Elfy w mitologii
Według niektórych tradycji elfy wyręczają Świętego Mikołaja w rozdawaniu prezentów pod choinkę..Mitologia nordycka
Mitologia nordycka wymienia elfy światła (Liosálfar) oraz mroczne lub czarne elfy (Döckálfar lub Svartalfar). Były ludzkiego wzrostu, choć bardziej smukłe od ludzi.Elfy światła wymienia się zwykle razem z Asami w miejsce Wanów. Nazwy "Vanir" (Wanowie) i "Alfar" (Elfowie) mogły być albo synonimami - stąd wyrażanie "Asowie i Elfowie" znaczyło "wszyscy bogowie" , albo oznaczało różnicę w statusie między wyższymi (Wanowie) a pomniejszymi (elfowie) bogami obfitości. Jeden z Wanów, Frejr był panem Álfheimu (ojczyzny elfów), i miał za sługi dwoje elfów: Byggvira (bożka jęczmienia i Beylę (boginkę zbóż, nabiału i miodu), którzy wymieniani są w poemacie Lokasenna. Dla elfów jako bóstw obfitości organizowaną późną jesienią alfablót (ofiary dla elfów) które przeprowadzano po domach.
Sławni ludzie mogli być wyniesieni do rangi elfa po śmierci, jak w przypadku kowala Völunda. Poza tym, norweska Heimskringla wspomina o linii lokalnych królów, którzy rządzili Álfheimem - ostatni król z tej dynastii nazywał się Gandalf.
Czarne elfy, żyjące w Svartalfheimie. były uzdolnionymi kowalami, a za najlepszych uznawano synów Ivaldiego, ojca Idun.Choć niektóre źródła identyfikują ich z krasnoludami z Nidavelliru, które podobnie miały reputację doskonałych kowali, nordycka literatura zwykle rózróżnia jednak te rasy.
Folklor skandynawski
W skandynawskim folklorze, który jest połączeniem elementów mitologii chrześcijańskiej i późno-nordyckiej, elfy przetrwały głównie jako nisser (chochliki podobne do polskich domowików) oraz älvor (szw. lp. älva). Były to porażającej urody dziewczęta, które żyły w lasach z elfim królem. Były długowieczne i niefrasobliwe z natury. Można je byłoW Danii wyobrażenia o elfach połączyły się z wyobrażeniem norweskiej Huldry tworząc piękne kobiety, które zwabiają mężczyzn, by ich zatańczyć na śmierć (podobnie jak polskie rusałki). Charakterystyczne jest to, że widziane z tyłu były puste.
Folklor niemiecki
W niemieckim folklorze elfy z bożków przekształciły się w psotne chochliki, które mogły powodować choroby bydła i ludzi, a także zsyłać na śpiących koszmary. Niemieckie słowo Albtraum (koszmar) dosłownie znaczy "elfi sen", a jego archaiczny odpowiednik Albdruck ("elfi ucisk") powstał w wyniku przekonania, że koszmary powodują elfy siedzące na klatce piersiowej śpiącego. Podobnymi stworzeniami o słowiańskim rodowodzie są: Dusiołek Leśmiana i Zmora, zwana też marą.Najbardziej znaną baśnią o elfach jest "Szewczyk i Elfy" autorstwa braci Grimm. W ich historii elfy mają tylko stopę wysokości, są nagie i (podobnie jak leprechauny) lubią robić buty, gdy zaś szewc nagradza ich pracę małymi ubrankami, elfy są zachwycone, zabierają rzeczy i uciekają na zawsze.
Poza tym, w niemieckim folklorze osobom, które mają umrzeć ma się pojawiać elf, bądź nawet król Elfów - zupełnie jak irlandzka banshee. W przeciwieństwie jednak do banshee, król elfów pojawia się wyłącznie tuż przed śmiercią, a z wyrazu jego twarzy można wyczytać, czy śmierć będzie łagodna czy bolesna. Ten aspekt legendy unieśmiertelnił Goethe w swym poemacie Król Elfów, do którego później napisał muzykę Schubert.
Elfy w fantastyce
Elfy (lub Elfowie) stanowią jedną z najważniejszych ras większości światów fantasy.Ze względu na różnice między światami, zachodzą również zasadnicze różnice w opisach elfów w różnych rzeczywistościach fantasy:
Śródziemie
W utworach J.R.R. Tolkiena elfowie są jedną z najpotężniejszych ras Śródziemia i Valinoru. Inna nazwa elfów to Quendi (quenejskie "Mówiący"). Są to pierwsze istoty, które pojawiły się w Śródziemiu. Nie starzeją się, cenią piękno – zajmują się poezją i śpiewem. W czasie Ostatniego Przymierza wspólnie z ludźmi pokonali Saurona. We Władcy Pierścieni ostatni z elfów opuszczają Śródziemie i odpływają do Valinoru tzw. Prostą Drogą.Posługiwali się własnymi językami, z których najbardziej znane to: quenya i sindarin.
Najważniejsze szczepy elfów to: Eldarowie (Vanyarowie, Noldorowie, Teleri), Elfowie Światła (Kalaquendi), Elfowie Ciemni (Moriquendi), Umanyarowie. Od Telerich, którzy zostali w Śródziemiu wywodzą się Sindarowie. Elfowie, którzy odmówili udziału w Wielkiej Wędrówce to Avari czyli Elfowie Oporni.