Historia
Pierwsze wzmianki w 1361 roku. W XIII wieku powstał tu gród obronny, chroniący Litwinów przed najazdami Krzyżaków, którzy zdobywali go jednak wielokrotnie, m.in. w 1362 roku. W 1384 Krzyżacy wznieśli, zachowany do dziś, warowny zamek ) mający stanowić bazę wypadową do dalszych najazdów, szczególnie na Wilno i Troki. Ostatecznie przynależność państwowa Kowna uregulowana została po bitwie grunwaldzkiej (1410) i pokoju toruńskim (1411).W 1398 roku powstaje w mieście stowarzyszenie kupców niemieckich, utrzymujące szerokie kontakty z miastami hanzeatyckimi (m.in. Rygą), co pozwoliło miastu szerzej otworzyć się na ówczesne "nowinki". W 1408 roku książę Witold nadaje Kownu prawa miejskie (magdeburskie), powstaje samorząd administracyjny, gospodarczy i sądowy. W 1581 Kowno otrzymuje prawo składu. Od tego czasu miasto rozwijało się pomyślnie, mimo wybuchających raz po raz pożarów (1537, 1731), epidemii cholery i dżumy, a także powodzi.
Szczególny rozkwit miasta przypadł na drugą połowę XVIII wieku. Projektowanego na sejmie grodzieńskim województwa kowieńskiego nie utworzono z powodu III rozbioru Polski. W jego wyniku miasto przypadło Rosji i włączono je w obręb guberni wileńskiej. 1812 miasto poniosło ogromne straty związane z wyprawą rosyjską Napoleona. Mieszkańcy Kowna aktywnie uczestniczyli w powstaniach narodowych - listopadowym i styczniowym , co nie pozostało bez wpływu na stosunek władz rosyjskich do grodu nad Niemnem.
W 1842 Kowno stało się stolicą guberni obejmującej zachodnią Litwę, co wpłynęło na przyspieszenie rozwoju gospodarczego i cywilizacyjnego miasta. W 1861 oddano linię kolejową łączącą Kowno z Królewcem i Warszawą. Pod koniec XIX wieku powstało Muzueum Miejskie, teatr i pierwsza biblioteka miejska. Na przełomie XIX i XX wieku w związku ze zbliżającą się wielkimi krokami wojną, władze rosyjskie zamieniły Kowno w twierdzę, co wpłynęło na zakaz budowy domów wyższych niż trzy piętra. Miasto zachowało więc swój prowincjonalny (w porównaniu z Wilnem) wygląd.
Plany carskie nie na wiele się zdały, gdyż Niemcy zdobyli Kowno 18 sierpnia 1915 roku i okupowali je aż do 1919 roku. 21 grudnia 1918 r. agenci sowieccy powołali tu republikę radziecką, która nie ciesząc się poparciem Litwinów, ani tym bardziej Niemców, upadła po parunastu dniach. W mieście zaczęła rządzić Taryba ze Smetoną, Voldemarasem i Narutoviciusem na czele (Wilno było pod okupacją sowiecką). W dwudziestoleciu międzywojennym Kowno stało się de facto (choć nie de iure) siedzibą władz państwowych. Z prowincjonalnego miasteczka przekształciło się w miasto na skalę regionu. Tu miały swą siedzibę ośrodki naukowe, gospodarcze, bankowe i kulturalne Litwy. Zorganizowano Uniwersytet im. Witolda Wielkiego, konserwatorium oraz Szkołę Sztuki. Powstał teatr dramatyczny, oraz pierwsza na Litwie rozgłośnia radiowa.
W 1940 r. Kowno liczyło 160 tys. mieszkańców (w ciągu dwudziestu lat niepodległości liczba mieszkańców wzrosła dwukrotnie). To tutaj (a nie w Wilnie) "sejm ludowy" proklamował samolikwidację państwa i przyłączenie się do ZSRR. W czasie okupacji niemieckiej w mieście swą siedzibę miały władze hitlerowskie. W tzw. forcie kowieńskim Niemcy urządzili obóz koncentracyjny (KL Kauen), w którym zgładzono około 100,000 Żydów i Cyganów.
Zabytki
