Imiona i tytuły
Miriam (hebr. i aram. מרים Maryām; gr. Μαριαμ, Μαρια, Maria) w polskiej wersji "Maryja", co jest oboczną formą imienia Maria.Matka Boska, Matka Boża, Boża Rodzicielka, Bogurodzica, gr. Theotokos - tytuł związany z dogmatem, ogłoszonym na soborze efeskim (431), który zakończył spór dotyczący natury Chrystusa i w konsekwencji prawa Maryi do nazywania ją Matką Boga (wbrew nestorianom, którzy uważali, że przysługuje jej tylko tytuł Matka Chrystusa, jako że Syn Boży był zrodzony przed utworzeniem świata).
Maryja Zawsze Dziewica - dziewictwo Maryi przed narodzeniem Jezusa głosi m.in. Ewangelia Mateusza: "Józef ...nie zaznał jej aż do urodzenia syna." (1,25). Mimo że w Biblii wspominani są bracia i siostry Pańskie (wynika to z tego, że w tradycji żydowskiej brat, siostra znaczy też kuzyn, kuzynka), wczesna tradycja stanowi o zachowaniu dziewictwa podczas porodu Jezusa a także później, przez całe życie ziemskie.
Maryja Niepokalenie Poczęta - spory teologiczne na temat, czy Maryja była wolna od grzechu pierworodnego toczyły się od III wieku; w prawosławiu i protestantyzmie teza ta uchodzi za opinię teologiczną, natomiast w katolicyzmie stanowi dogmat, ogłoszony w 1854 roku.
Pobożność katolicka przypisuje Maryi także inne tytuły, jak: Orędowniczka, Współodkupicielka, Królowa niebios. Niektóre z nich wiążą się z udziałem w dziele zbawienia: Matka Pięknej Miłości, Matka Boska Bolesna, Matka Boska Królowa Apostołów, Matka Kościoła.
Ponadto wiele tytułów wiąże się z patronatem Maryi nad określonymi dziedzinami (Matka Boska Królowa Polski, Matka Boska Zielna, Matka Boska Siewna), z formami kultu (Matka Boska Różańcowa, Matka Boska Szkaplerzna, Matka Boska Gromniczna), z objawieniami i wizerunkami (Matka Boska Częstochowska, Matka Boska Ostrobramska, Matka Boska Fatimska, Matka Boska z Lourdes).
Maryja w Biblii i w tradycji
Bibliści chrześcijańscy do Maryi odnoszą rodowód Jezusa podawany przez Ewangelistów i zgodnie z nim uważają, że pochodziła z rodu dawidowego. Według dawnej tradycji, przekazanej przez apokryficzną Ewangelię Jakuba, rodzicami Najświętszej Marii Panny byli Joachim i Anna. Zgodnie z tym samym źródłem, Maryja została ofiarowana w świątyni w wieku trzech lat (Ofiarowanie NMP). Według Ewangelii Łukasza Maryja mieszkała w mieście galilejskim Nazaret razem z poślubionym jej świętym Józefem. Tam nastąpiło Zwiastowanie NMP i poczęcie za sprawą Ducha Świętego (Łk 1,26-38). Wkrótce potem nawiedziła dom kapłana Zachariasza i jego żony, świętej Elżbiety, rodziców Jana Chrzciciela. Podczas tych odwiedzin oboje wygłosili proroctwa o Dziecku Maryi. Maryja miała w odpowiedzi wypowiedzieć hymn (Magnificat).Zgodnie z ewangelią Mateusza kiedy mąż Maryi uświadomił sobie, że spodziewa się ona dziecka, zamierzał ją oddalić, ale za namową anioła nie uczynił tego (Mt 1,19-25). Narodziny Jezusa w Betlejem święty Łukasz tłumaczy dekretem o spisie ludności, który miał zmusić świętą Rodzinę do podróży do miasta rodzinnego Józefa. Tam powiła Jezusa w żłobie, a anioł, okoliczni pasterze i mędrcy ze Wschodu mieli oddać im cześć. Później Maryja miała towarzyszyć Jezusowi jako dziecku, podczas ofiarowania w świątyni, któremu podlegał jako pierworodny syn zgodnie z prawem żydowskim.