Nazwa pochodzi od siarczków (morze jest najwiekszym na świecie zbiornikiem wody beztlenowej) barwiących wodę na czarno.
Jest połączone cieśninami Bosfor i Dardanele z Morzem Śródziemnym, północna część oddzielona przez Półwysep Krymski nosi odrębną nazwę: Morze Azowskie , łączy je Cieśnina Kerczeńska.
Powierzchnia wynosi 422 000 km2 (461 000 km2 razem z Morzem Azowskim), objętość 555 000 km3, średnia głębokość 1315 m, maksymalna głębokość 2258 m, długość wzdłuż równoleżnika 1150 km, wzdłuż południka 580 km.
Południowo wschodnie i zachodnie wybrzeża są strome, natomiast północne są płaskie i zapiaszczone, więc też trudno dostępne, wyjątek stanowi półwysep Krymski. Linia brzegowa jest mało urozmaicona, tylko północne wybrzeża są nieco bardziej porzeźbione, jest tam szereg małych zatok (Jagorlicka, Tendorowska, Karkinicka, Eupatorij, Sewastopolska, Bałakawska, Teodozyjska) oraz utworzonych przez rzeki limanów będących charakterystyczną cechą tych wybrzeży. Największe rzeki wpadające do Morza Czarnego to: Dunaj, Dniestr, Boh i Dniepr. Do ważniejszych portów należą: Konstanca w Rumunii, Burgas i Warna w Bułgarii, Noworosyjsk w Rosji, Odessa na Ukrainie , Poti w Gruzji, Trabzon i Samsun w Turcji.
Morze Czarne jest utworem geologicznie młodym (prawdopodobnie powstało około roku 5600 p.n.e.) i jest pozostałością po wielkim Morzu Sarmackim. Zasolenie przy powierzchni wynosi 18,3 o/oo, przy dnie wzrasta do 22,5 o/oo. Różnicę zasolenia na powierzchni i w głębinach popdtrzymuje wymiana wody z Morzem Śródziemnym. Z powodu różnic w zasoleniu, nie mieszają się wody powierzchniowe z głębinowymi, co z kolei powoduje brak tlenu i występowanie siarkowodoru. Powoduje to brak życia organicznego w głębinach. W północno-zachodniej części występują złoża ropy naftowej.
Temperatura wody od 27o latem do 5o zimą. Prądy morskie dwojakiego rodzaju , jedne z nich są spowodowane wymianą wody z Morzem Marmara, drugie to prądy tryfowe spowodowane cyklonalnym układem wiatrów. Klimat kontynentalny.
Istnieje hipoteza, że opowieści o wielkim potopie występujące w wielu kulturach świata (między innymi w Biblii) są związane z przełamaniem skał blokujących przejście między Morzem Śródziemnym i Morzem Czarnym, i przelaniem się ogromnych ilości wody, a tym samym zatopieniem dużej połaci lądu.
W Morzu Czarnym zamieszkuje około 185 gatunków ryb, jednak rybołówstwo jest słabo rozwinięte, rocznie łowi się około 100 000 ton ryby, głównie: sardeli, ostroboka, makreli .
Obecnie Morze Czarne nie odgrywa wielkiej roli komunikacyjnej, jednak w starożytności prowadziły tędy różne szlaki kupieckie, miedzy innymi sprowadzano bursztyny znad Morza Bałtyckiego znalazło to odzwierciedlenie w mitach i legendach, najbardziej znane to wyprawa po złote runo, które miało się znajdować w jednej z krain leżących na północnym zachodzie Morza Czarnego, oraz o Amazonkach, które też tam ponoć zamieszkiwały.
Na przełomie XIV i XV wieku również Polska miała dostęp do Morza Czarnego, została jednak wyparta przez Turków.
Dobrze rozwinięta turystyka na wybrzeżach Rumunii, Bułgarii i Krymu (Ukraina) znajdują się liczne uzdrowiska i kąpieliska o międzynarodowym znaczeniu.