Historia
- do I wieku n.e. na terenie Chorwacji znajdowała się rzymska prowincja Iliria (łac. Illyricum).
- od I wieku n.e. prowincje rzymskie Dalmacja i Panonia.
- na początku VII wieku przybywają plemiona Chorwatów.
- w 803 tereny Chorwacji Dalmaryńskiej zostały podbite i włączone do imperium Karola Wielkiego.
- VII w. - VIII w. - najazdy Ostrogotów, Awarów i plemion Słowian.
- tereny Chorwacji staje się miejscem rywalizacji o wpływy: Papiestwa, Wenecji i Węgier.
- do 1102 rządy chorwackich książąt i królów.
- w 1102 unia personalna z Węgrami.
- XIV w. - pod koniec panowania Andegawenów na Węgrzech (1308-95) okres walk wewnętrznych.
- po bitwie pod Mohaczem w 1526 Chorwacja dostaje się pod panowanie Habsburgów.
- część ziem pod panowaniem Turków osmańskich, stopniowy ich napór powoduje zajmowanie praktycznie całego terytorium.
- w XVIII wieku zmniejszanie wpływów tureckich i w latach 1809-1813 powstają Prowincje Ilyrijskie Napoleona.
- w XIX wieku w Cesarstwie Austriackim, a później w strefie wpływów Węgier (po 1867), cieszyła się tam jednakże autonomią (własny sejm). Austriacy starali się wyzyskiwać konflikty węgiersko-chorwackie dla umocnienia dynastii habsburskiej (np. Chorwaci pomogli w stłumieniu powstania węgierskiego w 1848).
- także w XIX wieku tendencje niepodległościowe (1848).
- po zakończeniu I wojny światowej w 1918 proklamowanie niepodległości.
- w 1918 Chorwacja weszła w skład Królestwa SHS (Serbów, Chorwatów i Słoweńców), od 1929 w Jugosławii.
- w roku 1941 faszystowskie ugrupowanie Ustaszy na czele z Ante Paveliciem przejęło władzę, ogłosiło niepodległość i powstało Niezależne Państwo Chorwackie. Terytorium Chorwacji sprzymierzonej wówczas z Niemcami obejmowało Chorwację właściwą oraz tereny dziesiejszej Bośni.
- w maju 1945 likwidacja przez armię jugosłowiańską Niezależnego Państwa Chorwackiego.
- od 1945 po zakończeniu II wojny światowej Chorwacja włączona do Jugosławii Josipa Broz-Tity (który sam był z pochodzenia Chorwatem).
- w 1991 proklamacja niepodległości i wojna z Jugosławią (de facto z Serbią)
- od kwietnia 1992 siły pokojowe ONZ.
- konflikt rozwiązany w 1995 - układ w Dayton.
- Chorwacja zabiega o członkostwo w Unii Europejskiej i NATO.
- od początku lat 90 rządy nacjonalistów Chorwackiej Wspólnoty Demokratycznej (HDZ) pod wodzą Franja Tudjmana (aż do jego śmierci w 1999).
- wygrana w wyborach 2000 sił umiarkowanych: Stjepan Mesić, dawny antykomunistyczny opozycjonista zostaje prezydentem państwa; rząd tworzy koalicja zreformowanych postkomunistów z ludowcami, chadekami i partią liberalną. Na jego czele staje Ivica Račan. Gabinet pragnie zbliżenia Chorwacji do struktur europejskich.
- przegrana w wyborach 2003, powrót do władzy Chorwackiej Wspólnoty Demokratycznej (HDZ).
Podstawowe dane geograficzne
- Większe miasta: Split, Rijeka, Dubrownik, Osijek, Zadar, Šibenik.
- Całkowita długość granicy lądowej: 2 197,00 km
- Długość wybrzeża: 5 790,00 km
- Długość granic z sąsiadującymi państwami:
- Bośnia i Hercegowina 932 km
- Serbia i Czarnogóra 266 km
- Węgry 329 km
- Słowenia 670 km
- Najwyższy punkt: Dinara 1,830 m n.p.m.
- Najniższy punkt: Morze Adriatyckie 0 m
Parki narodowe w Chorwacji
- Park Narodowy Brijuni (National Park Brijuni)
- Park Narodowy Kornati (National Park Kornati)
- Park Narodowy Krka (National Park Krka)
- Park Narodowy Mljet (National Park Mljet)
- Park Narodowy Paklenica (National Park Paklenica)
- Park Narodowy Jeziora Plitvickie (National Park Plitvička jezera)
- Park Narodowy Risnjak (National Park Risnjak)
- Park Narodowy Sjeverni Velebit (National Park Sjeverni Velebit)
Podział administracyjny
Chorwacja podzielona jest na 21 okręgów (żupanije, w liczbie pojedynczej żupanija)|
1. Zagrebačka 2. Krapinsko-zagorska 3. Sisačko-moslavačka 4. Karlovačka 5. Varaždinska 6. Koprivničko-križevačka 7. Bjelovarsko-bilogorska 8. Primorsko-goranska 9. Ličko-senjska 10. Virovitičko-podravska |
11. Požeško-slavonska 12. Brodsko-posavska 13. Zadarska 14. Osječko-baranjska 15. Šibensko-kninska 16. Vukovarsko-srijemska 17. Splitsko-dalmatinska 18. Istarska 19. Dubrovačko-neretvanska 20. Međimurska |
| 21. Miasto Zagrzeb | |
Święta
| Data | Nazwa polska | Nazwa chorwacka | Uwagi |
|---|---|---|---|
| 1 stycznia |
Nowy Rok |
Nova Godina | |
| 6 stycznia |
Trzej Królowie|Trzech Króli |
Bogojavljenje | |
| ... | Wielkanoc|Wielkanocna Niedziela i Poniedziałek |
Uskrs i Uskršnji ponedjeljak | świeto ruchome |
| 1 maja |
Święto Pracy |
Međunarodni praznik rada | |
| ''60 dni po Wielkanocy'' | Boże Ciało |
Tjelovo | święto ruchome |
| 22 czerwca |
Dzień antyfaszystowskiego ruchu oporu | Dan antifašističke borbe | |
| 25 czerwca |
Dzień państwowości | Dan državnosti | |
| 5 sierpnia |
Dzień zwycięstwa i dumy państwowej | Dan pobjede i Dan domovinske zahvalnosti | |
| 15 sierpnia |
Dzień Wniebowstąpienia NMP | Velika Gospa | |
| 8 października |
Święto niepodległości | Dan nezavisnosti | |
| 1 listopada |
Dzień Wszystkich Świętych |
Dan svih svetih | |
| 25 grudnia |
Boże Narodzenie |
Božić | |
| 26 grudnia |
Dzień św. Szczepana | Sveti Stjepan |
Demografia
Chorwację zamieszkuje 4,4 mln mieszkańców. Istnieje tendencja spadkowa spowodowana głównie emigracją zarobkową do krajów zachodnich, ujemnym przyrostem naturalnym oraz emigracją Serbów do rodzinnego kraju - Serbii. gfhfgh Według spisu ludności z 2001 roku struktura narodowości w Chorwacji przedstawia się następująco: Inna narodowość - 2,1%Nie określili swojej narodowości - 2,0%
Brak danych - 0,4%
W tym samym spisie przy pytaniu o język ojczysty uzyskano następujące rezultaty:
- chorwacki - 96,11%
- serbski - 1,00%
- włoski - 0,46%
- albański - 0,32%
- węgierski - 0,28%
- słoweński - 0,26%
Brak danych - 0,37%
Natomiast jeśli chodzi o wyznania, wyniki spisu były następujące:
- katolicy - 88,0%
- prawosławni - 4,4%
- agnostycy i nieokreśleni - 3,0%
- niewierzący - 2,2%
- muzułmanie - 1,3%
Brak danych - 0,6%
Główne skupiska mniejszości narodowych znajdują się w następujących regionach:
- Albańczycy - Zagrzeb, Istria
- Bośniacy - Zagrzeb, Istria, Primorje
- Czesi - zachodnia Slawonia (miasta Daruvar i Grubišno Polje oraz gmina Končanica), Moslavina ( miasta Pakrac, Lipik )
- Rusini - wschodnia Slawonia
- Serbowie - Slawonia (zwłaszcza wschodnia), Kordun, Banovina
- Słowacy - wschodnia i środkowa Slawonia (miasta Ilok i Našice)
- Słoweńcy - Zagrzeb, Primorje, połnocnia Istria
- Ukraińcy - Zagrzeb, Sisačko-moslavačka županija, Brodsko-posavska županija, Vukovarsko-srijemska županija
- Węgrzy - Baranja
- Włosi - zachodnia i południa Istria, Rijeka, wyspy Cres i Lošinj, Moslavina
- 0-14 lat: 17,1%
- 15-64 lat: 67,2%
- powyżej 65 lat: 15,7%
Kultura
W Chorwacji znajdują się następujące obiekty wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO:- Bazylika Eufrazyjska w Poreču
- Pałac Dioklecjana w Splicie
- stare miasto w Trogirze
- Katedra w Šibeniku
- stare miasto w Dubrowniku
- Park Narodowy Jeziora Plitvickie ( NP Plitvička Jezera)
Chorwaci są dość spontaniczni w swoim zachowaniu i bardzo chętnie nawiązują znajomości. Jako Słowianie są otwarci i chętni do pomocy. Dobrze traktują Polaków (jeśli nasze wybryki będą się powtarzać, to szybko możemy o tym zapomnieć), bez fałszywej grzeczności okazywanej często Niemcom. Nie lubią natomiast, jeśli ktoś chce okazać im swoją wyższość. Nie ma zwyczaju całowania kobiety w rękę przy powitaniu. Przy jedzeniu nie należy się spieszyć. Jeśli ktoś chce, może leżeć nawet na bardzo zatłoczonej plaży bez ubrania (choć raczej nie wypada). Targowanie się raczej nie wchodzi w grę, ewentualnie zdecydowanie poza sezonem w prywatnych pokojach lub apartamentach. Chorwaci dosyć głośno się zachowują, ale jest to po prostu ich styl bycia i nie należy się za to na nich obrażać.