Kwas deoksyrybonukleinowy (od ang. deoxyribonucleic acid) - w skrócie DNA - występujący w chromosomach nośnik informacji genetycznej. DNA jest polimerem nukleotydów składających się z zasad purynowych (adenina A, guanina G) i pirymidynowych (cytozyna C, tymina T) oraz reszt deoksyrybozowych i reszt kwasu fosforowego. W skład cząsteczki DNA wchodzą dwa łańcuchy, które biegną antyrównolegle (tzn. koniec jednego jest dokładnie na przeciw początku drugiego). Łańcuchy owijają się wokół wspólnej osi i tworzą tzw. prawoskrętną podwójną helisę. Reszty cukrowe i fosforowe, połączone ze sobą wiązaniem fosfodiestrowym, znajdują się na zewnątrz helisy, natomiast zasady skierowane są do wnętrza i tworzą pary połączone wg wzoru:
A---T
G---C
T---A
C---G
Zasady połączone są wiązaniami wodorowymi. Cząsteczki DNA mogą być bardzo długie. U Drosophila melanogaster ich długość (po "rozkręceniu chromosomu") dochodzi do 2 cm. W ścisłym skręceniu DNA do postaci chromosomu biorą udział białka histonowe lub niehistonowe. Autorami modelu podwójnej helisy DNA są James Watson i Francis Crick.
Każda z nici DNA ma na jednym końcu (oznaczanym jako 4'), przy ostatnim nukleotydzie wolną grupę fosforanową przy węglu 5' deoksyrybozy, a na drugim końcu (oznaczanym jako 3') ostatni nukleotyd posiada wolną grupę hydroksylową przy węglu 3' deoksyrybozy. Ze względu na to, że helisa dwóch nici DNA jest spleciona w ten sposób, że jedna z nici zaczyna się od końca 5' a druga od końca 3', mówi się, że obie nici są względem siebie antyrównoległe.

Rodzaje DNA

Rodzaj DNA/Funkcja	B-DNA	D-DNA	Z-DNA
liczba par zasad przypadająca na skręt helisy	10,4 (ok. 10.2 dla tzw. wysp CpG)	11	12
kąt skręcania między sąsiednimi parami zasad (w stopniach)	+ 34,6	+ 32,7	- 30,0
skok helisy (w nm)	3,54	2,53	4,56
kierunek skręcania	prawoskrętna	prawoskrętna	lewoskrętna
średnica helisy (w nm)	2,37	2,55	1,84

Materiał wydrukowany z portalu zgapa.pl dnia 2021-03-01 17:58:44