Komputer (z
ang. computer, dawne nazwy:
mózg elektronowy,
elektroniczna maszyna cyfrowa,
maszyna matematyczna) to w najszerszym znaczeniu maszyna licząca, służąca do przetwarzania wszelkich
informacji, które da się zapisać w formie ciągu
cyfr, albo sygnału ciągłego. Najpopularniejszym obecnie rodzajem komputera jest
stacjonarny komputer osobisty, z tego powodu potocznie traktowany jako
synonim komputera w ogóle.
Komputery a inne maszyny liczące
Komputer od tradycyjnego
kalkulatora odróżnia zdolność wykonywania wielokrotnie, automatycznie powtarzanych obliczeń, wg
algorytmicznego wzorca zwanego
programem, gdy tymczasem kalkulator może zwykle wykonywać tylko pojedyncze działania. Granica jest tu umowna, ponieważ taką
definicję komputera spełniają też kalkulatory programowalne (
naukowe,
inżynierskie), jednak kalkulatory służą tylko do obliczeń
matematycznych, podczas gdy nazwa
komputer najczęściej dotyczy urządzeń wielofunkcyjnych.
Jakkolwiek istnieją mechaniczne urządzenia liczące, które potrafią realizować całkiem złożone
programy, zazwyczaj nie zalicza się ich do komputerów. Warto jednak pamiętać, że prawzorem komputera była
maszyna Turinga, którą można by wykonać w całości z części
mechanicznych, a pierwsze urządzenia ułatwiające obliczenia były znane w
starożytności, np.
abakus z 440 p.n.e..
Właściwie wszystkie współczesne komputery to maszyny
elektroniczne. Próby budowania komputerów
optycznych (wykorzystujących przełączniki optyczne), optoelektronicznych (kombinowane z elementów optycznych i elektronicznych),
biologicznych (wykorzystujące wypreparowane
komórki nerwowe) czy
molekularnych (wykorzystujące jako
bramki logiczne pojedyncze
cząsteczki) są jeszcze w powijakach i do ich praktycznego zastosowania jest wciąż długa droga. Innym rodzajem komputera jest
komputer kwantowy, którego układ przetwarzający dane wykorzystuje prawa mechaniki kwantowej.
Podstawowe elementy komputera
Każdy komputer, zgodnie z definicją
Johna von Neumanna, składa się z trzech podstawowych elementów:
- procesora - czyli układu, który faktycznie wykonuje wszystkie konieczne obliczenia
- pamięci operacyjnej - czyli układu, który przechowuje program oraz bieżące wyniki obliczeń procesora i stale, na bieżąco wymienia dane z procesorem
- urządzeń wejścia/wyjścia - które służą komunikacji komputera z otoczeniem
Procesor i pamięć operacyjna są czasami nazywane też jednostką obliczeniową, która odróżnia się od wszelkich urządzeń peryferyjnych i nazywa komputerem właściwym.
Typy komputerów
Współcześnie komputery dzieli się na:
- komputery osobiste - o rozmiarach umożliwiających ich umieszczenie na biurku, używane zazwyczaj przez pojedyncze osoby
- komputery mainframe - często o większych rozmiarach, których zastosowaniem jest przetwarzanie dużych ilości danych na potrzeby różnego rodzaju instytucji, pełnienie roli serwerów itp.
- superkomputery - największe komputery o ogromnej mocy obliczeniowej, najcześciej używane do czasochłonnych obliczeń naukowych i symulacji skomplikowanych systemów.
- komputery wbudowane - (lub osadzone, ang. embedded) specjalizowane komputery służące do sterowania urządzeniami z gatunku automatyki przemysłowej, elektroniki użytkowej, telefony komórkowe czy wręcz poszczególnymi komponentami wchodzącymi w skład komputerów.
Ze względu na niewystarczającą moc pojedynczego komputera, są one łączone są w struktury typu
klaster czy
siatka komputerowa. Rozwiązania te pozwalają uzyskać większą moc obliczeniową z wykorzystaniem istniejącej technologii.
Wybrani producenci
Najbardziej znani producenci komputerów (
firmy, które tworzyły nowe
technologie):
Cray Research,
Sun Microsystems,
IBM, DELL,
COMPAQ,
Apple,
Commodore,
Atari,
Sinclair,
Amstrad,
DEC,
Silicon Graphics/SGI,
CISCO,
Hewlett-Packard,
Amd,
Intel,
Elwro, Mera.
Polskie komputery