Kongres wiedeński (1 października 1814 - 9 czerwca 1815), kongres przedstawicieli 16 większych państw europejskich, trwający od września 1814 r. do czerwca 1815 r. w
Wiedniu, zwołany w celu dokonania zmian terytorialnych i ustrojowych po
rewolucji francuskiej i
wojnach napoleońskich.
Głos decydujący mieli przedstawiciele 5 mocarstw:
Wielkiej Brytanii (Robert Stewart - wicehrabia Castlereagh),
Austrii (Klemens Lothar von Metternich),
Rosji (K.W. Nesselrode),
Francji (
Charles Maurice Talleyrand) i
Prus (Karl August von Hardenberg).
Naczelną zasadą, która przyświecała decyzjom podjętym na kongresie była idea
restauracji, w świetle której wszystkie zmiany terytorialne i polityczne, jakie zaszły w epoce
Wielkiej Rewolucji Francuskiej i wojen napoleońskich zostały uznane za niebyłe. Ponadto kierowano się zasadami
legitymizmu, czyli przywrócenia na tron strąconych w czasie rewolucji dynastii, a także zasadą równowagi. Ta ostatnia forsowana była przez Wielką Brytanię, która chciała w ten sposób uniknąć nadmiernego wzmocnienia jednego z mocarstw Europy kontynentalnej.
Postanowienia:
Kongres wiedeński opowiedział się za tłumieniem ruchów republikańsko-demokratycznych i narodowych w Europie, był pierwszą historyczną próbą utworzenia ładu międzynarodowego w skali kontynentu (
Święte Przymierze). Wszystkie uchwały kongresu znalazły się w akcie końcowym z 9 czerwca 1815 r.
Postanowienia kongresu:
- zasada legitymizmu - wszyscy władcy są pomazańcami bożymi (tron i ołtarz), tyranem jest ten, kto nie pochodzi ze starej dynastii; tyrania - przejęcie władzy w sposób nielegalny
- zasada równowagi sił - zapewniała Wielkiej Brytanii dominację, bo miała ona najwięcej kolonii
- przekazano Prusom 2/5 Saksonii jako rekompensata za utracone ziemie Polskie na rzecz Rosji.
- Austria uzyskała żupy solne Wieliczki i Bochni, które nie należały do Krakowa.
- utworzono Wolne Miasto Kraków (Rzeczpospolita Krakowska).
- z reszty ziem utworzono Królestwo Polskie pod władzą cara Rosji (obiecano nadanie konstytucji) .
- Niemcy - nie dopuszczono do zjednoczenia Niemiec, ale zredukowano liczbę podmiotów .
- Włochy - nie dopuszczono do zjednoczenia, reaktywowano Państwo Kościelne, zapowiedziano powstanie Królestwa Obojga Sycylii (6 grudnia 1816). Lombardia, Wenecja i Dalmacja zostaną przyłączone do Austrii. Florencja została stolicą księstwa Toskanii. Królestwo Sardynii z Piemontem. Parma. Modena.
- Szwajcaria - utworzenie związku na zasadzie konfederacji, zapowiedziano nadanie wiecznej neutralności (20 listopada 1815), 22 kantony
- Skandynawia - Norwegię przyłączono do Szwecji.
- Niderlandy - utworzono Królestwo Niderlandów pod berłem Dynastii Orańskiej (połączenie Belgii i Holandii) .
- Wielka Brytania - uzyskała piecze nad Królestwem Niderlandów; wyspą Cejlon, Helgoland (ujście Wezery i Łaby), Wyspy Jońskie (z Korfu), Wyspy Normandzkie .
- Rosja - uzyskała Finlandię i Besarabię (Dniestr i Prut).