Tło historyczne
Sztafety szturmowe (niem. Sturmabteilung, w skrócie SA) były organizacją, której ideowo bliskie były hasła socjalizmu z programu narodowego socjalizmu NSDAP. W 1933 roku było już jednak jasne, że Hitler wspiera inny kurs polityczny, a SA zaczęło wzbierać niezadowolenie z takiego obrotu spraw wierząc, że trzeba podejmować bardziej zdecydowane działania społeczne i ekonomiczne by osiągnąć znaczący rozwój Niemiec. Poza tym, SA chciało być rdzeniem niemieckiej armii.Do 1934 roku Hitler zagarnął właściwie pełnię władzy politycznej, ale wciąż obawiał się utraty władzy w wyniku zamachu. By zachować kontrolę, pozwalał na wzajemne walki między swoim podwładnymi. W rezultacie trwały polityczne przepychanki, z Göringiem, Goebbelsem, Himmlerem i Heidrichem po jednej stronie, a Röhmem i jego SA z drugiej.
Władza Röhma i jego pełna przemocy organizacja przerażały jego rywali. Goering i Himmler poprosili Heydricha by zgromadził dossier sfabrykowanych dowodów na to, że Francja zapłaciła Röhmowi 12 milionów marek niemieckich za wywołanie obalenie Hitlera. Himmler zaprezentował te "dowody" Hitlerowi, rozpalając w nim podejrzenie, że Röhm chciał użyć SA by wprowadzić ten plan w życie. W tym samym czasie Himmler organizował własną jednostkę paramilitarną, nazwaną później SS (Schutzstaffel).
Wprawdzie Hitler zawsze lubił Röhma, który był jednym z pierwszych członków NSDAP i brał udział w puczu monachijskim, ale znajdował się pod wzrastającą presją różnych grup nacisku. Z jednej strony naciskali dowódcy wojskowi, którym nie podobał się pomysł Röhma by uczynić armię niemiecką częścią swych Sztafet. Z drugiej strony baronowie przemysłowi wspierający Hitlera obawiali się socjalistycznych ciągot SA. Regularna armia była także przerażona wielkością Sztafet: 2,5 miliona członków SA przeciw armii liczącej (wskutek obostrzeń nałożonych przez Traktat Wersalski) 100.000 żołnierzy. Do tego niektórym przywódcom nazistowski nie podobał się - sprzeczny z obowiązującą doktryną - jawny homoseksualizm Röhma i innych przywódców SA.
Przebieg
Mając poparcie wszystkich tych grup interesu, Hitler zdecydował się działać. Rozkazał wszystkim przywódcom SA zjawić się na spotkaniu w Hotelu Hanselbauer w Wienssee koło Monachium. 30 czerwca Hitler objął osobiście dowództwo nad akcją aresztowania Röhma.Świadkiem tego zajścia był Alfred Rosenberg, który w swym pamiętniku pisał:
- W eskorcie oddziału SS, Führer dojechał do Weissee i na miejscu zapukał delikatnie do drzwi Röhma. "Wiadomość z Monachium" - powiedział zmienionym głosem. "Dobrze, proszę wejść" - odpowiedział Röhm - "drzwi są otwarte". Hitler z impetem otworzył drzwi, dopadł leżącego w łóżku Röhma, złapał go za gardło i wrzasnął "Jesteś aresztowany, ty świnio!". Wtedy przekazał zdrajcę SS. Z początku Röhm odmówił ubrania się, ale wtedy SS-man rzucił mu w twarz ubrania, aż ten zgodził się je nałożyć. W pokoju obok znaleźli młodych mężczyzn, którzy oddawali się aktom homoseksualnym. "I to są ci, którzy chcą być przywódcami Niemiec" - powiedział Hitler trzęsąc się. (Spielvogel, 78)
W następnych godzinach aresztowano również innych przywódców SA, wielu z nich zostało rozstrzelanych na miejscu. Z początku wydawało się, że Hitler zamierza ułaskawić Röhma, ale w końcu zdecydował o jego egzekucji. Wydaje się, że Röhm dostał szansę na honorowe samobójstwo, ale w końcu został zastrzelony. Hitler wykorzystał czystkę SA także w celu wyrównania rachunków za pucz monachijski - zamordowani zostali między innymi: Gregor Strasser, były Komisarz Bawarski i Triumwir Gustav von Kahr, były kanclerz Kurt von Schleicher i konserwatywny rewolucjonista Edgar Jung. Inny były kanclerz, Franz von Papen, został umieszczony w areszcie domowym.
Efekty
3 czerwca rząd Niemiec uchwalił "Prawo odnośnie środków samoobrony Państwa", które składało się z jednego artykułu stwierdzającego, że "podjęte środki był legalną samoobroną Państwa".Hitler poinformował opinię publiczną o czystce 13 czerwca, utrzymując, że 61 osób zostało zgładzonych, 13 - zastrzelonych za opór przy aresztowaniu, a trzech popełniło samobójstwo. Informując o czystce stwierdził:
- "Jeśli ktokolwiek wypomni mi to pytając dlaczego nie odwołałem się do zwykłych sądów, oto co powiem W tej godzinie byłem odpowiedzialny za los narodu niemieckiego, a przez to stałem się sędzią najwyższym tego ludu. (William Shirer, Powstanie i upadek Trzeciej Rzeszy, Simon and Schuster, New York, 1959)
W rezultacie czystki Hitler zyskał wdzięczność i poparcie armii. 26 czerwca SS zostało wydzielone z SA, a Himmler został jego Reichsführerem, odpowiadając tylko przed Hitlerem. Viktor Lutze został nowym przywódcą SA, ale organizacja ta została szybko zmarginalizowana w strukturach władzy w Trzeciej Rzeszy.