Monopol to sytuacja
rynkowa, w której istnieje tylko jeden dostawca danego towaru lub usługi.
Monopol może mieć charakter:
- państwowy - kiedy prawo danego państwa pozwala świadczyć usługi lub produkować określony asortyment towarów tylko jednemu podmiotowi
- wymuszony - kiedy jeden z producentów towaru/usługi osiąga taką pozycję na rynku, że pozostali producenci bankrutują
- naturalny - wynikający z natury dostarczanej usługi/towaru, gdy ze względów technicznych konkurencja wielu podmiotów jest niemożliwa lub utrudniona (np: koleje żelazne, dostarczanie prądu elektrycznego i gazu, telekomunikacja itp.).
W przypadku monopolów naturalnych i wymuszonych w wielu krajach świata tworzone jest specjalne prawodawstwo które reguluje zmonopolizowany rynek, w sposób sztuczny tworząc na nim warunki do powstania i rozwoju konkurencji.
Monopol oznacza pojedynczy
biegun oddziaływania. Dla niektórych oddziaływań nie udało się znaleźć układów monopolowych - na przykład dla oddziaływań
magnetycznych znamy tylko układy
dipolowe.