Jedynie część na zachód od Dniestru jest kontrolowana przez rząd mołdawski; Naddniestrze, część na wschód od Dniestru zamieszkana głównie przez Rosjan i Ukraińców ze stolicą w Tyraspolu) ogłosiło niepodległość po upadku Związku Sowieckiego i od czasu krótkiej wojny domowej jest niezależne od rządu w Kiszyniowie. Od kilku lat trwają bezowocne rozmowy zjednoczeniowe, w których pośredniczy OBWE. Władze mołdawskie opowiadają się za zjednoczeniem "asymetrycznym", w ramach którego Naddniestrze otrzyma szeroką autonomię, władze w Tyraspolu dążą zaś do zjednoczenia "symetrycznego", w którym obie części Mołdawii będą miały takie same prawa.
Wielu rdzennych Mołdawian opowiada się za zjednoczeniem z Rumunią, jednak w zorganizowanym w 1993 roku referendum na ten temat większość obywateli kraju opowiedziała się przeciwko zjednoczeniu.
Historia
- Główny artykuł to Historia Mołdawii.
Tereny obecnej Mołdawii były zamieszkiwane przez Daków. Położenie na strategicznym szlaku między Europą i Azją spowodowało, że Mołdawia była miejscem niejednej inwazji obcych sił, np. Rusi Kijowskiej i Mongołów.
W średniowieczu Besarabia (która składała się z terenów obecnej Mołdawii, ale też terenów położonych na północ i południe) tworzyła wschodnią część księstwa Mołdawii. Księstwo stało się lennikiem Imperium Ottomańskiego, ale w 1812 w wyniku Traktatu z Bukaresztu Besarabia została przekazana Rosji. Część zachodnia stała się częścią Rumunii.
Po rewolucji październikowej na krótko, Besarabia stała się niepodległą republiką w 1918, ale tego samego roku została połączona z Rumunią. Pakt Ribbentrop-Mołotow pozwolił ZSRS zająć Bessarabię w czerwcu 1940 i chociaż wojska radzieckie zostały wyparte w roku 1941, ponownie je zajęły w sierpniu 1944. W czasie władzy sowieckiej na terenie obecnej Mołdawii utworzono Mołdawską Socjalistyczną Republikę Sowiecką.
Po upadku ZSRR w sierpniu 1991, Mołdawia ogłosiła niepodległość, stając się w grudniu członkiem Wspólnoty Niepodległych Państw, podobnie jak większość byłych republik sowieckich.
Początkowo pojawiły się tendencje unifikacji z Rumunią, jednak w marcu 1994 w referendum zdecydowana większość głosujących opowiedziała się za niepodległością Mołdawii.
Geografia
- Całkowita granica lądowa: 1389 km
- Długość wybrzeża: nie ma dostępu do morza
- Długość granic z sąsiadującymi państwami: Rumunia 450 km, Ukraina 939km
- Najwyższy punkt: Mount Balaneshty 430 m
- Najniższy punkt: Dniestr 2 m
Ludność
65% mieszkańców stanowią Rumuni, 14% Ukraińcy i 13% Rosjanie, 3% Gaugazi, 2% Bułgarzy. Napływowa ludność rosyjska poza Naddniestrzem zamieszkuje głównie duże miasta. 98% mieszkańców określa się jako prawosławni (wierni Rumuńskiej Cerkwi Prawosławnej albo Rosyjskiej)Gospodarka
- do napisania
Ustrój polityczny
Mołdawia jest oficjalnie republiką parlamentarną, tak przynajmniej stanowi konstytucja kraju z 1994 roku, nowelizowana w 2001 roku. W praktyce jednak obyczaje polityczne daleko odbiegają nie tylko od wzorców europejskich, ale nawet od tego, co się dzieje w Rumunii i na Ukrainie.Na czele państwa stoi prezydent, wybierany przez parlament bezwzględną większością głosów (tak jest od 2001 roku, wcześniej głowa państwa wybierana była przez obywateli, a ustrój miał charakter parlamentarno-prezydencki). Prezydent przyjmuje ambasadorów, wysyła przedstawicieli Mołdawii do obcych państw, ratyfikuje umowy międzynarodowe, reprezentuje państwo na zewnątrz. Ma prawo mianowania premiera po każdych wyborach parlamentarnych, podpisuje ustawy, które może odesłać do Trybunału Konstytucyjnego, w szczególnych przypadkach zachowuje prawo weta wobec parlamentarnych przedłożeń. Prezydent nadaje także obywatelstwo cudzoziemcom, stosuje prawo łaski, a także posiada specjalne uprawnienia w dziedzinie wojskowości.
Ogółem spraw kieruje w Mołdawii prezes rady ministrów, wybierany przez parlament bezwzględną większością głosów. Stoi on na czele rządu, który podlega parlamentowi i może być przez niego odwołany.
Aktualnie funkcję prezydenta Mołdawii pełni Vladimir Voronin, działacz aparatu Komunistycznej Partii Mołdawii, wybrany na to stanowisko przez parlament (Parlamentul) wiosną 2001 roku. Cieszy się on poparciem głównie robotników, wiejskiej części społeczeństwa, prorosyjsko nastawionych Mołdawian oraz ludzi z sentymentem patrzących na czasy sowieckie. Przeciwko Voronin zdecydowanie opowiadają się działacze opozycji chrześcijańsko-demokratycznej, liberałowie oraz socjaldemokraci, chętnie nazywając go "mołdawskim Łukaszenką", wytykając brak politycznego doświadczenia, nieuctwo i dyletanctwo, działanie na szkodę państwa, szczególnie jeśli chodzi o stosunki z Rosją i Naddniestrzem, a także brak przemyślanej koncepcji integracji z Zachodem. Wielką atencją Voronina nie darzy też mołdawska inteligencja oraz raczkująca klasa średnia, w dużej mierze zapatrzona w rumuńskie reformy gospodarcze i pragnąca szybkiej integracji z UE i NATO. Kontrowersje budzi oczywiście brak znajomości przez Voronina, nb. Rosjanina z pochodzenia, jednego z urzędowych języków Mołdawii (rumuńskiego), jak również brak woli opanowania tej mowy 65% społeczeńśtwa.
Prezydent opowiada się zdecydowanie przeciwko zjednoczeniu Mołdawii z Rumunią, obawiając się gwałtownej i nieprzyjaznej reakcji Rosji (jednego z głównych partnerów gospodarczych Mołdawii) oraz utraty politycznego znaczenia przez, wciąż popularną, a niezreformowaną, Komunistyczną Partię Mołdawii.
Na przełomie 2001 i 2002 roku przez kraj przetoczyły się ogromne demonstracje młodzieży domagającej się reform w kraju: zerwania z korupcją, biznesowo-mafijnymi układami, jakie utrwalił w kraju Voronin, demokratycznych wyborów, a nade wszystko rozpoczęcia rozmów na temat integracji politycznej z Unią Europejską. Manifestacje te zostały rychło stłumione, a duża część protestujących przykładnie, acz czasem "po cichu" ukarana.
Sytuacja polityczna Mołdawii różni się jednak zdecydowanie od tej znanej nam z Mińska, chociażby istnieniem w miarę silnej, zorganizowanej opozycji chrześcijańsko-demokratycznej oraz, mimo wszystko, pewną uczciwością przeprowadzanych w kraju wyborów.
Od czasu objęcia funkcji prezydenta przez Voronina wzrosła liczba zwolenników zintegrowania kraju z sąsiednią Rumunią. Wpływ na to mają przede wszystkim pozytywne sygnały z UE, która w 1999 roku zaprosiła Bukareszt do negocjacji członkowskich (w 2007 roku planowane jest jej przyjęcie do wspólnot), jak również zapaść gospodarcza i społeczna, jaka ogarnęła Mołdowę po objęciu rządów przez komunistów. Całkiem prawdopodobne jednak, że po (możliwym) dojściu do władzy opozycji w 2005 roku sprawa zjednoczenia znów zostanie odłożona ad calaendas graecas. Pamiętajmy, że w 1993 roku Mołdawianie zdecydowaną większością odrzucili pomysły integracyjne w głosowaniu ludowym.
Premierem Mołdowy od 2001 roku jest Vasile Tarlev, reprezentant partii komunistycznej. W parlamencie oprócz komunistów (71 mandatów) reprezentowane są również partie opozycyjne: Blok Wyborczy "Alianţa Braghiş" (socjal-centryści) z 19 mandatami oraz Ludowa Partia Chrześcijańsko-Demokratyczna (11 miejsc). Na skutek wysokich progów wyborczych, mimo ordynacji proporcjonalnej, do parlamentu nie dostały się inne partie demokratyczne (liberałowie, nacjonaliści, socjal-liberałowie), wciąż raczkujące i słabe w porównaniu z nieźle zorganizowanymi komunistami.
Amerykański instytut badawczy "Dom Wolności" (Freedom House) ocenił Mołdawię w dziedzinie wolności politycznej na 3, w dziedzinie wolności społecznych na 4 w siedmiostopniowej skali, gdzie 1 oznacza sytuację wyśmienitą, 7 zaś godną pożałowania. Tak więc Mołdawia plasuje się mniej więcej w połowie skali, zdecydowanie gorzej niż większość krajów Europy, na poziomie zbliżonym do Wenezueli, Turcji, mimo wszystko znacznie jednak lepiej niż Rosja, Białoruś, Iran czy Nadniestrze). Sąsiednia Rumunia oceniona została odpowiednio na 2-2.
Kultura
- do napisania
Związki z Polską
W pewnym okresie Hospodarstwo mołdawskie należało do Królestwa Polskiego...- do napisania