Chińska Republika Ludowa (
chiń. Zhōnghuá rénmín gònghéguó), w skrócie
ChRL,
Chiny kontynentalne – państwo w
Azji wschodniej, obejmujące historyczne
Chiny (bez
Tajwanu) oraz
Tybet i inne ziemie w Azji Środkowej zamieszkane przez różne lokalne ludy.
ChRL graniczy z następującymi państwami:
Afganistan,
Bhutan,
Birma,
Indie,
Kazachstan,
Kirgistan,
Korea Północna,
Laos,
Mongolia,
Nepal,
Pakistan,
Rosja,
Tadżykistan,
Wietnam. Władzę w ChRL sprawuje
Komunistyczna Partia Chin.
Ukształtowanie powierzchni
Większą część Chin stanowią wyżyny i góry.
Niziny zajmują tylko 12% powierzchni kraju. W północno-wschodniej części kraju leży rozległa
Nizina Mandżurska otoczona górami. Na zachód od niziny ciągnie się
Wielki Chingan, na północ Mały Chingan i na wschód Góry Wschodniomandżurskie.
Wschodnią część Chin zajmują
aluwialne równiny.
Nizina Chińska o powierzchni 300 000 km² leży w dolnym biegu
Huang He i dorzeczu Huai He. Znajdują się tam również niziny środkowego i dolnego biegu
Jangcy z dużą liczbą jezior.
W południowo-wschodniej części Chin leżą silnie zerodowane Góry Południowochińskie z wysokościami do 2158 m
n.p.m.
Na północy kraju wznosi się Wyżyna Mongolska z pustynią
Ałaszan oraz Wyżyna Ordos, do której na południe przylega Wyżyna Lessowa (największy w świecie obszar występowania
lessów). Równoleżnikowe pasma górskie (głównie góry
Qin Ling) oddzielają Wyżynę Lessową od Kotliny Syczuańskiej przechodzącej na południu w Wyżynę Junnańsko-Kuejczouską o charakterystycznej rzeźbie
krasowej. Południowo-zachodnią część kraju zajmuje najwyżej położona wyżyna na ziemi -
Wyżyna Tybetańska (o wysokościach 4000-5000 m n.p.m.). Wyżynę te otaczają najwyższe pasma górskie świata -
Karakorum (ze szczytem
K2 sięgającym 8211 m n.p.m.) od zachodu i
Himalaje (z najwyższym szczytem świata
Mount Everest sięgającym 8850 m n.p.m.) od południa. Północne obrzeże wyżyny stanowi system górski
Kunlun(najwyższy szczyt Muztag 6987 m n.p.m.) obejmujący liczne pasma górskie (m.in. Altun Shan) rozdzielone tektonicznymi kotlinami m.in. Kotliną Cajdamską.
Na wschodnim krańcu wyżyny ciągną się Góry Sino-Tybetańskie rozczłonkowane głębokimi dolinami rzek
Saluin,
Mekong i
Jangcy. W północno-zachodniej części kraju rozciąga się Wyżyna Sinciańska rozdzielona górami
Tien-Szan na Kotlinę Dżungarską i na
Kotlinę Kaszgarską. W odrębie Kotliny Kaszgarskiej znajduje się pustynia Takla-Makan i największa depresja Chin - Kotlina Turfańska zniżająca się 154 m
p.p.m.
Klimat
Chiny leżą w zasięgu 3 stref klimatycznych: zwrotnikowej (południowe wybrzeża oraz wyspa
Hajnan), podzwrotnikowej (zachodnia, środkowa i wschodnia część kraju) oraz umiarkowanej (północne i północno-wschodnie Chiny). Południowo-wschodnia i wschodnia część kraju ma klimat monsunowy z porą deszczową i suchą. W tej części Chin notuje się najwyższe opady 700-1000 mm ma wybrzeżu
Morza Żółtego, 1500-2000 mm na krańcach południowo-wschodnich i 3000 mm na wyspie
Hajnan. Średnia temperatura w styczniu jest tu zróżnicowana: -5°C w
Pekinie, 12-16°C na wybrzeżu
Morza Południowochińskiego, do 20°C i powyżej na wyspach południowych. W lipcu temperatura na całym obszarze Chin wschodnich wynosi 25-30°C. W północno-wschodniej części Chin średnia temperatura w styczniu wynosi -30°C na północy do -10°C na południu. W lipcu te temperatury wynoszą odpowiednio od 20°C do 25°C, a roczna suma opadów 250-1000 mm. Wewnętrzne i zachodnie obszary kraju mają klimat suchy i kontynentalny. Średnia temperatura w styczniu jest tu zróżnicowana -8°C do -26°C, a w lipcu waha się od 20-25°C (w
Kotlinie Kaszgarskiej powyżej 30°C). Opady poniżej 250 mm.
Wyżyna Tybetańska ma klimat chłodny i suchy ze względu na duże wzniesienie nad poziomem morza ze średnią temperaturą w lipcu poniżej 10°C. Pora deszczowa na całym obszarze Chin występuje w lecie, z największymi opadami w lipcu i sierpniu. W lecie i jesienią do wybrzeży południowo-wschodnich docierają
tajfuny z ulewnymi deszczami. Na suchych obszarach zachodu często występują burze pyłowe.
Wody
Większą część Chin odwadniają rzeki należące do zlewiska
Oceanu Spokojnego(56.7%). Do zlewiska
Oceanu Indyjskiego należy 6.9% powierzchni a do zlewiska
Morza Arktycznego należy 0.4%. Reszta(czyli 36% powierzchni) należy do obszarów bezodpływowych. Najgęstsza sieć rzeczna występuje na
Nizinie Chińskiej, a najrzadsza na pustynnych terenach zachodniej części kraju. Główne rzeki to
Jangcy,
Huang He, Xi Jiang, Huai He i
Amur(na granicy z
Rosją. Na terenie Chin początek biorą i płyną w znacznych odcinkach wielkie rzeki południowej i wschodniej
Azji:
Indus,
Brahmaputra,
Mekong i
Saluin. Chińskie odcinki tych rzek skupiają 1/3 potencjału hydroenergetycznego Chin. Są one jednak w znikomym stopniu wykorzystywane. Najdłuższą rzeką na obszarach bezodpływowych jest
Tarym. Chińskie rzeki są intensywnie wykorzystywane do nawadniania zwłaszcza w środkowych i wschodnich Chinach. We wschodnich Chinach występują katastrofalne powodzie spowodowane dużymi wahaniami stanu wód w rzekach oraz zamuleniem koryt rzecznych. W przeszłości rzeki
Niziny Chińskiej często zmieniały swoje koryta.
Zasoby energetyczne chińskich rzek szacuje się na około 680 000 MW, z czego 40% przypada na dorzecze
Jangcy a 20%
Brahmaputry. We wschodnich Chinach biegnie najdłuższy kanał żeglowny na świecie - Wielki Kanał o długości 1782 km. Łączy on
Pekin z portem w Hangzhou.
Na obszarze Chin występuje około 700 jezior o powierzchni powyżej 100 km². Najliczniej występują one na nizinie środkowej i w dolnym biegu
Jangcy. Największe to Poyang Hu o powierzchni 2700-5100 km², Dongting Hu(około 4000 km²), Hongze Hu i Tai Hu. Są one wykorzystywane jako naturalne zbiorniki retencyjne. Na
Wyżynie Tybetańskiej znajdują się jeziora głównie słone (m. in. Kuku-nor i Nam-c'o). W suchych regionach prowincji Xinjiang i Mongolia Wewnętrzna słone jeziora głównie o charakterze reliktowym (m. in. Lob-nor, Bosten Hu i Hulun Nur. W północno-wschodnich Chinach, przy granicy z
Rosją, duże jezioro
Chanka(po chińsku Xingkai Hu). Największe obszary bagienne w Chinach występują na płaskich, źle odwadnianych terenach północno-wschodnich (głównie w widłach rzek
Ussuri i
Sungari) oraz w południowej części Kotliny Cajdamskiej.
Świat roślinny
Flora Chin jest bardzo bogata i różnorodna. Naturalne zbiorowiska leśne zostały w większości zajęte przez pola uprawne. przez co stanowią one dziś tylko 12% powierzchni kraju. Na północnym-wschodzie w
Wielkim Chinganie występuje tajga sosnowo-modrzewiowa przechodząca na południe w dębowo-sosnowe lasy mieszane. Na
Nizinie Chińskiej naturalna roślinność jaką były lasy monsunowe zostały całkowicie wyniszczone. Na wododziałach zachowały się naturalne lasy liściaste z dębami, więzami, klonami i jesionami. Na południe od
Jangcy znajdują się lasy z drzewami zimozielonymi(m.in. sosny, kuinghamie i cyprysy). W Górach Południowochińskich wiecznie zielone lasy z drzewami tungowymi, kamforowcami, wawrzynami i zaroślami bambusowymi. Na wybrzeżu
Morza Południowochińskiego i przybrzeżnych wyspach występują wiecznie zielone lasy zwrotnikowe, bogate w palmy, bambusy, liany i epifity. Wyżyny i kotliny północnych i północno-zachodnich Chin porastają stepy- na wschodzie bujne łąkowe na zachodzie suche z kserofilnymi gatunkami ostnic i bylic.Zachodnią część Mongolii Wewnętrznej i Wyżyny Sińciańskiej zajmują półpustynie i pustynie a
Wyżyny Tybetańskiej wysokogórskie stepy i pustynie. W chińskich górach zaznacza się piętrowy układ roślinności. W Chinach przetrwało wiele reliktów flory m.in.
miłorząb i
metasekwoja. Z Chin wywodzi się również wiele roślin użytkowych takich jak brzoskwinie czy herbata.
Historia
Główny artykuł:
Historia Chin
Gospodarka
Produkt krajowy brutto: 1649 miliardów
USD (2004)
Wzrost gospodarczy: 9,5% (2004)
PKB na osobę: 1200
USD
Udział w tworzeniu PKB: rolnictwo 14,8%, przemysł 52,9%, usługi 32,3%.
Ludność poniżej poziomu ubóstwa: 10%
Przemysł
Chiny są jednym z najzasobniejszych w surowce krajów świata. Zajmują 1. miejsce w świecie w wydobyciu
węgla kamiennego z czego aż 25% pochodzi z prowincji
Shanxi, gdzie głównym ośrodkiem wydobycia jest
Datong. Inne ważne regiony wydobycia tego surowca występują w prowincjach: Hebei (Kajluańskie Zagłębie Węglowe), Heilongjiang i
Liaoning (w
Fushun znajduję się największa odkrywkowa kopalnia tego surowca na świecie).
Drugim ważnym surowcem Chin jest
ropa naftowa. Wydobywa się ją głównie w
Daqing i Shengli. Inne ważne zagłębia wydobycia ropy naftowej to Nanyang, Renqiu, Karamay,
Dagang, Yumen oraz na
Morzu Żółtym i
Morzu Południowochińskim.
Gaz ziemny jest pozyskiwany głównie w prowincji Sichuan oraz przy wydobyciu ropy naftowej.
W Chinach wydobywa się także łupki bitumiczne (główne ośrodki to Maoming i
Fushun), rudy żelaza (w prowincjach
Liaoning, Mongolia Wewnętrzna, Anshan i Hebei),
wolframu (południowa część prowincji
Jiangxi, pierwsze miejsce w światowym wydobyciu),
antymonu (
Hunan; ponad 40% światowego wydobycia),
cynku,
ołowiu,
miedzi,
cyny,
molibdenu,
manganu,
rtęci oraz
boksyty,
sól kamienną (2. miejsce po
USA),
kaolin,
fosforyty i metale szlachetne.
Energię elektryczną wytwarza się głównie w elektrociepłowniach opalanych w 80% węglem kamiennym. Ostatnio wzrosła jednak rola ropy naftowej. Produkcja energii elektrycznej wynosi 1093 kWh (2003) i wzrosła z 618 kWh w 1990 roku. Ponad 40% energii przypada na północno-wschodnie i wschodnie Chiny. Największe elektrownie cieplne znajdują się w
Szanghaju, zagłębiach węglowych i regionie
Pekin-
Tianjin-
Tangshan. Elektrownie wodne są natomiast skupione głównie w górnych biegach
Huang He i Han Shui oraz na rzece Hongshui He i małych rzekach górskich w prowincji Fujian. W północno-wschodnich Chinach mieszczą się liczne małe hydroelektrownie, obsługujące wsie i miasta. W pobliżu
Szanghaju i
Kantonu zlokalizowane elektrownie jądrowe o planowej mocy 300 i 1800 MW.
W przemyśle przetwórczym Chin przeważa przemysł ciężki (około 40% wartości produkcji przemysłowej). Popularny jest również półrzemieślniczy charakter produkcji, oparty na tradycyjnych środkach produkcji.
Nowoczesny przemysł rozwija się w specjalnych strefach ekonomicznych. Największe znaczenie ma hutnictwo żelaza skupione w 3 okręgach: północno-wschodnim (główne ośrodki Anshan, Benxi i Tonghua), północnym (
Pekin,
Tianjin,
Tangshan, Taiyuan i Baotou) oraz rejonie ujścia
Jangcy (
Szanghaj, Ma'anshan,
Nankin i Hangzhou). Natomiast największym ośrodkiem hutnictwa metali kolorowych jest
Shenyang.
Przemysł maszynowy rozwinął się we wszystkich chińskich miastach, jednak do największych ośrodków należą
Shenyang,
Harbin, Qiqihar,
Szanghaj,
Tianjin oraz Taiyuan. W przemyśle środków transportu najsilniej rozwinięta jest produkcja taboru kolejowego (w Dalian,
Qingdao i Changchun), przemysł stoczniowy (
Szanghaj, Dalian,
Tianjin i
Kanton) i produkcja traktorów (
Szanghaj,
Tianjin, Luoyang). Przemysł samochodowy nastawiony jest głównie na produkcję samochodów ciężarowych (Changchun,
Szanghaj i
Nankin. Głównym ośrodkiem produkcji samochodów osobowych jest
Pekin.
Przemysł chemiczny oparty jest na bogatej bazie surowcowej i ma zróżnicowaną profil produkcji. Największymi, wielobranżowymi ośrodkami tego przemysłu są
Szanghaj,
Tianjin i
Nankin. Szybko zwiększa się produkcja nawozów sztucznych (główne ośrodki to:
Nankin,
Daqing i Shijiazhuang). Chiny zajmują 1. miejsce w świecie w produkcji nawozów azotowych i jedno z pierwszych miejsc w produkcji nawozów fosforowych. Rośnie rola produkcji tworzyw sztucznych. W związku z rosnącym wydobyciem ropy rozwija się przemysł rafineryjny. Główne ośrodki to
Daqing, Yanshan,
Fushun, Dalian i
Szanghaj. Zdolność przerobowa chińskich rafinerii jest szacowana na około 100 milionów ton.
Intensywnie rozwija się też przemysł elektroniczny, we współpracy z firmami japońskimi. Główne ośrodki tego przemysłu to
Pekin,
Szanghaj,
Tianjin oraz strefy ekonomiczne.
Tradycyjne gałęzie przemysłu chińskiego to włókiennictwo a zwłaszcza przemysł bawełniany, który stanowi 95% włókienniczej produkcji przemysłowej oraz jedwabniczy. Główne ośrodki przemysłu włókienniczego to miasta u ujścia
Jangcy (
Szanghaj, Zhuzhou, Hongzhou). W północno-zachodnich Chinach główne ośrodki znajdują się w prowincji Xinjiang (
Urumczi, Kaszgar, Hotan). W latach 80. Chiny przekształciły się z eksportera surowców włókienniczych na eksportera wyrobów włókienniczych.
Duże znaczenie ma przemysł spożywczy, obejmujący przemysł cukrowniczy, tłuszczowy, młynarski, mięsny, winno-spirytusowy, tytoniowy i herbaciany. przemysł ten skoncentrowany jest głównie we wschodnich Chinach. W miastach nadmorskich rozwija się przemysł rybny. Potencjał przemysłu spożywczego jest ciągle za mały do potrzeb kraju. Oprócz tych gałęzi przemysłu rozwinęły się także inne, takie jak cementowy, porcelanowy(główne ośrodki to Jingdezhen i Liling), skórzany i odzieżowy (
Pekin,
Szanghaj) oraz drzewny w północno-wschodnich Chinach. Duże znaczenie ma także rękodzieło a zwłaszcza artystyczne.
Rolnictwo
Poziom technologiczny chińskiego rolnictwa nie jest wysoki, mimo znacznego postępu w zakresie mechanizacji, rozbudowy systemów irygacyjnych i zużycia nawozów sztucznych. Grunty orne zajmują tylko około 10% kraju a łąki i pastwiska 42%. Połowa gruntów ornych jest sztucznie nawadniana (głównie w dorzeczu
Jangcy i
Huang He). Rozpowszechniony jest system uprawy tarasowej, głównie w Górach Południowochińskich.
Podstawą rolnictwa w Chinach jest produkcja roślinna. Największy udział w strukturze upraw zajmują rośliny żywieniowe (około 90% zasiewów). Najważniejszą uprawą, w której zasiewach Chiny zajmują 1. miejsce jest ryż. Uprawiany jest od tysiącleci, głównie na południe od rzeki Huai He i gór
Qin Ling. W południowo-wschodniej części Chin 2-3 zbiory ryżu rocznie. Nizina chińska i północno-wschodnie Chiny są natomiast głównymi ośrodkami uprawy pszenicy (1. miejsce w zbiorach światowych), kukurydzy (2. miejsce po
USA), jęczmienia, prosa i gaolianu. Plony zbóż, głównie dzięki dużemu nakładowi pracy są średnie i osiągają 43q z ha.
Najważniejszą uprawą przemysłową jest bawełną (1. miejsce w zbiorach światowych), uprawiana głównie na
Nizinie Chińskiej.Nową uprawianą rośliną przemysłową jest kauczukowiec, uprawiany głównie w południowych krańcach prowincji Yunnan przy granicy z
Laosem i
Birmą. Z roślin oleistych uprawia się soję (północno-wschodnia część kraju i
Nizina Chińska), orzeszki ziemne (w prowincji
Shandong), rzepak (Sichuan i Anhui), sezam (
Nizina Chińska). W zbiorach herbaty Chiny zajmują 2. miejsce po
Indiach a tytoniu 1. miejsce. W południowych Chinach uprawa owoców cytrusowych i bananów. Ponadto powszechna jest uprawa warzyw oraz w niektórych prowincjach zbieractwo ziół i roślin leczniczych.
W produkcji hodowlanej największe znaczenie ma hodowla trzody chlewnej (364 milionów sztuk), rozwinięta zwłaszcza na
Nizinie Chińskiej i w północno-wschodnich Chinach. W tych samych regionach hoduję się bydło (81 milionów sztuk) i drób (głównie kaczki). W zachodnich i północnych Chinach hodowla owiec (113 milionów sztuk), kóz (97 milionów sztuk), koni (10 milionów sztuk) i wielbłądów. Na
Wyżynie Tybetańskiej ponadto hodowla jaków. W całych Chinach jest dobrze rozwinęta hodowla jedwabników, a zwłaszcza w dorzeczu
Jangcy i Xi Jiang.
Dobrze rozwinięte jest rybołówstwo morskie i śródlądowe oraz przybrzeżne marikultury. W połowach morskich które wynoszą 11,2 miliona ton ryb kraj zajmuje 2. miejsce w świecie. Na chińskich wybrzeżach zlokalizowano około 140 portów rybackich, obsługujących połowy przybrzeżne, dalekomorskie oraz 8 głównych łowisk szelfowych.
Turystyka
Sytuacja gospodarcza Chin w latach 60. i 70. ograniczyła w tym czasie rozwój turystyki zagranicznej i wewnętrznej. Rozwój ruchu turystycznego nastąpił dopiero pod koniec lat 70.W 1989 roku Chiny odwiedziło 12 400 tysięcy osób, głównie imigrantów z
Hongkongu,
Makao i
Tajwanu. W tym samym roku wpływy z turystyki wyniosły 2,2 miliarda $.
Najważniejszym regionem turystycznym Chin jest południowo-wschodnia część kraju a zwłaszcza
Hongkong, Kanton oraz nowoczesne strefy ekonomiczne (Shantou,
Shenzen, Zhuhai). Liczne atrakcyjne regiony kraju, głównie z powodu nie wystarczającej obsługi hotelowej i słabego dostępu, nie są wykorzystane turystycznie. Najliczniej odwiedzane są stare i zabytkowe miasta takie jak
Szanghaj,
Pekin,
Nankin, Hangzhou,
Suzhou i Xi'an oraz fragmenty
Wielkiego Muru Chińskiego i park krajobrazowy z formami krasowymi koło Guilin. Zaczyna się wykorzystywać walory plaż południowego wybrzeża.
Transport i łączność
Telefony stacjonarne i komórkowe: 324 na 1000 osób
Dostęp do
Internetu: 46 na 1000 osób
Sieć komunikacyjna w Chinach jest słabo i nierównomiernie rozwinięta. Największy udział w przewozach kolejowych ma transport kolejowy- 42,6% przewozów, a później żegluga śródlądowa-13,2%.W przewozach osobowych najwięcej przypada również na koleje bo aż 48% i na komunikację autobusową-około 45%. Długość linii kolejowych wynosi 70 058 km, a dróg samochodowych 1 402 698
km. Najlepiej rozwinięty transport lądowy mają wschodnie i północno-wschodnie Chiny. Głównymi szlakami komunikacyjnymi tej części Chin są linie kolejowe
Pekin-
Szanghaj-Kanton,
Pekin-
Wuhan-Kanton oraz połączenia
Pekinu z
Harbinem i
Ułan Bator w
Mongolii. W północnych i zachodnich Chinach ważną rolę ciągle odgrywa transport juczny. Głównymi szlakami komunikacyjnymi są tu drogi Chengdu-
Lhasa, Xining-
Lhasa, Lanzhou-Turfan-
Urumczi-Tacheng, Turfan-Kaszgar-Hotan-Qiemo oraz linia kolejowa Zhengzhou-Lanzhou-
Urumczi. Ważna rolę w transporcie odgrywa żegluga śródlądowa (głównie w dorzeczu
Jangcy i Xi Jiang) i kabotażowa. Długość dróg wodnych wynosi 121 557 km. Rośnie rola transportu lotniczego (507 lotnisk i 15 helioportów). Rozbudowuje się
transport rurociągowy. Dziś liczy 32 268 km rurociągów i gazociągów. Przeładunki w chińskich portach przekraczają rocznie 166 milionów ton. Główne porty morskie to
Szanghaj, Qinhuangdao, Dalian,
Qingdao, Kanton,
Ningbo i
Tianjin. Natomiast główne porty lotnicze znajdują się w miastach:
Pekin,
Szanghaj i Kanton.
Handel zagraniczny
Chiny zajmują szóste miejsce w świecie pod względem wartości obrotów handlowych. Wynoszą one 850,9 mld USD (2003). Wartość eksportu to 438,1 mld USD, a importu 412,8 mld USD. Najwięcej eksportuje się maszyn i sprzętu. Za nimi plasują się tekstylia i ubrania, obuwie, zabawki, sprzęt sportowy i paliwo. Chiny eksportują do takich krajów jak
USA (21,1%),
Hongkong (17,4%),
Japonia (13,6%),
Korea Południowa (4,6%),
Niemcy (4%). Natomiast importuje się maszyny, sprzęt elektroniczny, paliwo, plastik, żelazo, stal i chemikalia. Partnerami chińskiego importu są
Japonia (18%),
Tajwan (11,9%),
Korea Południowa (10,4%),
USA (8,2%),
Niemcy (5,9%).
Demografia
Populacja: 1 298 947 624
Struktura wieku: 0-14 lat: 22,3%, 15-64 lata: 70,3%, powyżej 65 lat: 7,5%
Średni wiek: 31,8 lat
Przyrost naturalny: 0,57%
Narodziny: 12,98 na 1000 osób
Zgony: 6,92 na 1000 osób
Śmiertelność niemowląt: 25,28 na 1000 urodzeń żywych
Średnia długość życia: 71,96 lat
Ilość dzieci na kobietę: 1,69
Ludzie zarażeni wirusem HIV: 840 000
Narodowości: Chińczycy Han 91,9%, Zhuang, Ujgurzy, Hui, Yi, Tybetańczycy,
Miao, Manchu, Mongolczycy, Buyi, Koreańczycy i inni.
Religie:
Taoizm (15-20%),
buddyzm (6%),
islam (3%),
chrześcijaństwo (2%). Ponad 65% mieszkańców jest bezwyznaniowa.
Języki: Putonghua, Yue, Wu, Minbei, Minnan, Xiang, Gan, dialekt Hakka i inne
Alfabetyzm: 90,9%
Siły zbrojne
Łączna liczba chińskich żołnierzy to 3030000 osób. Służba obowiązkowa w wojskach lądowych trwa 3 lata, a w marynarce i lotnictwie 4. Siły rezerwowe liczą 1200000 żołnierzy. W 2003 roku wydano na armię 60 miliardów
USD, co stanowi 5%
PKB Chin.
Siły strategiczne
Chiny posiadają 8 międzykontynentalnych pocisków balistycznych, 60 pocisków balistycznych średniodalekiego zasięgu, 1 okręt podwodny o napędzie nuklearnym wyposażony w pociski balistyczne i 3 pułki bombowców średniego zasięgu.
Siły lądowe
Liczą 2300000 żołnierzy, zorganizowane w 7 regionach wojskowych i 28 okręgach wojskowych. Strukturę wojskową tworzą 24 zintegrowane grupy armii każda licząca po 43500 żołnierzy. W składzie każdej z grup znajdują się także 3 dywizje piechoty, brygada czołgów, artylerii i obrony powietrznej. Łącznie są: 84 dywizje piechoty, 10 dywizji pancernych, 11 dywizji wsparcia artylerii i 14 brygad pancernych.
Marynarka wojenna
Liczy 260000 żołnierzy, w tym obrona wybrzeża, lotnictwo morskie i wojska desantu morskiego.
Lotnictwo
Liczy 470000 żołnierzy łącznie z siłami strtegicznymi i obrony powietrznej zorganizowanej w 7 regionów.
Polityka społeczna
Jest ona prowadzona centralnie przez państwo. Obejmuje ona system emerytur, rent, zasiłków, ubezpieczeń społecznych, oświatę i opiekę zdrowotną. Państwo zapewnia emerytury zatrudnionym w państwowych przesiębiorstwach i urzędach, co stanowi niewielki procent ogółu ludzi pracujących. Bezrobotni nie dostają zasiłków i są na utrzymaniu pracujących krewnych. Istnieje także prawny obowiązek utrzymywania swoich rodziców. Ponadto wypłaca się renty inwalidzkie, zasiłki chorobowe i inwalidzkie.
Opieka zdrowotna
Opieka zdrowotna w Chinach jest bezpłatna. Ubezpieczenie obejmuje także członków rodziny.
Oświata
Od 1980 roku realizowana jest reforma nauczania i programów w szkolnictwie. Obowiązkiem szkolnym są objęte dzieci w wieku 7-17 lat. Nauka jest bezpłatna, a szkoły świeckie i państwowe. Podstawę systemu oświatowego stanowi 5-letnia obowiązkowa szkoła elementarna, w której zaczyna się naukę w wieku 7 lat. Dalsze kształcenie odbywa się w 2-stopniowych szkołach średnich. Większość z nich to szkoły typu ogólnokształcącego. Ponadto nauczanie jest łączone z pracą produkcyjną. Około 95% dzieci w wieku 7-12 lat uczęszcz do szkół podstawowych. Naukę w szkole średniej 1 stopnia podejmuje około 60% uczniów. W szkołach podstwowych uczy sie 123,7 mln uczniów a w szkołach średnich około 530 mln.
Nauka
W Chinach działa 10 akademii nauk, z czego najstarszą jest założona w 1949 roku, w
Pekinie Chińska Akademia Nauk. Ponadto istnieje 100 szkół wyższych, w tym 29 uniwersytetów. Najstarszą uczelnią jest założony w 1895 roku uniwersytet w
Tianjin.
Prasa
Zapiski o najstarszej gazecie "Dibao", sięgają
VIII wieku. Była ona komtynuowana w różnych formach aż do upadku cesarstwa w 1911 roku. Obecnie w ChRL ukazuje się około 5 000 gazet i czasopism. Największy nakład wśród dzienników ma "Renmin Ribao", założony w 1948 roku wynoszący
3 500 000 egzemplarzy. Dalsze miejsca zajmują: ukazujący się cztery razy w tygodniu "Zhongguo Quinqnian Bao" założony w 1951 roku o nakładzie 3 000 000, dziennik "Wenhui Bao" założony w 1937 roku (1 500 000 egzemplarzy), oraz wśród czasopism "Banyue Tan" założony w 1980 roku
(2 400 000).
Agencje prasowe to: Xinhua (New China News Agency-Agencja Nowych Chin) założona w 1931 roku w Yan'an oraz "Zhongguo Xinwenshe", założona w 1952 roku w
Pekinie głównie dla chińskich emigrantów.
Radio i telewizja
Radio rozpoczęło nadawać w 1928, a telewizja w 1958 roku. W 1940 roku powstała rozgłośnia Xinhua, która dała początek obecnemu systemowi radia i telewizji. Radio i telewizję finansuje Ministerstwo Radia, Filmu i Telewizji. Radio nadaje 2 programy ogólnokrajowe, programy dla
Tajwanu, 25-minutowy program dla mniejszości narodowych (po kazachsku, koreańsku, mongolsku, tybetańsku i ujgursku) i program dla obcokrajowców w języku
angielskim, nadawany w 3 największych miastach. W Chinach działają takie rozgłośnie jak: Centralna Rozgłośnia Ludowa, Chińska Rozgłośnia Międzynarodowa, Stacja Frontowa Fujian, Stacja Głos Jinling, stacja komercyjna w Kantonie oraz 278 rozgłośni lokalnych. Telewizja państwowa nadaje dwa programy ogólnokrajowe, oraz osobny dla
Pekinu. Ponadto działa 278 ośrodków telewizyjnych. ChRL należą do Intelsat. Mają również takie systemy satelitarne jak STW-1 i STW-2 oraz rozwijają sieć kablową.
Stacje telewizyjne w ChRL
Kultura
Główny artykuł:
Sztuka chińska