Heinrich Böll (; urodzony 21 grudnia 1917 Kolonia - zmarł 17 lipca 1985 Kolonia) - prozaik niemiecki. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1972.
Z uzasadnienia nagrody
Otrzymał ją za "twórczość, w której szeroki ogląd rzeczywistości łączy się z wielką sztuką tworzenia charakterów, twórczość, która stała się ważnym wkładem w odrodzenie niemieckiej literatury". FAKTY Z ŻYCIORYSU:Heinrich Böll urodził się pod koniec I wojny światowej w Kolonii. Był synem rzeźbiarza, którego prześladowani za katolicyzm przodkowie uciekli z Anglii. Już od dzieciństwa pisał wiersze i opowiadania. Po ukończeniu szkoły średniej, gdzie jako jeden z niewielu nie należał do Hitlerjugend, rozpoczął praktykę księgarską. W latach 1938-39 powołany został do wojska, wyszedł na krótko do cywila i ledwie rozpoczął studia filologiczne - zaów wcielony został do Wermachtu. Podczas II wojny światowej walczył w stopniu kaprala na froncie wschodnim i zachodnim. Był wielokrotnie ranny, a w 1945 r. dostał się do niewoli amerykańskiej i kilka miesięcy spędził w obozie jenieckim we Francji. Po wojnie ukończył studia germanistyczne w Kolonii. Pracował najpierw w zakładzie stolarskim brata, a następnie w miejskim biurze statystycznym. Od 1951 r. zajął się wyłącznie pracą literacką, pisząc wiele słuchowisk radiowych i publikując swoje opowiadania w czasopismach. Debiutował w 1949 r. powieścią "Pociąg przybył punktualnie", w której rozprawiał się z mitem żołnierskiego bohaterstwa, ukazując destrukcyjny wpływ wojny na moralność ludzi. W swoich następnych utworach - zbiorze opowiadań "Wędrowcze, gdy dotrzesz do Spa..." (1950) oraz powieściach: "Gdzie byłeś Adamie?" (1951), "I nie poskarżył się ani słowem" (1953), "Nie strzeżone progi" (1954) - przedstawił absurd wojny i nędzę powojennej rzeczywistości. Jego ulubionymi bohaterami są zdemobilizowani żołnierze i inwalidzi wojenni, ludzie okaleczeni na ciele i duszy, którzy nie mogą odnaleźć dla siebie miejsca w zrujnowanym świecie. Jedynym ratunkiem dla niemieckiego spoleczeństwa, które wyszło z wojny z "przetrąconym kręgosłupem", jest - według pisarza - realizacja etycznych zasad religii chrześcijańskiej. Zdaniem krytyków, pisarstwo Bölla, w treści rozrachunkowe, w formie zaś proste i klarowne - zorientowane było na odrodzenie języka niemieckiego po latach używania faszystowskiej nowomowy. Po opublikowaniu powieści "Chleb najwcześniejsrych lat" (1955) oraz autobiograficznego eseju "O samym sobie" (1958) Böll tworzy swe najdoskonalsze dzieło: powieść "Bilard o wpół do dziesiątej". Choć akcja tego utworu dzieje się w ciągu jednego dnia, pisarz za pomocą licznych wspomnień, dialogów, monologów wewnętrznych i retrospekcji przedstawił dzieje trzech pokoleń rodziny kolońskich architektów, ukazując obraz Niemiec ostatniego półwiecza. W 1961 r. Böll, katolik-indywidualista, opublikował "List do młodego katolika", w którym skrytykował postawę Kościoła w powojennych Niemczecb. Podobny ton pobrzmiewał w jego głośnej powieści "Zwierzenia klowna" (1963). Zdaniem niektórych krytyków Böll w swoich atakach na praktycyzm i konsumpcjonizm współczesnego społeczeństwa, ze swoją nieprzejednaną postawą "wszystko albo nic" - był naiwny i sentymentalny. Krytykował jako antyhumanistyczny nawet niemiecki "cud gospodarczy" po II wojnie światowej. Nie ukrywał też swojego pesymizmu co do przyszłości RFN, czemu dał wyraz w powieściach: "Opuszczenie oddziału" (1964), "Koniec podróży służbowej" (1966) oraz "Portret zbiorowy z damą" (1971). Zwłaszcza ten ostatni utwór przyniósł pisarzowi światowy rozgłos. W 1972 r. Heinrich Böll otrzymał literacką Nagrodę Nobla za "twórczość, w której szeroki ogląd rzeczywistości łączy się z wielką sztuką tworzenia charakterów, twórczość, która stała się ważnym wkładem w odrodzenie niemieckiej literatury". Heinrich Böll był też aktywnym działaczem PEN-Clubu i często zabierał głos w obronie pisarzy represjonowanych za swoje poglądy; solidaryzował się m.in. z Lwem Kopielewem i Aleksandrem Sołżenicynem. Nazywany "sumieniem narodu", pisarz wyczulony był na wszelkie przejawy zniewolenia jednostki. Dał temu wyraz w swym głośnym opowiadaniu "Utracona cześć Katarzyny Blum", w którym ostro krytykował m.in. poczynania prasy bulwarowej, czym ściągnął na siebie ataki brukowego dziennika "Bild". Postawa pisarza z czasem uległa coraz większej radykalizacji, próbował np. uzasadniać terrorystyczne działania grupy Baader-Meinhof. Razem z żoną tłumaczył na język niemiecki powieści amerykańskie, m.in. Malamuda i Salingera. Zmarł w 1985 r. podczas wizyty u jednego ze swoich synów.Dzieła:
- Pociąg przybył punktualnie (1949)
- Wędrowcze, gdy dotrzesz do Spa... (1950)
- Gdzie byłeś Adamie? (1951)
- I nie poskarżył się ani słowem (1953)
- Nie strzeżone progi (1954)
- Chleb najwcześniejszych lat (1955)
- O samym sobie (1958)
- Bilard o wpół do dziesiątej
- List do młodego katolika (1961)
- Zwierzenia klowna (1963)
- Opuszczenie oddziału (1964)
- Koniec podróży służbowej (1966)
- Portret zbiorowy z damą (1971)
- Utracona cześć Katarzyny Blum