufaktura), maszynowego (Fabryka Maszyn Górniczych "Pioma", Warszawskie Zakłady Mechaniczne - Polskie Zakłady Lotnicze WZM-PZL). Obecnie, ze względu na dogodne położenie, powstaje w Piotrkowie rozbudowane centrum logistyczne. Swoje magazyny ulokowały tutaj takie firmy jak- IKEA - 10 ha
- Unilever - 4 ha (ProLogis Park Piotrków)
- Ahold - 2 ha (ProLogis Park Piotrków)
Edukacja
- Akademia Świętokrzyska im. Jana Kochanowskiego w Kielcach, filia w Piotrkowie Tryb. - Liczba studiujących przekracza 8 tys., jest to trzecia uczelnia w województwie pod względem liczby studiujących. Obecnie Trwają starania o przekształcenie w Akademię Piotrkowską.
- Wyższa Szkoła Społeczno-Ekonomiczna w Warszawie ośrodek kształcenia w Piotrkowie Tryb.
- Uniwersytet Medyczny w Łodzi, wydział zamiejscowy w Piotrkowie Tryb.
- Wyższa Szkoła Handlowa w Piotrkowie Trybunalskim
- Wyższa Szkoła Kupiecka w Łodzi, wydział zamiejscowy w Piotrkowie Tryb.
- 14 przedszkoli samorządowych,
- 11 szkół podstawowych,
- 5 szkół gimnazjalnych,
- 11 szkół ponadgimnazjalnych w tym Liceum Plastyczne
Sport
- badminton Ruch Piotrków Trybunalski
- boks Ring Piotrków Trybunalski
- piłka nożna Concordia Piotrków Trybunalski - jeden z najstarszych klubów w Polsce w 2004 roku obchodził 95 rocznicę założenia.
- piłka nożna Polonia Piotrków Trybunalski
- piłka ręczna Piotrcovia Piotrków Trybunalski
- piłka ręczna Piotrkowianin-Kiper Piotrków Trybunalski
- tenis TUKS Kozica Piotrków Trybunalski
- tenis TUKS Nortenis Piotrków Trybunalski
- zapasy AKS Piotrków Trybunalski
Znane osoby blisko związane z Piotrkowem
- Andrzej Frycz Modrzewski - pisarz polityczny
- ks. Stanisław Konarski - reformator oświaty
- Ignacy Zagórski - numizmatyk
- Kazimierz Stronczyński - archeolog, numizmatyk
- Stefan Rowecki - Komendant Główny AK
- Adam Próchnik - historyk, publicysta, działacz PPS
- Stanisław Kot
- Bolesław Limanowski
- Helena Radlińska
- Władysław Sikorski
- Ernestine Rose, sufrażystka amerykańska
- Israel Meir Lau, naczelny rabin Izraela
- Bogusław Wołoszański (autor bardzo popularnych programów historycznych)
- Anita Lipnicka (była wokalistka zespołu Varius Manx)
- Michał Bąkiewicz (reprezentant polski w piłce siatkowej na igrzyskach w Atenach)
Prezydenci Piotrkowa Trybunalskiego od 1990
- Michał Rżanek 1990 - 1996
- Andrzej Pol 1996 - 2002
- Waldemar Matusewicz - od 2002
Filmy kręcone w Piotrkowie Trybunalskim
Najbardziej znane filmy, które wykorzystały Piotrków Trybunalski jako naturalną scenografię to:- "Ewa chce spać" (1957, reż. Tadeusz Chmielewski)
- "Vabank" (1981, reż. Juliusz Machulski)
- "Misja specjalna" (1987, reż. Janusz Rzeszewski)
- "Uprowadzenie Agaty" (1993, reż. Marek Piwowski)
- "Syzyfowe prace" (1998, reż. Paweł Komorowski)
- "Pan Tadeusz" (1999, reż. Andrzej Wajda)
- "Jakub Kłamca" (1999, reż. Peter Kassovitz)
- "Przeprowadzki" (2000, reż. Leszek Wosiewicz)
- "Przedwiośnie" (2001, reż. Filip Bajon)
Media
- Radio Piotrków
- Telewizja miejska iTePe
- Tydzień Trybunalski
- 7 Dni Piotrków - lokalny dodatek do Dziennika Łódzkiego