Peru (
Perú, Republika Peru -
República del Perú) – państwo w zachodniej części
Ameryki Południowej, nad
Oceanem Spokojnym. Jest to trzecie co do wielkości państwo kontynentu i największy kraj
andyjski. Stolicą Peru jest
Lima.
br />
Warunki naturalne
Peru można podzielić na 3 krainy geograficzne:
- Costa (wybrzeże)
- Sierra (Andy)
- i Montana inaczej Selva
Costa
Wzdłuż wybrzeża ciągnie się wąski pas nizinny, który często nawiedzają
trzęsienia ziemi. Jest to teren o klimacie suchym, miejscami o charakterze pustynnym i półpustynnym, o rocznych opadach zaledwie 20-50 mm. Temperatury średnie: 15-17°C zimą i 19-21°C latem. Na wybrzeżu spotyka się charakterystyczną mgłę zwaną
garua, której występowanie jest związane z
Prądem Peruwiańskim.
Chociaż nizinę nadmorską przecina kilkadziesiąt rzek, tylko 10 z nich wpada do morza. Pozostałe są rzekami okresowymi lub giną w piaskach pustyni. Działalność rolnicza i gospodarcza w tym regionie koncentruje się wzdłuż rzek. Rolnictwo opiera się na sztucznej
irygacji.
Costa stanowi ok. 12% powierzchni kraju, jednak jest zamieszkiwana przez ponad 25% ludności. Produkcja rolnicza w rejonie nadbrzeżnym przynosi ok. 50% produkcji całego kraju.
Ważne uprawy:
Płynący wzdłuż wybrzeży chłodny
Prąd Peruwiański, przynosi obfitość ryb morskich.
Rybołówstwo jest ważną dziedziną peruwiańskiej gospodarki i źródłem dochodu narodowego. Najważniejsze porty rybackie to:
Pisco i Paracas.
Na przybrzeżnych wysepkach eksploatuje się złoża
guano.
W północnej części wybrzeża znajdują się złoża
ropy naftowej.
Sierra
Na region andyjski składają się:
- wyższa Kordyliera Zachodnia, z pasmem Kordyliery Białej z szczytami powyżej 6000 m n.p.m.
- niższa Kordyliera Wschodnia
- Puna - śródgórska wyżyna rozdzielająca te pasma górskie
Z pasma Kordyliery Czarnej wypływają źródła
Amazonki:
Huallaga Ucajali i Maranon.
Średnie temperatury: 6-7°C latem, 4-5°C zimą. Opady roczne - 800 do 900 mm, zdecydowana większość opadów przypada na okres październik-kwiecień.
Pod względem gospodarczym w regionie Sierra największe znaczenie ma przemysł
wydobywczy:
- rudy miedzi - Marochoca, Casapalca, Jauli, Cerro de Pasco
- rudy cynku i ołowiu
- rudy wanadu - Minas Ragra
- rudy rtęci - Jauli, Huancovelica
- rudy żelaza - Marcona
a także hutniczy - Cerro de Pasco i La Oroya.
Najważniejszą arterią komunikacyjną jest kolej transandyjska.
Największe miasto tego regionu to położona na wysokości 2339 m n.p.m. u stóp czynnego wulkanu Misti
Arequipa. Inne ważne miasto regionu to dawna stolica państwa Inków -
Cusco.
Inne gałęzie przemysłu to przemysł spożywczy i włókienniczy.
Rolnictwo:
Montana
Montana znajduje się we wschodniej części Peru. Jest to region o klimacie gorącym, wilgotnym równikowym. Średnie temperatury 20-35°C, a opady roczne do 3500 mm. Przeważającą część terenu zajmuje deszczowy las równikowy.
Z lasu pozyskuje się drewno (m.in.
cedrowe i mahoniowe),
kauczuk,
chininę i balsam peruwiański.
Ten region Peru chociaż zajmuje 2/3 powierzchni jest zamieszkiwane przez tylko kilkanaście procent ludności.
Uprawy:
Warunki hydrologiczne
Jezioro
Titicaca
Rzeki:
- Ucayali
- Maranon
- Urubamba
- Apurimac
Gospodarka
- ten rozdział wymaga napisania
Główne porty:
Ustrój polityczny
Zgodnie z
konstytucją z
31 grudnia 1993, Peru jest republiką, w której głową państwa jest prezydent wybierany w powszechnych wyborach na 5-letnią kadencję. Prezydent posiada dwóch wiceprezydentów. Członkowie rządu są mianowani przez prezydenta, na czele rządu stoi premier. Władza ustawodawcza należy do jednoizbowego parlamentu - Kongresu Republiki Peru. 120 członków parlamentu jest wybieranych w wyborach powszechnych również na 5-letnią kadencję.
Podział administracyjny
24 departamenty (
departamento): Amazonas, Ancash, Apurimac, Arequipa, Ayacucho, Cajamarca, Cusco, Huancavelica, Huanuco, Ica, Junin, La Libertad, Lambayeque, Lima, Loreto, Madre de Dios, Moquegua, Pasco, Piura, Puno, San Martin, Tacna, Tumbes, Ucayali i 1 prowincja konstytucyjna: Callao
Historia
Peru jest krajem o bogatej, wielowiekowej historii. Na terenie obecnego Peru w okresie prekolumbijskim istniały rozwinięte cywilizacje indiańskie. Po zdobyciu Peru przez hiszpańskich
konkwistadorów na czele z
Francisco Pizarro, utworzono tu największe i najbogatsze wicekrólestwo. Mimo zrywów powstańczych Inków nie udało im się pokonać hiszpańskich kolonizatorów. W XIX wieku w całej Ameryce Południowej pojawiły się dążenia niepodległościowe od hiszpańskiej metropolii. Dopiero w 1821 roku dzięki obcym bojownikom Peru proklamowało niepodległość.
Mimo wielu bogactw naturalnych Peru w XIX i XX wieku nie mogło uzyskać odpowiadającej jej pozycji międzynarodowej. Sytuacja wewnętrzna kraju była niestabilna, a szerokie rzesze społeczne cierpiały biedę. Wielokrotnie armia, na dłuższe lub krótsze okresy, przejmowała władzę lub wpływała na polityczną sytuację w kraju.
Po okresie po części dyktatorskich rządów
Alberto Fujimoriego, w demokratycznych wyborach władzę zdobył Alejandro Toledo. Mimo pewnych osiągnięć na polu gospodarki i względnego uspokojenia sytuacji w Peru, kraj ten nadal boryka się z licznymi problemami społeczno-politycznymi.
- Więcej informacji w artykule historia Peru.
Uniwersytety i wyższe uczelnie
W Limie znajduje się najstarszy w Ameryce Południowej Uniwersytet Św. Marka założony w 1551 roku.
Ważne postacie w historii
Dodatkowe informacje
- Położenie geograficzne: 0° 10'-18°20'S, 68° 40'-81° 54' W
- Całkowita granica lądowa: 6940 km
- Długość granic z sąsiadującymi państwami:
- Długość wybrzeża: 2414 km
- Najwyższy punkt: Huascaran 6768 m n.p.m.
- Najniższy punkt: Ocean Spokojny 0 m
- Religie: katolicy 90%, protestanci 3%, religie animistyczne