Piotr Skarga (właściwie
Piotr Powęski) (urodzony 2 lutego 1536 w
Grójcu - zmarł 27 września 1612 w
Krakowie)
jezuita,
teolog, pisarz i kaznodzieja. Był czołowym polskim przedstawicielem
kontrreformacji i nadwornym kaznodzieją
Zygmunta III.
Miał pochodzenie szlacheckie. W latach 1552-1555 studiował na
Akademii Krakowskiej, następnie udał się do Włoch, gdzie w Rzymie w
roku 1559 wstapił do zakonu jezuitów. Powróciszy po dwóch latach do kraju zajął
się zakładaniem w Polsce kolegiów
jezuickich (był między innymi pierwszy rektorem
Kolegium w Poznaniu), a także działalnością
filantropijną (założył w Krakowie Bank Pobożny dla ochrony ludzi przed
lichwą).
W Krakowie założył lombard dla ubogich, pierwowzór instytucji charytatywnej. W
roku 1564 we
Lwowie przyjął święcenie kapłańskie i jako kanonik zaczął
działalność kaznodziejską. między innymi przy katedrze Św. Jana w Warszawie.
Był wybitnym duszpasterzem
Litwy i
Białorusi. Zapisał się jako założyciel
wielu kolegiów jezuickich, np. w
Połocku,
Rydze,
Dorpacie.
Był pierwszym rektorem akademii jezuickiej w
Wilnie (1579-1584). Od 1588 roku przez 24 lata pełnił funkcję nadwornego kaznodzieji
Zygmunta III Wazy, który cenił go za wyjątkową osobowość i talenty krasomówcze. Stał się zwolennikiem ograniczenia władzy Sejmu i zwiększenia władzy królewskiej. Piętnował wady polskiej szlachty. Był przeciwnikiem przyjęcia przez Zygmunta III korony szwedzkiej. Był współtwórcą
unii brzeskiej.
Dzieła
- Żywoty świętych (1579, ukazało się 8 wydań za życia autora)
- Kazania sejmowe (1597, w rzeczywistości nigdy nie wygłoszone)
- Żołnierskie nabożeństwo (1618)
W swojej twórczości Skarga prezentuje bogaty, ornamentacyjny styl oratorski o kunsztownej konstrukcji z wpleceniem wydarzeń polskich w prozę stylizowaną na biblijne księgi prorockie. Narrator jawi się jako profetyczny obrońca wartości i tradycji narodowej, a także wiary chrześcijańskiej. Wizerunek Skargi jako natchnionego narodowego kaznodzieji utrwalili romantycy przede wszystkim
Mickiewicz i
Norwid, a także malarz
Jan Matejko (
Kazanie Skargi).
Linki zewnętrzne