Urodził się w Arequipa w Peru. W rok po urodzeniu jego rodzice rozwodzą się, a on wraz z matkę przenosi się do Kolumbii, gdzie jego dziad jest ambasadorem Peru. W 1945 rodzina wraca do Peru i osiada w Piura, gdzie dziadek zostaje lokalnym, wysokim urzędnikiem. Chłopiec głęboko przeżywa rozstanie z poprzednim środowiskiem i ma kłopoty z przystosowaniem się do nowego otoczenia. W tym czasie pisze swe pierwsze młodzieńcze opowiadanie Los cachorros. W wkrótce potem jego rodzice ponownie biorą ślub i przenoszą się do Limy, gdzie jego ojciec jest prominentnym politykiem. Obserwacje życia wyższych sfer politycznych jakie poczynił młody Llosa, stały się osnową jego wielu przyszłych powieści, w szczególności "Rozmowy w Katedrze". Będąc młodzieńcem zaczyna pisać opowiadania i poezje. W zdominowanym przez męską siłę społeczeństwie (kult macho) literatura uznawana jest za domenę kobiet. Ojciec Mario, zaniepokojony zainteresowaniami syna, wysyła go do szkoły kadetów Colegio Militar Leoncio Prado, mając nadzieję, że wojskowe życie zmieni jego zainteresowania. Przeżycia pisarza z okresu pobytu w szkole są podstawą jego pierwszej powieści "Miasto i psy". Nie ukończywszy szkoły wojskowej wraca do Piura, gdzie kończy szkołę średnią. Obserwacja tego specyficznego miasta owocuje powieścią "Zielony dom". W czasie nauki Llosa zaczyna pracować w lokalnej gazecie. Jeszcze przed ukończeniem szkoły średniej pisze opowiadanie Los jefes i rozpoczyna pracę nad swym pierwszym dramatem scenicznym La Huida del Inca.
W 1953 rozpoczyna studia na wydziale humanistycznym uniwersytetu San Marcos w Limie. Jego decyzja przyjęta jest w rodzinie jako rebelia, gdyż odrzuca on ofertę studiów na prestiżowym Uniwersytecie Katolickim, do którego uczęszcza młodzież pochodząca z klas wyższych. Drogi Mario Vargasa z rodziną rozchodzą się zupełnie, gdy w atmosferze skandalu obyczajowego poślubia swą krewną, daleką ciotkę, dużo od siebie starszą kobietę. Swe przygody z tego okresu przedstawia w humorystycznej powieści "Ciotka Julia i Skryba" – jedynym autobiograficznym dziele pisarza. Kończąc studia, młody pisarz pracuje w kilku miejscach jednocześnie, między innymi redagując kronikę policyjną dla lokalnej gazety i pisząc skrypty do audycji radiowych.
W 1959 Llosa wraz z żoną przenosi się do Paryża, gdzie pracuje jako nauczyciel hiszpańskiego i dziennikarz. W 1964 rozwodzi się z Julią i żeni się po raz drugi. Z drugą żoną ma troje dzieci. W 1966 przenosi się z Paryża do Londynu, gdzie zaczyna wykładać literaturę iberoamerykańską na Queen Mary College. Jednocześnie zaczyna się udzielać w emigracyjnym życiu politycznym. W całym okresie swej emigracji pisze powieści, przynoszące mu światową sławę, jak również zajmuje się studiami nad literaturą hiszpańską. Zostaje laureatem wielu prestiżowych nagród literackich. Nominowany jest do Nagrody Nobla. W ostatecznym wyborze przegrywa z Wisławą Szymborską.
W 1989 Mario Vargas Llosa kandyduje w wyborach na prezydenta Peru z ramienia partii liberalnej. W pierwszej turze głosowania, 8 kwietnia, nieznaczną ilością głosów wyprzedził Alberto Fujimori - sojusz wyborczy „Cambio 90”. Przegrywa z nim w drugiej turze.
Współcześnie Mario Vargas Llosa dzieli swe życie pomiędzy okresy pobytu w ojczystym kraju i na emigracji, publikuje powieści, szkice i artykuły publicystyczne, wykłada, prowadzi programy telewizyjne.
Literatura Llosy, mocno osadzona w rzeczywistości południowoamerykańskiej, oraz głęboko przesycona treściami politycznymi i społecznymi, otwiera przed czytelnikiem fascynujący świat społeczeństw Południowej Ameryki – świat władzy, korupcji, religijnych uniesień, codziennego zmagania się z wrogą przyrodą i ludzkimi namiętnościami. W bogatej bibliografii Llosy obok powieści politycznej można znaleźć także powieść obyczajową, kryminał oraz historię opartą na własnej autobiografii. Wszystkie powieści autora mają jedną wspólną cechę – mistrzostwo warsztatowe. Wielowątkowe powieści rozwijające się w różnych czasach oraz pokazujące wydarzenia i bohaterów z różnej perspektywy, raz po raz zwodzą czytelnika, który do momentu konkluzji nigdy nie może być niczego pewien. Dopiero wtedy cała mozaika układa się w fantastyczną, przejrzystą i najczęściej zaskakującą całość. Lektura powieści Llosy nie jest łatwym zadaniem, wymaga od czytelnika olbrzymiego skupienia i niekiedy żmudnej dociekliwości. Zawsze są one nagrodzone poczuciem obcowania z prawdziwą sztuką.
Bibliografia Mario Vargasa Llosy:
- 1959 Los jefes - Wyzwanie
- 1963 La ciudad y los perros – Miasto i psy
- 1965 La casa verde – Zielony dom
- 1969 Conversación en La Catedral – Rozmowa w Katedrze
- 1973 Pantaleón y las visitadoras - Pantaleon i wizytantki
- 1977 La tía Julia y el escribidor – Ciotka Julia i skryba
- 1981 La guerra del fin del mundo – Wojna końca świata
- 1984 Historia de Mayta - Historia Aleyandro Mayty
- 1986 Quién mató a Palomino Molero? – Kto zabił Palomina Molero
- 1987 El hablador – Gawędziarz
- 1987 Los cachorros - Szczeniaki
- 1988 Elogio de la madastra – Pochwała macochy
- 1993 Lituma en los Andes – Lituma w Andach
- 1997 Los cuadernos de don Rigoberto – Dziennik don Rigoberto
- 2000 La fiesta del Chivo – Święto kozła
- 2003 El paraíso en la otra esquina - Raj tuż za rogiem