Nazwa krainy pochodzi od nazwy miasta Halicz, w średniowieczu ośrodka ruskiego księstwa halickiego. Lodomeria jest z kolei latynizmem utworzonym od nazwy miasta Włodzimierz na pograniczu Rusi Czerwonej i Wołynia. Obie formy trafiły do języka polskiego za pośrednictwem łacińsko-niemieckim.
Węgrzy od końca XI wieku (w 1099 i 1149-52) parokrotnie interweniowali w Haliczu, po śmierci księcia Jarosława Ośmiomysła w 1187 zdołali na krótko osadzić na tronie halickim królewicza węgierskiego Andrzeja (syna Beli III). Po wygaśnięciu na synu Jarosława, Włodzimierzu, linii Rościsławiczów halickich w 1198, wybuchły gwałtowne walki o tron halicki, przy czym Halicz kilkakrotnie dostawał się w ręce Węgrów. W roku 1206 król węgierski Andrzej II, zająwszy Halicz po raz pierwszy przyjął tytuł Rex Galiciae et Lodomeriae, którego odtąd używali kolejni królowie węgierscy, a po odziedziczeniu korony węgierskiej i monarchowie austriaccy, jakkolwiek faktycznie królowie węgierscy nie zdołali utrzymać Halicza dłużej niż kilka lat (1214-1220, 1227-1229, 1378-1387). Od 1340 Księstwo Halickie weszło w skład państwa polskiego (województwo ruskie).
Określenie "Galicja i Lodomeria" szerszy rezonans zdobyło po I rozbiorze Polski, kiedy to Austrii przypadły ziemie obejmujące m.in. Ruś Czerwoną ze Lwowem, Przemyślem Sanokiem i Bełzem, południową Małopolskę z Oświęcimiem, Tarnowem i Nowym Sączem oraz fragmenty Podola (Tarnopol, Zbaraż) i ziemi chełmskiej z Zamościem. Dyplomacja austriacka starała się w ten sposób wykazać dążenie do przywrócenia prawowitej wg niej władzy monarchów austriackich nad ich dziedzictwem. Po III rozbiorze w 1795 roku do monarchii habsburskiej przyłączono ziemie, które nazwano Nową Galicją (w odróżnieniu od "starej", obejmującej tereny otrzymane w 1772 roku). Nowa Galicja obejmowała terytoria między Pilicą i Bugiem wraz z Krakowem, Radomiem, Kielcami, Lublinem, Chełmem i Białą Radziwiłłowską. Ziemie Nowej Galicji (wraz z Zamościem) zostały w 1809 roku przyłączone do Księstwa Warszawskiego i nie wróciły już do Austrii stając się po 1815 częścią Królestwa Kongresowego.
Po początkowo silnej germanizacji, w drugiej połowie XIX wieku Galicja uzyskała w 1867 roku szeroką autonomię w ramach Austro-Węgier z własnym rządem oraz sejmem obradującym w stołecznym Lwowie. W szkołach językiem wykładowym był polski. Stała się dzięki temu ośrodkiem polskiego ruchu niepodległościowego. Na terenie Galicji działały polskie partie polityczne i organizacje paramilitarne - Sokół, Strzelec, Drużyny Bartoszowe, które stanowiły bazę sformowanych na początku XX wieku Legionów.
W jej obrębie tradycyjnie zwykło się wyróżniać część zachodnią i wschodnią, dokonując podziału na zachód od linii Sanu (vide: linia Curzona), która w dużej mierze odwzorowywała podział etniczny tego terenu z przewagą ludności polskiej na zachodzie oraz ruskiej (Ukraińcy, Bojkowie, Łemkowie, Hucułowie) na wschodzie. Zachodnia Galicja obejmowała Kraków, Nowy Sącz i Tarnów, do wschodniej zaliczano m.in. Rzeszów, Przemyśl, Lwów i Tarnopol,
Galicja była tradycyjnie regionem wielonarodowościowym i wielowyznaniowym. Obok Polaków i Ukraińców (jak wtedy mawiano: Rusinów) mieszkali tu Żydzi, Niemcy, Ormianie, Wołosi, Rosjanie i inne narodowości. Istniały trzy kościoły chrześcijańskie: katolicki (obrządki: rzymski, bizantyjski i ormiański), ewangelicki i prawosławny, ponadto żyli tu mozaiści i muzułmanie. Sam Lwów był siedzibą trzech metropolii katolickich (rzymskokatolickiej, greckokatolickiej (unickiej) i ormiańskokatolickiej).
Galicja (Hałyczyna) odegrała także ważną rolę w dziejach nowożytnej Ukrainy, będąc do dziś ośrodkiem ukraińskich ruchów niepodległościowych, stało się powodem konfliktów polsko-ukraińskich (m. in. walki o Lwów w 1918, działalność UPA w czasie II wojny światowej), a czasami wewnątrzukraińskich - pomiędzy stronnictwami lwowskimi i kijowskimi.
Po I wojnie światowej cała Galicja znalazła się na terenie odrodzonego państwa polskiego. Podzielono ją na cztery województwa: krakowskie, lwowskie, stanisławowskie i tarnopolskie. Należała do regionów bardzo przeludnionych i zacofanych, co próbowano zmienić, umiejscawiając tam w latach trzydziestych Centralny Okręg Przemysłowy (COP). Po 1945 roku Galicja została podzielona na część polską i sowiecką.
Po ponad 80 latach mimo rozpadu monarchii habsburskiej i de facto rozpadu samego organizmu Galicji - której ziemie podzielone są między Polskę i Ukrainę - nazwa wciąż utrzymuje się w użyciu, niejednokrotnie błędnie utożsamiana z nazwą Małopolska.