Kwiat to organ roślin nasiennych, w którym wykształcają się wyspecjalizowane elementy służące do rozmnażania.
Dokładnie mówiąc, jest to skrócony pęd lub odcinek pędu przekształcony w organ, którego poszczególne części służą, bezpośrednio lub pośrednio, do rozmnażania płciowego (generatywnego), ma on ograniczony wzrost i liście przekształcone w elementy kwiatu.
- odpowiedniki kwiatostanów u roślin okrytonasiennych
Kwiat jest charakterystyczny dla roślin nasiennych (czyli kwiatowych), obejmujących rośliny nagonasienne i rośliny okrytonasienne. Rozwija się z merystemu wierzchołkowego, w którym nastąpiło przekształcenie wegetatywnego wierzchołka wzrostu w wierzchołek generatywny.
Budowa morfologiczna kwiatu
Pojedynczy kwiat zbudowany jest z częsci płonnych nie związanych bezpośrednio z rozmnażaniem, oraz z części płodnych. Części płodne to pręciki z woreczkami pyłkowymi, są to organy męskie oraz owocolistki z zalążkami - organy żeńskie. Z części płonnych (sterylnych) kwiatu zbudowana jest okrywa kwiatowa, która u roślin nagonasiennych jest bardzo niepozorna a niejednokrotnie nie występuje wcale, u roślin okrytozalążkowych zaś jest różnorodna i czasami bardzo okazała. W przypadku roślin nagonasiennych nieosłonięte zalążki leżą na pojedynczych owocolistkach. Zaś u roślin okrytonasiennych jeden lub kilka zrośniętych owocolistków tworzy słupek, w jego dolnej częsci tworzącej zalążnię, zamknięte są zalążki.Kwiat rozwija się z pączków kwiatowych jako pęd boczny w pachwinie przysadki (liścia przykwiatkowego, wspierającego). Umieszczony jest na szypułce lub jest siedzący.
Części składowe kwiatu:
- słupkowie - składa się z jednego lub kilku słupków (powstałych z owocolistków).
- pręcikowie - składa się z wielu pręcików, produkujących pyłek.
- okwiat - który może być pojedynczy lub złożony i wtedy w jego skład wchodzi korona (corolla) oraz kielich (kalyx), u niektórych roślin pod kielichem występuje kieliszek (epikalyx).
- dno kwiatowe - wszystkie elementy kwiatu są na nim osadzone.
- miodniki - gruczoły występujące w kwiatach owadopylnych.
Rodzaje kwiatów
Kwiaty dzielą się na obupłciowe (hermafrodytyczne), w których występują jednocześnie pręciki i owocolistki oraz jednopłciowe (rozdzielnopłciowe), w których wykształciły sie tylko pręciki lub tylko owocolistki. Kwiaty jednopłciowe są zatem kwiatami męskimi lub żeńskimi. Dla roślin nagonasienych charakterystyczne są kwiaty jednopłciowe, zaś u okrytonasiennych najczęściej spotykany typem kwiatów są kwiaty obupłciowe. W przypadku roślin o kwiatach jednopłciowych na jednej roślinie mogą wykształcić się kwiaty wyłącznie jednego typu żeńskie lub męskie, są to rośliny dwupienne (np. cis, wierzba) lub też kwiaty obu płci, rośliny jednopienne (np. sosna, leszczyna, kukurydza). Dosyć często spotyka się formy mieszane. Występują także formy nijakie (bez pręcików i słupków), które służą za powabnie (kwiaty brzeżne u chabra bławatka.Wzory kwiatowe
Budowę morfologiczną kwiatu możemy przedstawić wykonując narys, czyli rysunek schematyczny, na którym zaznaczona jest zalążnia i okółki kwiatu na przekroju poprzecznym. Stosuje się także wzory kwiatów, czyli zapisuje budowę kwiatu za pomoca umownych liter i cyfr. Są to następujące symbole:- P - okwiat pojedynczy (perigonium)
- E - kieliszek (epikalyx)
- K - kielich (kalyx)
- C - korona (corolla)
- A - pręcikowie (androeceum)
- G - słupkowie (gynaeceum)
- + - łączy ze sobą okółki, które składają się z tych samych elementów
- () - zrośnięte działki, płatki lub słupki
- [1] - przyrastanie nitek pręcików do korony
- - - kreska nad liczbą słupków oznacza, że słupek jest dolny, pod tą liczbą - oznacza że jest górny
- * - symetria promienista kwiatu
- ↓ - symetria grzbiecista
Znaczenie kwiatów
- Kwiaty pełnią ważną funkcję biologiczną, w wyniku zapylenia powstaje z nich owoc, w któym znajdują się nasiona.
- Stanowią one także źródło nektaru i pyłku, które są pożywieniem pszczół.
- Pozyskiwane są z nich olejki eteryczne, które są następnie surowcem w przemyśle perfumeryjnym.
- Kwiaty pełnią funkcję ozdobną, stanowią źródło wrażeń estetycznych, wiele z nich to rośliny ozdobne. Popularnymi kwiatowymi krzewami ozdobnymi są: lilak, forsycja, głóg, róża, a roślinami zielnymi o ozdobnych kwiatach są m.in.: tulipany, mieczyki, goździki, fiołki, chryzantemy.
- Uprawą i produkcją kwiatów zajmuje się dział ogrodnictwa zwany kwiaciarstwem. Sztukę układania kwiatów nazywamy bukieciarstwem.
Symbole kwiatowe
Obowiązujące kiedyś symbole kwiatowe:- Robinia akacjowa (potoczna nazwa Akacja) - miłość platoniczna
- Aksamitka - nadzieja
- Bez - wiara
- Chaber bławatek - wierność, dobroć
- Chryzantema - spełnienie marzeń, władza, słońce
- Dziewanna - naiwność
- Dzika róża - wdzięk
- Fiołek - skromność, cicha miłość
- Głóg - wesele
- Goździk - odwaga
- Groszek - pocałunek
- Hiacynt - miłość dla zabawy
- Hortensja - obojętność
- Jarzębina - zgoda
- Jaśmin - miłość zmysłowa
- Konwalia - nieśmiałość
- Lilia - niewinność
- Mak - rycerskość
- Malwa - ciekawość
- Mimoza - delikatność
- Nasturcja - wstydliwość
- Narcyz - tęsknota, pewność siebie, zachłanność
- Niezapominajka - trwała pamięć
- Piwonia - dobrobyt
- Powój - zalotność, zachłanność
- Rezeda - skromność
- Róża w zależności od koloru:
- biała - melancholia, czystość, miłość
- czerwona - miłość namiętna, upojenie, szczęście, radość, przyjemność
- fioletowa - przyjaźń
- niebieska - ufność, nadzieja, stałość, pamięć
- pomarańczowa - duma, kokieteria
- różowa - miłość sentymentalna
- żółta - zdrada, zazdrość
- Rumianek - zdrowie
- Szarotka - niewinność
- białe - niewinność
- czerwone - miłość sentymentalna, przyjaźń
- fioletowe - smutek
- pomarańczowe - nadzieja
- żółte - zazdrość
Kwiaty i kwiatostany
|