Określenia ekologia, ekologiczny są często używane w języku potocznym, mając szeroki i czasem nieprecyzyjny sens znaczeniowy, nie zawsze związany z ekologią jako nauką.
Termin ten wprowadził, od słowa oecologia, niemiecki biolog i ewolucjonista Ernst Haeckel w 1866 roku, by określić badania nad zwierzętami i ich relacjami z otaczającym światem nieorganicznym jak i organicznym, ze szczególnym uzwgędnieniem interakcji, przyjaznych lub wrogich z organizmami roślinnymi i zwierzęcym z którymi wchodzą w kontakt. Ważne dla niego było także w tym rozumieniu darwinowskie pojęcie walki o byt.
We współczesnym znaczeniu słowo ekologia zostało użyte w 1895 roku przez Stephena Forbesa.
Na organizmy w środowisku oddziaływują czynniki abiotyczne i biotyczne, a najważniejszym pojęciem ekologii jest ekosystem.
Obecnie ekologia posługując się specyficzną metodologią bada funkcjonowanie jednostek wyższego rzędu niż organizm - populacji, zespołów, biocenoz, ekosystemów, krajobrazów ekologicznych.
Podłożem do właściwego zrozumienia pojęcia ekosystemu jest uświadomienie sobie, że układy biologiczne istnieją w nierozerwalnej sieci powiązań między sobą i otaczającym środowiskiem. Istnieje stała wymiana materii i energii między poszczególnymi elementami łańcucha powiązań, a prawidłowe funkcjonowanie wszystkich elementów jest możliwie tylko w stanie wzajemnej dynamicznej równowagi (homeostaza).
W początkowym okresie kształtowania się ekologii wyróżniano w niej podział na autekologię i synekologię. Obecnie podział ten ma znaczenie historyczne.
Termin ten jest także potocznie używany na określenie sozologii, tj. nauki o ochronie środowiska lub samej ochrony środowiska jako takiej.