Klasyfikacja biologiczna
Klasyfikacja biologiczna ma strukturę hierarchiczną, z dość stabilnym "dołem", za to różnymi koncepcjami tego jak wygląda "szczyt". Dawniejsze systemy stawiały tam dwa "królestwa" - roślin i zwierząt, nie przystaje to jednak do stanu dzisiejszej wiedzy naukowej na temat rzeczywistych zależności między organizmami.Współcześnie najpopularniejszy system, to zgodny z wiedzą genetyczną podział na trzy "domeny" - bakterie, archeany i eukarionty, przy czym w tej ostatniej wydziela się królestwa roślin, grzybów i zwierząt, oraz protistów - pierwotniaków. Wciąż popularny też jest starszy system "pięciu królestw" dzielący świat żywy na bakterie, protisty, rośliny, grzyby i zwierzęta, przy czym tylko trzy ostatnie uznaje się za monofiletyczne, pozostałe są parafiletyczne, a więc grupujące organizmy niekoniecznie blisko spokrewnione, choć pochodzące od jednego wspólnego przodka. Np. królestwo bakterii obejmuje tu dwie bardzo stare linie ewolucyjne, które – choć pozornie bardzo podobne – są od siebie odleglejsze niż np. człowiek i pieczarka (ssaki i podstawczaki).
W rzeczywistości wiele linii filogenetycznych, szczególnie prostych organizmów ma wciąż nieustaloną przynależność i ich "przydział" bywa arbitralną decyzją twórcy tej czy innej danej publikacji, lub konserwatywnym powieleniem dawnych, nietrafnych decyzji.
Jednostki klasyfikacji biologicznej
Podstawową jednostką klasyfikacji biologicznej jest gatunek biologiczny. Gatunki pogrupowane są w rodzaje, te z kolei łączy się w rodziny, rodziny w rzędy i tak dalej, aż do królestw. Każdą z rang można w razie potrzeby dzielić na podrangi, np. gatunek dzieli się czasem na podgatunki, rasy i odmiany. Najlepszym przykładem może być gatunek kota domowego, w którym olbrzymia różnorodność form zmusza hodowców do wyróżnienia niezliczonej niemal liczby ras i odmian. Z podobnym zjawiskiem możemy się spotkać również w przyrodzie, zwłaszcza wówczas, gdy dany gatunek zamieszkuje obszar o znacznym zróżnicowaniu środowiska. Taka mozaikowatość środowiska sprzyja wytwarzaniu podgatunków i ewentualnej specjacji.Przyjęło się, że porównywalne rangi w systematyce roślin i systematyce zwierząt mają odmienne nazwy: w królestwie zwierząt wyróżnia się np. gromadę, która w królestwie roślin ma odpowiednik w postaci klasy. Natomiast gromada w świecie roślin odpowiada typowi w królestwie zwierząt. Winą za to zamieszanie należałoby obarczyć polskich systematyków, którzy nazwę gromady przypisują odmiennym rangą kategoriom. W nowszej literaturze polskiej dopuszcza się stosowanie nazwy typ zarówno dla roślin jak i dla zwierząt. Dla przejrzystości klasyfikacji i uniknięcia nieporozumień, należałoby przyjąć następującą hierarchię:
| Zwierzęta | Rośliny |
|---|---|
| Królestwo | Królestwo |
| Typ | Typ (d. gromada) |
| Gromada | Klasa |
| Rząd | Rząd |
| Rodzina | Rodzina |
| Rodzaj | Rodzaj |
| Gatunek | Gatunek |
Organizmom klasyfikowanym w obrębie poszczególnych jednostek klasyfikacji (taksonów) nadaje się dwuczłonowe nazwy łacińskie. Zwyczaj ten oczywiście narodził się w czasach, gdy łacina była językiem powszechnie stosowanym przez ludzi nauki. Zasady nazewnictwa biologicznego są określane przez odpowiednie kodeksy nazewnictwa botanicznego i zoologicznego. Kodeksy te regulują zasady łacińskiego nazewnictwa roślin i zwierząt, nie omawiając nazewnictwa w innych językach. Mimo tego, że dla dużej części organizmów istnieją rodzime odpowiedniki łacińskiej nazwy naukowej, wiele roślin i zwierząt określa się mianem tradycyjnym, często bardzo odmiennym od nazwy naukowej. Przykładem może być Vaccinium myrtillus, czyli borówka czernica (polska nazwa systematyczna), zwana powszechnie borówką lub czarną jagodą.
Nazwy naukowe taksonów powyżej podstawowego (czyli gatunku) są jednoczęściowe. Nazwa gatunkowa zawsze (również w języku polskim) składa się z dwóch członów: nazwy rodzaju, do którego gatunek należy, i epitetu gatunkowego, określającego ściśle dany gatunek. Po epitecie gatunkowym dodaje się czasem nazwisko lub skrót nazwiska uczonego lub odkrywcy, który pierwszy ten gatunek opisał. Często jest to duża litera L, oznaczająca Karola Linneusza, szwedzkiego systematyka, który ten system spopularyzował.