Historia sztuki jest nauką humanistyczną, której przedmiotem są dzieła
sztuki oraz piśmiennictwo o sztuce. Klasyczna historia sztuki ogranicza się do
malarstwa,
rzeźby i
architektury Europy od początków średniowiecza do współczesności oraz Ameryki po 1494 r.
Pierwsza katedra historii sztuki powstała w 1813 na uniwersytecie w Getyndze, ale początki piśmiennictwa zajmującego się sztuką sięgają starożytności (
Historia naturalna Pliniusza Starszego). Bardzo ważna dla historii sztuki książka powstała w okresie renesansu. Są to
Żywoty najsłynniejszych architektów, malarzy i rzeźbiarzy włoskich, od czasów Cimabuego do naszych czasów florenckiego malarza
Giorgia Vasariego, wydane po raz pierszy w 1550 we Florencji. Następną przełomową postacią był Johann Joachim Winckelmann, którego historia sztuki starożytnej (
Geschichte der Kunst des Altertums, 1764 wyd. polskie ze zmianami
Stanisława Kostki Potockiego O sztuce u dawnych, czyli Winkelman polski 1815) na długi czas wpłynęła na nasze widzenie sztuki greckiej i rzymskiej, a także sztuki w ogóle.
Celem tzw. "pierwszej" historii sztuki jest określenie miejsca i czasu powstania dzieła, a także przypisanie dzieła konkretnemu artyście (czyli
atrybucja) jeśli nie jest on znany. Objaśnienie treści dzieła (
ikonografii) i jego interpretacja (analiza ikonologiczna) należy natomiast do tzw. "drugiej" historii sztuki.
Okresy w dziejach sztuki:
1) w Niemczech sztuka ottońska, w Hiszpanii od IX w. sztuka mozarabska
2) w Anglii tradycje sztuki gotyckiej nie zanikły w XVII i XVIII w. (tzw
gothic survival)
3) w Polsce impresjonizm został przejęty dopiero po 1890 r.
XX wiek
po 1950
Wybrani historiografowie i historycy sztuki
- Giorgio Vasari (1511–74)
- Karel van der Mander (1548–1606)
- Joachim van Sandrart (1606–1688)
- André Félibien (1619-1695)
- Johann Joachim Winckelmann (1717–1768)
- Giovanni Morelli (1816–1891)
- Jacob Burckhardt (1818–1897)
- Alois Riegl (1858–1905)
- Heinrich Wölfflin (1864–1945)
- Bernhard Berenson (1865–1959)
- Aby Warburg (1866–1929)
- Max Dvořák (1874-1921)
- Henri Focillon (1881–1943)
- Frederick Antal (1887–1954)
- Roberto Longhi (1890–1970)
- Erwin Panofsky (1892–1968)
- Meyer Schapiro (1904–1996)
- Ernst Gombrich (1909–2001)
- Jan Białostocki (1921–1988)
- Max Imdahl (1925–1988)
- Francis Haskell (1928–2000)
- Michael Baxandall (ur. 1933)
- Svetlana Alpers (ur. 1936)