Friedrich Ludwig Gottlob Frege (ur. 8 listopada 1848 w
Wismarze, zm. 26 lipca 1925 w Bad Kleinen) —
niemiecki matematyk,
logik i
filozof, profesor matematyki w
Jenie.
Biografia
Studia rozpoczął w 1869 roku na uniwersytecie w
Jenie. Po dwóch latach przeniósł się do
Getyngi, by po kolejnych dwóch latach wrócić do
Jeny, wykładać matematykę. W 1896 roku został tam profesorem matematyki.
Poglądy
W filozofii matematyki był ostrym krytykiem zastanego stanu rzeczy: w
Grundlagen der Arithmetik znajdują się obszerne i znaczące analizy m. in. teorii
Immanuela Kanta, który pojmował twierdzenia arytmetyki jako syntetyczne sądy a priori, i poglądów
Johna Stuarta Mill`a, dla którego twierdzenia arytmetyczne stanowią potwierdzone w doświadczeniu powszechne prawa przyrody. Z drugiej strony był twórcą nowego filozoficzno-matematycznego programu –
logicyzmu, który pojęcia matematyki sprowadza do pojęć logicznych, a twierdzenia matematyczne wyprowadza z zasad logicznych. Opracował specjalną
arytmetykę i wykazał, że jej twierdzenia można wyprowadzić z samych tylko logicznych założeń oraz sprowadzić do "praw myślenia".
Na gruncie filozofii języka sięga się obecnie do pochodzącego od Fregego rozróżnienia między znaczeniem (u Fregego:
Sinn) i odniesieniem wzgl. referencją (u Fregego:
Bedeutung). Na przykład nazwisko 'Król Ludwik I' wyraża pewne abstrakcyjne znaczenie, które rozumie każdy myślący człowiek, i odnosi się nas jednocześnie do określonego bawarskiego monarchy.
Dzieła
- Begriffsschrift, eine der arithmetischen nachgebildete Formelsprache des reinen Denkens. Halle a. S. 1879
- Die Grundlagen der Arithmetik: eine logisch-mathematische Untersuchung über den Begriff der Zahl. Breslau 1884
- Funktion und Begriff: Vortrag vom Januar 9, 1891 vor der 'Jenaischen Gesellschaft für Medizin und Naturwissenschaft'. Jena 1891
- Über Sinn und Bedeutung. W: Zeitschrift für Philosophie und philosophische Kritik. (1892), s. 25-50
- Über Begriff und Gegenstand. W: Vierteljahresschrift für wissenschaftliche Philosophie. XVI, 1892, s. 192-205
- Grundgesetze der Arithmetik, begriffsschriftlich abgeleitet. Verlag Hermann Pohle, Jena 1893 (Band I), 1903 (Band II)
- Was ist eine Funktion? W: Festschrift Ludwig Boltzmann gewidmet zum sechzigsten Geburtstage', 20. Februar 1904. S. Meyer (red.), Leipzig 1904, s. 656-666
- Der Gedanke. Eine logische Untersuchung. W: Beiträge zur Philosophie des deutschen Idealismus I, 1918, s. 58-77
Znaczenie
Jako jeden z pierwszych podjął się zadania związania
matematyki z
logiką. Opowiadał się przeciwko rozwiązaniu tego problemu podanego przez G. Boole'a jakoby logika miałaby być dziedziną podległą matematyce.
Fregego wskazuje się jako największego logika po
Arystotelesie. Wraz z jego rewolucyjnymi
Begriffsschrift z roku 1879 zaczyna się nowa epoka w historii logiki, przed którą przez ponad 2000 lat obowiązywała arystotelesowska sylogistyka jako miara wszystkich rzeczy. Faktycznie logika Fregego (rozwinięta w formie aksjomatycznej) zawiera już zalążki nowoczesnej logiki formalnej, mianowicie logiki predykatów 2-go stopnia z identycznością.