|
Dane ogólne |
Nazwa, symbol, l.a.* | Miedź, Cu, 29 |
Własności metaliczne | metal przejściowy |
Grupa, okres, blok | 11 , 4, d |
Gęstość, twardość | 8920 kg/m3, 3,0 |
Kolor | czerwonawy |
Własności atomowe |
Masa atomowa | 63,546 u |
Promień atomowy (obl.) | 135 (145) pm |
Promień kowalencyjny | 138 pm |
Promień van der Waalsa | 140 pm |
Konfiguracja elektronowa | href="Argon.html" title="Argon" >Ar3d104s1 |
e- na poziom energetyczny | 2, 8, 18, 1 |
Stopień utlenienia | 1, 2, 3, 4 |
Własności kwasowe tlenków | średnio zasadowe |
Struktura krystaliczna | regularna ściennie centrowana |
Własności fizyczne |
Stan skupienia | stały |
Temperatura topnienia | 1357,6 K (1084,4 °C) |
Temperatura wrzenia | 2840 K (2567 °C) |
Objętość molowa | 7,11×10-3 m3/mol |
Ciepło parowania | 300,3 kJ/mol |
Ciepło topnienia | 13,05 kJ/mol |
Ciśnienie pary nasyconej | 0,0505 Pa (1358 K) |
Prędkość dźwięku | 3570 m/s (293,15 K) |
Pozostałe dane |
Elektroujemność | 1,90 (Pauling) 1,75 (Allred) |
Ciepło właściwe | 380 J/ |
Przewodność właściwa | 59,6×106 S/m |
Przewodność cieplna | 401 W/ |
I Potencjał jonizacyjny | 745,5 kJ/mol |
II Potencjał jonizacyjny | 1957,9 kJ/mol |
III Potencjał jonizacyjny | 3555 kJ/mol |
IV Potencjał jonizacyjny | 5536 kJ/mol |
Najbardziej stabilne izotopy* |
|
Tam, gdzie nie jest zaznaczone inaczej, użyte są jednostki SI i warunki normalne.
|
*Wyjaśnienie skrótów: l.a.=liczba atomowa wyst.=występowanie w przyrodzie, o.p.r.=okres połowicznego rozpadu, s.r.=sposób rozpadu, e.r.=energia rozpadu, p.r.=produkt rozpadu, w.e.=wychwyt elektronu
|
Chemia > Pierwiastek chemiczny > H - He - Li - Be - B - C - N - O - F - Ne - Na - Mg - Al - Si - P - S - Cl - Ar - K - Ca - Sc - Ti - V - Cr - Mn - Fe - Co - Ni - Cu - Zn - Ga - Ge - As - Se - Br - Kr - Rb - Sr - Y - Zr - Nb - Mo - Tc - Ru - Rh - Pd - Ag - Cd - In - Sn - Sb - Te - I - Xe - Cs - Ba - La - Ce - Pr - Nd - Pm - Sm - Eu - Gd - Tb - Dy - Ho - Er - Tm - Yb - Lu - Hf - Ta - W - Re - Os - Ir - Pt - Au - Hg - Tl - Pb - Bi - Po - At - Rn - Fr - Ra - Ac - Th - Pa - U - Np - Pu - Am - Cm - Bk - Cf - Es - Fm - Md - No - Lr - Rf - Db - Sg - Bh - Hs - Mt - Ds - Rg - Uub - Uut - Uuq - Uup - Uuh - Uus - Uuo
Miedź (
Cu, łac.
cuprum) -
pierwiastek chemiczny,
metal z XI grupy pobocznej. Posiada 18 izotopów z przedziału mas 58-73. Trwałe są tylko dwa: 63 i 65.
Znana jest od starożytności, od kiedy to była podstawowym składnikiem
brązów.
Występowanie
Występuje w skorupie ziemskiej w ilościach 55
ppm w postaci
minerałów: chalkopirytu,
chalkozynu,
malachitu i innych.
Z punktu widzenia żywienia, najwięcej miedzi znajduje się w nieprzetworzonych produktach spożywczych. Szczególnie dużo jest jej w owocach morza (
ostrygi,
homary), ale można ją znaleźć również w
chlebie gruboziarnistym, warzywach strączkowych, gotowanych
podrobach i
kiwi.
Właściwości
Czysta miedź metaliczna jest różowo-brązowym, miękkim metalem o bardzo dobrym przewodnictwie cieplnym i elektrycznym.
Nie ulega na powietrzu korozji, ale reaguje z zawartym w powietrzu
dwutlenkiem węgla pokrywając się charakterystyczną zieloną
patyną. Gdy w powietrzu zawarte jest dużo
dwutlenku siarki zamiast zielonej patyny obserwuje się czarny nalot siarczku miedzi.
Związki
Siarczan miedzi CuSO
4 ma własności odkażające, a bezwodny ma silne własności
higroskopijne i jest stosowany do suszenia rozpuszczalników. Kompleksy miedzi są trwałe, jednak dość łatwo jest zmieniać
stopień utlenienia miedzi w takich kompleksach i dlatego są one często stosowane jak katalizatory reakcji redoks. Roztwory wodne soli miedzi(I) są intensywnie zielone, a roztwory soli miedzi(II) intensywnie niebieskie, co wykorzystuje się w miareczkowaniu kolorymetrycznym układów redoks.
Miedź z
cyną,
cynkiem,
molibdenem i innymi metalami przejściowymi tworzy cały zestaw
stopów zwanych ogólnie
brązami. Najbardziej znane z nich to: udający złoto
tombak i posiadający bardzo dobre własności mechaniczne oraz znaczną odporność na
korozję mosiądz.
sandra
Zastosowanie
Jest ona masowo wykorzystywana do produkcji przewodów elektrycznych i ogólnie w
elektronice. Ze względu na duże zapotrzebowanie i stosunkowo małe zasoby neutralne miedź stanowi materiał strategiczny. Miedź jest dodawana do wielu stopów, zarówno do stali jaki i do stopów aluminium. Miedź jest też dodawana do
srebra i
złota poprawiając znacznie ich własności mechaniczne.
Miedź jest
mikroelementem występującym w centrach reaktywności wielu
enzymów. Potrzebna jest do tworzenia się krwinek czerwonych, wchodzi w skład
hemocyjaniny, wpływa pozytywnie na błonę otaczającą
komórki nerwowe, bierze udział w przesyłaniu impulsów nerwowych. Wchodzi w skład enzymu o działaniu przeciwutleniającym, zwanego dysmutazą podtlenkową, chroniącego błony komórkowe przed
wolnymi rodnikami. Ponadto bierze udział w tworzeniu
tkanki łącznej i sytnezie
prostaglandyn, związków zwanych hormonami miejscowymi, wpływających między innymi na czynność
serca i
ciśnienie tętnicze krwi.
Jej minimalne dzienne spożycie wynosi 0,5 ppm.
Genetycznie uwarunkowany defekt
metabolizmu miedzi prowadzi do wystąpienia schorzenia nazywanego
chorobą Wilsona (zwyrodnienie wątrobowo-soczewkowe).
Niedobór miedzi może stać się przyczyną
niedokrwistości, ponieważ zbyt mała ilość tego pierwiastka powoduje gorsze wchłanianie żelaza i zmniejszenie liczby
czerwonych krwinek. Ponadto przypuszcza się, że powoduje uszkodzenie
serca i
tętnic, zaburzenia pracy systemu nerwowego (np. mrowienia, brak koncentracji). Niewystraczająca ilość miedzi obniża również ilość
białych krwinek, a zatem zmniejsza odporność organizmu.