Geografia to nauka przyrodnicza zajmująca się badaniem powierzchni Ziemi (przestrzeni geograficznej). Nazwa ta pochodzi od greckich słów hê gê = 'Ziemia' i graphein = 'pisać'.
Geografia zajmuje się nie tylko analizą rozmieszczenia obiektów czy zjawisk na powierzchni Ziemi, ale także badaniem przyczyn takiego stanu rzeczy oraz wpływu człowieka na nie.
Metody badań
Podstawą tej nauki jest badanie przestrzennych zależności, a najczęściej stosowanym narzędziem jest mapa.Geografowie stosują różne podejścia badawcze:
- geografia ogólna stosuje podejście systematyczne, czyli grupuje wiedzę geograficzną w kategorie, tak by można ją było rozpatrywać na bardziej ogólnym poziomie,
- geografia regionalna bada systematyczne zależności i powiązania pomiędzy poszczególnymi kategoriami w danym regionie lub miejscu,
- opisowe - przeglądowy opis cech miejsca i ludności go zamieszkującej,
- analityczne - odpowiedź na pytanie, dlaczego jakieś zjawiska występują na danym obszarze.
Działy geografii
Dwa podstawowe działy geografii to- geografia fizyczna, która zajmuje się środowiskiem przyrodniczym, jego cechami i zjawiskami je kształtującymi
- biogeografia
- geologia - nauka o skałach
- geomorfologia
- hydrologia
- klimatologia
- meteorologia
- gleboznawstwo
- geografia społeczno-ekonomiczna (antropogeografia, geografia człowieka), która zajmuje się wszelkimi aspektami działalności człowieka i jego wpływu na środowisko przyrodnicze
Geografia znajduje zastosowanie w planowaniu przestrzennym jednostek administracyjnych.
Historia geografii
Greccy uczeni jako pierwsi zajmowali się geografią jako nauką i filozofią. Największy wkład wnieśli Tales z Miletu, Herodot, Eratostenes, Arystoteles, Strabon i Ptolemeusz. Rzymianie w czasie swoich podbojów rozwinęli sztukę rysowania map.
W średniowieczu do rozwoju tej dziedziny przyczynili się Arabowie (między innymi Al-Idrisi, Ibn Battuta czy Ibn Khaldun), którzy przejęli dziedzictwo naukowe Greków i Rzymian, aktywnie je rozwijając. W tym samym czasie horyzont geograficzny rozszerzył Marco Polo. Wiek XV i XVI to epoka wielkich odkryć geograficznych. Napływ szczegółowych danych wymagał lepszych fundamentów teoretycznych oraz lepszych technik kartograficznych, czego wyrazem są Geographia generalis Vareniusa i mapa świata Merkatora.
W XVIII i XIX wieku geografia staje się oddzielną dziedziną nauki i zostaje wprowadzona do programów uniwersyteckich. W ciągu ostatnich dwustu lat nastąpił znaczny rozwój nauk geograficznych oraz stosowanych w nich metod i narzędzi badawczych. W 2. połowie XX wieku pojawiło się wiele nurtów krytycznych w stosunku do klasycznej geografii.
Najstarszą katedrą geografii w Polsce jest Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie założona w 1849 roku i kierowana przez Wincentego Pola.